Handelingen

Borne, Oude Kerkstraat 2 - Oude Kerk

Uit Reliwiki


Bezig met het laden van de kaart...
Algemene gegevens
Naam kerk: Oude Kerk
Genootschap: PKN Protestantse gemeente Borne
Provincie: Overijssel
Gemeente: Borne
Plaats: Borne
Adres: Oude Kerkstraat 2
Postcode: 7622EK
Sonneveld-index: 09914
Jaar ingebruikname: 1482
Architect:
Huidige bestemming: protestantse kerk
Monument status: Rijksmonument 9929 (kerk); 9930 (toren)

Geschiedenis

Historische dorpskerk met toren. Oorspronkelijk gewijd aan St. Stephanus.

  • 2019 - De restauratie van de zeventien historische muurschilderingen in de Oude Kerk van Borne gaat meer kosten dan verwacht. De schilderingen op plafonds en muren van de kerk verbleken en roepen om restauratie. Van september tot december dit jaar loopt er een groot restauratieproject voor conservering van de op kalk geschilderdes ecco’s of fresco’s. De schatting van de kosten kwam eerst uit op 125.000 euro,dat bedrag steeg intussen tot zeker 175.000 euro. Er zitten namelijk scheuren in de muren, die door de droogte van afgelopen jaren steeds groter worden. De Oude Kerk dateert uit 1482.

(Bron:contactbrief 139)

  • 2023 - De commissaris van de koning, Andries Heidema, heeft begin april in Borne de gerestaureerde Oude Kerk en het ontmoetingscentrum van deze kerk, ’n Potkaamp, heropend. In de Oude Kerk zijn muurschilderingen schoongemaakt en zijn de fundamenten en de verwarming van de kerk vernieuwd.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Kerk

Hervormde Kerk. Laatgotisch gebouw, waarvan het koor in de eerste helft van de 15de eeuw dateert en het merkwaardige schip van twee even hoge beuken van omstreeks 1480. De beuken van het schip, gescheiden door twee zuilen in de as van de kerk, dragen stenen gewelven. Inwendig: in koorsluiting hagioscoop, muurschilderingen van omstreeks 1500, zandstenen preekstoel ca 1600, grafzerken ca 1525.

Toren

Toren van de N.H. Kerk. Toren van drie geledingen met ingesnoerde achtzijdige spits 1e helft 15e eeuw. Diepe spitsboognis op de beganegrond in de westzijde, die de ingang en het spitsboogvenster erboven omlijst. Natuurstenen hoekblokken, waterlijsten en vensterharnassen. De galmgaten in de derde geleding geflankeerd door spitsboognissen. Klokkenstoel met gelui van drie klokken, waarvan één van een anonieme gieter, 1457, diam. 113,3 cm., één van F. Hemony, 1645, diam. 125 cm. en één van J. Fremy, 1676, diam. 97 cm.

Orgel

Op 10 oktober 1837 kreeg Holtgräve de opdracht tot de bouw van een nieuw orgel voor de Oude Kerk van Borne. Hij leverde het in 1841: een orgel met één manuaal, 11 registers en aangehangen pedaal. Er bestaat een kwitantie van 24 maart 1841, zodat het orgel waarschijnlijk rond die tijd in gebruik is genomen. Ergens rond 1900 heeft de firma Haupt een zelfstandig pedaal met drie stemmen gemaakt, enkele registers vervangen en de klank van het orgel aangepast aan de romantische ideeën. Het instrument bleef hierna lange tijd ongewijzigd. De firma Steinmann & Vierdag voerde in 1942 enkele reparaties uit. De kwaliteit van het werk liep hierna hard terug. De orgelcommissie van de Nederlands Hervormde Kerk beoordeelde het orgel als brandhout, maar het kerkbestuur wilde daar niets van weten. Zij gingen in zee met Koch, die in 1962 een volledige verbouwing uitvoerde tot een tweeklaviers orgel met zelfstandig pedaal. Het pijpwerk van het oude manuaal werd verdeeld over twee klavieren, waarbij de Gamba werd vervangen door een Quintadeen. In 1973 is aan het Pedaal een Gedekt 8' toegevoegd, de Trompet vernieuwd en de klaviatuur weer verplaatst naar de zijkant, wederom door Koch. Dit kon geschieden doordat het instrument anderhalf jaar was gedemonteerd geweest vanwege de kerkrestauratie. Onder leiding van organisten Albert Slijkhuis en B. Faber (organist van de Nieuwe Kerk te Borne) werd een orgelcommissie in het leven geroepen, met als doel de mislukte restauratie van 1962 ongedaan te maken en een verantwoorde herbouw uit te voeren. Als adviseur werd Willem Hendrik Zwart aangetrokken. Eerst is het orgel in de Nieuwe Kerk gerestaureerd door Vierdag. De Trompet 8' van Koch uit het orgel van de Oude Kerk werd hier gebruikt. De restauratie van het Holtgräve-orgel was ingewikkeld. De mechaniek en windladen waren verdwenen, van de elf registers waren er nog maar vier over en ook de klaviatuur was vervangen. In november 1981 werd het orgel naar de werkplaats van Vierdag gebracht. Het faillisement van Vierdag in de zomer van 1982 zorgde voor extra problemen. Het werk werd uiteindelijk volgens het originele restauratieplan voortgezet door de firma Slooff. In samenwerking met Monumentenzorg werd de galerij gereconstrueerd en de kas gereviseerd. Voor de mensuren en factuur van het pijpwerk werd het orgel in Ruurlo als voorbeeld genomen. De dispositie van het orgel is nieuw ontworpen, maar uitgangspunt is wel de klank en het karakter van Holtgräve te behouden. Op 23 april 1983 werd het instrument in gebruik genomen met een bespeling door Willem Hendrik Zwart.

Externe links

Afbeeldingen

Exterieur

Interieur

Hoofdorgel, N.D. Slooff (1983)

Kistorgel, J. van der Vegt (1991)