Handelingen

Boksum, Sint Margrietwei 1 - Sint Margaretakerk

Uit Reliwiki


Bezig met het laden van de kaart...
Algemene gegevens
Naam kerk: Margaretha
Genootschap: PKN Protestantse gemeente Terpoarte Boksum - Blessum - Deinum
Provincie: Friesland
Gemeente: Menaldumadeel
Plaats: Boksum
Adres: Sint. Margrietwei 1
Postcode: 9031XG
Inventarisatienummer: 08754
Jaar ingebruikname: 14e
Architect:
Huidige bestemming: protestantse kerk
Monument status: Rijksmonument 28584


Geschiedenis

Historische dorpskerk met toren. Ook St. Margrietkerk genoemd.

De Sint Margaretakerk is gebouwd bovenop een terp en omgeven door een kerkhof. De kerk is grotendeels van tufsteen en is in 1300 vergroot met bakstenen. In de noordmuur is een dichtgemetselde ingang uit ongeveer 1500. De toren is van 1843 en verving een ouder exemplaar wat ingestort is. In de kerk vinden concerten plaats.

De kerk is in 1979 overgedragen aan de SAFT. April 2001 is een begin gemaakt met de restauratie van de NH Margarethakerk. Bij de restauratie werd in 2002 een sarcofaag gevonden. En bij het graven van een graf in december 2005 werd nog een sarcofaag gevonden. Onderzoek van het archeologisch onderzoeksbureau ARC te Groningen heeft aan het licht gebracht dat er misschien nog meer sarcofagen te vinden zijn rondom de kerk. Het lijkt er sterk op dat het allen kisten zijn waarin belangrijke personen begraven liggen. Nader onderzoek zal dat moeten uitwijzen en zal men misschien op meer vragen een antwoord kunnen vinden. (47-02/56-06)

Monumentomschrijving Rijksdienst

Hervormde kerk en kerkhof. Op terprest gelegen kerkje, van zeer hoge ouderdom, aan de noordzijde nog deels uit tufsteen bestaande, in de vroege 14de eeuw opnieuw in de 15de- 16de eeuw vergroot en gewijzigd. Toren uit 1843. In de kerk twee overhuifde banken, resp. 1661 en 1826, 17de eeuws gedenkbord ter herinnering aan de gevallenen in de slag bij Boxum van 1586. Onder de vloer twee rijk gebeeldhouwde zerken XVI, en een priesterzerk 1513. In een orgelkas van Jan Harmens Camp uit 1675 plaatste L. van Dam in 1798 een nieuw instrument met gebruikmaking van Harmens-pijpwerk. Mechanisch smeedijzeren torenuurwerk, 17de eeuw, is buiten gebruik gesteld.

opname 29-08-2008 © Leon Bok
opname 29-08-2008 © Leon Bok

In de media

  • Uit Reformatorisch Dagblad, 20 juni 2006.

Oude grafkist gevonden

In het Friese Boksum, op zo’n 10 kilometer van Leeuwarden, is vorige week een eeuwenoude stenen grafkist ontdekt die waarschijnlijk van een belangrijke geestelijke uit die omgeving was. Dat meldt onderzoeker Miranda de Wit van archeologisch onderzoeksbureau ARC uit Groningen desgevraagd.

Gericht onderzoek naar grafkisten rond de Sinte-Margrietkerk in Boksum bracht de kist aan het licht. Toen in 2002 bij de restauratie van de kerk leidingen in de grond werden gelegd, bleek dat er onder het pad richting de kerk een sarcofaag lag. Deze werd opgegraven en onder een glasplaat in de kerk tentoongesteld.

In december vorig jaar werd er bij het delven van een graf weer een stenen kist gevonden. Het graf werd vervolgens iets verplaatst, zodat deze kon blijven liggen.

Daarop werd besloten tot het graven van drie proefsleuven. De eerste sleuf leverde meteen al de vondst van opnieuw een stenen kist op. De kisten werden in de middeleeuwen gemaakt in de Eiffel in Duitsland en over het water vervoerd naar Nederland, een kostbare operatie. Op enkele kisten zijn symbolen aangebracht.

De Wit zegt dat de vondst vrij uitzonderlijk is. „Tot nu toe zijn er niet veel van dit soort kisten ontdekt. Bovendien is het bijzonder dat er op de kist die we nu hebben gevonden nog een deksel zit. Dat betekent dat er nog iemand in moet liggen.” De onderzoekster wil naar aanleiding van de opgravingen te weten komen welke positie Boksum in de middeleeuwen had, omdat in sarcofagen alleen prominente personen werden begraven.

De grafkisten zijn nog niet opgedolven. Eerst wil De Wit uitzoeken of er nog meer liggen. Pas daarna gaat ze de kisten verder onderzoeken en in de grond speuren naar onder andere verkleuringen die aanwijzingen kunnen geven over de historie van de kerk van Boksum.

  • Uit Reformatorisch Dagblad, 12 februari 2013.

BOKSUM – In het Friese Boksum is vrijdag het eeuwenoude orgel van de Sint-Margaretakerk weer in gebruik genomen. Sinds januari 2011 is er gewerkt aan de restauratie van het vijftien stemmen tellende instrument (twee klavieren, aangehangen pedaal), dat teruggaat tot 1675.

In 1675 bouwde Jan Harmens Camp een nieuw orgel in de dorpskerk van Boksum. Dat werd in 1728 door schoolmeester Jan Fransen gerepareerd en uitgebreid met een nieuw rugpositief. In 1798 bouwde Lambertus van Dam een nieuw orgel in de oude kas, met behoud van een deel van het pijpwerk. Het pedaalklavier is in 1813 door Jan Reinders Radersma geplaatst. Later werkte Willem Hardorff verschillende keren aan het instrument. Een ingrijpende restauratie vond plaats in 1918 door Bakker & Timmenga.

In 2001 is de kerk volledig gerestaureerd. Het plan voor de restauratie van het orgel werd in 2005 gemaakt door de in 2011 overleden orgeladviseur Jan Jongepier. „Jongepier maakte een rapport met verschillende opties voor een restauratie. De opdrachtgever koos daaruit de versie van technisch herstel met handhaving van de bestaande toestand”, aldus orgeladviseur Aart van Beek uit Balkbrug. De firma Pels & Van Leeuwen voerde de restauratie, die bijna 2 ton kostte, uit. Het orgel in Boksum is een van de oudste van Friesland.

Het orgel lijkt uiterlijk veel op de orgels van de Duitse orgelbouwer Arp Schnitger (1648-1719), aldus Van Beek. „Het aardige is echter dat de hoofdkas van het orgel gemaakt werd voordat Arp Schnitger als zelfstandig orgelmaker werkte. Dr. ir. A. H. Vlagsma geeft in zijn boek ”De Friese orgels tussen 1500 en 1750” een interessante stilistische analyse van het uiterlijk van het orgel.”

Ook bijzonder is volgens Van Beek dat in het tweede manuaal divers pijpwerk uit de zeventiende en achttiende eeuw bewaard is gebleven, overwegend in gewijzigde vorm. „Opmerkelijk vind ik de mooie houtimitatiebeschildering uit de negentiende eeuw die recent door Veldman en Veltman restauratie- en decoratieschilders te Oudemolen (Drenthe) op uitermate fraaie wijze is gerestaureerd.” De strijkende registers hebben de typische klank die in 1918 in de mode was, zegt Van Beek. „Overigens hebben de oude registers, hoewel het pijpwerk is aangepast, nog een duidelijke zweemklank uit de oudere bouwfasen.”

Tijdens een feestelijke bijeenkomst vrijdag in de Sint-Margaretakerk gaf orgelmaker Rochus van Rumpt van orgelbouwer Pels & Van Leeuwen uitleg over de restauratie. Van Beek liet het orgel horen. Ook is een brochure over het orgel gepresenteerd, geschreven door de orgeladviseur. Zaterdagmiddag was er een open dag voor belangstellenden.

Externe links

Afbeeldingen

Exterieur

Interieur