Brontekst bekijken van Breukelen, Straatweg 59 - Pieterskerk

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Rijksmonument]]
[[Categorie:PKN]]
[[Categorie:Breukelen]]
[[Categorie:Gemeente Stichtse Vecht]]
[[Categorie:Provincie Utrecht]]


{{#display_map:52.17179,5.00141|type=hybrid}}

{| 
! colspan="2" style="background-color:Deepskyblue; color:white;" | Algemene gegevens
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam kerk:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Pieterskerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | PKN Protestantse Gemeente Breukelen
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Utrecht
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Gemeente:
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Stichtse Vecht
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Breukelen
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Adres:
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Straatweg 59
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 3621BB
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Inventarisatienummer:
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | 03954
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Jaar ingebruikname:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 15e
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | 
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | protestantse kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Rijksmonument {{Rijksmonument|10609}}; (kerk); {{Rijksmonument|10610}} (grafkapel); {{Rijksmonument|10611}} (pastorie)
|}


==Geschiedenis==

Historische dorpskerk met toren. Vooral belangrijk wegens de vele (graf)monumenten, en de uitzonderlijk gaaf bewaard gebleven protestantse indeling en meubilering. 

Verving oudere kerken,  toren 1705. Grafkapel van Gunterstein aan de zuidzijde van het schip van de N.H. Kerk, 1718.

In 1960 werd de kerkelijke gemeente verdeeld in twee wijkgemeenten die beiden gebruik maakten van de Dorpskerk. Vanaf 1 december 1968 werden de diensten van één der wijkgemeenten, Wijkgemeente Noord, gehouden in basisschool de Schepershof. Met de komst van ds. Kuipers in 1980 kwam hier al spoedig een einde aan en werden weer alle diensten gehouden in de Dorpskerk. Sinds 2011 behoren de Pauluskerk en Dorps- of Pieterskerk tot de Protestantse gemeente Breukelen en maken de gelijknamige wijkgemeenten ieder gebruik van hun eigen gebouw voor de zondagse eredienst.

==Monumentomschrijving Rijksdienst==
====Kerk====
Protestantse (voorheen NH) eenbeukige kruiskerk, verm. 15e eeuw. Toren in 1705 herbouwd, ter plaatse van een oudere, schip vermoedelijk toen ook vernieuwd. Tegen de Z. zijde van het koor Barbarakapel, fraaie grafkapel. Inwendig vele familiebanken, rouwborden, graftombe Nijenrode van Zuylen, marmeren monument midden 18e eeuw, smeedijzeren hekkapel Gunterstein. Oorspronkelijk eenklaviers orgel, in 1787 gemaakt door G.T. Batz. In 1860 uitgebreid met een onderpositief door C.G.F. Witte. In 1981 gerestaureerd door de firma Van Vulpen. Klokkenstoel met klok van S. Butendic, 1463, diam. 103,1 cm. Mechanisch torenuurwerk, J.H. Addicks, Amsterdam, 1870, handopwinding, is buiten gebruik gesteld.
====Grafkapel====
Grafkapel van Gunterstein aan de zuidzijde van het schip van de N.H.Kerk, 1718. 
====Pastorie====
Voormalige pastorie gelegen op de hoek van de Straatweg en de Nassaustraat. Het pand is gelegen op een perceel dat vanouds bij de middeleeuwse kerk, thans Hervormde kerk, behoorde en waarop zich reeds in de late middeleeuwen een pastorie bevond. Het huidige gebouw dateert uit 1851 en vervangt op zijn beurt een pastorie uit ca. 1730. Na de bouw hebben nog enkele bescheiden wijzigingen plaatsgevonden. In 1982 werd de pastorie als kantoorruimte verhuurd.

Het gebouw ligt geheel vrij op het perceel. De tuinaanleg is van recente datum (XXd). De ingang aan de zijde van de Nassaustraat wordt afgesloten door een gietijzeren sierhek, mogelijk uit de bouwtijd. De voormalige pastorie bestaat uit één bouwlaag met een kelder en een opkamer en een omgaand mansardedak. De gevels zijn uitgevoerd in metselwerk. Voor- en achtergevel zijn uitgevoerd met een forse kroonlijst, terwijl de beide zijgevels de vorm hebben van afgeknotte topgevels met vlechtingen. De voorgevel is vijf traveeën breed met in het midden de deur met bovenlicht en snijraam. Voor de deur een hardstenen stoep, aan weerszijden twee roeden verdeelde schuiframen en een dakkapel in de middenas. De achtergevel heeft eenzelfde opzet met echter maar één venster aan weerszijden. De deur en het bovenlicht hier hebben een indeling met een symmetrisch fantasiemotief. De rechterzijgevel heeft vier vensters op de begane grond en twee in de top. Tegen de linker zijgevel is in de jaren 1930 een kleine aanbouw gezet. Daarnaast bevindt zich het venster van kelder en opkamer. Ook hier twee vensters voor de zolderverdieping. De indeling bestaat uit een centrale gang met vertrekken aan weerszijden. De kelder en opkamer bevinden zich aan de linkerzijde, evenals de keuken en de trap naar boven. De uitmonstering van het interieur is vermoedelijk altijd sober geweest en door de functie van kantoor verder vereenvoudigd. In de meeste vertrekken wordt alleen een eenvoudige marmeren schouw aangetroffen. In de rechter voorkamer heeft deze een boezem met stucdecoratie. De trap heeft een eenvoudige beginbaluster. In de keuken bevinden zich een eenvoudige haard en een servieskast.
=====Waardering=====
Het pand is van algemeen belang vanwege - historische waarden in de reeks van pastorieën op deze plaats behorende bij de middeleeuwse kerk - architectuurhistorisch belang als voorbeeld van een pastorie uit het midden van de 19de eeuw in de traditie van eenvoudig doch harmonieus bouwen - stedenbouwkundig belang vanwege de ligging op de hoek van de Straatweg en de Nassaustraat. Het 19e eeuwse bankenplan is in Nederland uniek in zijn soort.

== Gebouwomschrijving SKKN ==
Het kerkgebouw van de Hervormde Gemeente te Breukelen staat bekend als Dorpskerk of Pieterskerk en ligt op de hoek van de Dannegracht en de Straatweg. Volgens overlevering stichtte Bonifatius omstreeks het jaar 720 op deze plaats een kerk die gewijd was aan Petrus. 

De huidige kerk is een gotische, eenbeukige bakstenen kruiskerk. Het koor en de transepten hebben een houten tongewelf.
Koor, transepten en een deel van het schip dateren uit de 15de eeuw. De toren en het aangrenzende deel van het schip dateren van 1705. In dat jaar kwam de huidige toren gereed die een meer naar het oosten gelegen toren verving. Deze was in 1702 in een storm verwoest. Door de verplaatsing van de toren werd ook het schip verlengd. Het stucgewelf in het schip is omstreeks 1840 aangebracht.

De grafkapel voor de familie Ortt van kasteel Nijenrode aan de zuidzijde van het koor is gebouwd in 1467. Oorspronkelijk was deze kapel gewijd aan St. Jan de Evangelist en St. Barbara. 

De familie Cliquet van het huis Vechtvliet kocht in 1743 de grafkapel van de familie Rotgans-Huydekoper aan de noordzijde van de kerk. De kapel dateert uit de 17de eeuw, maar is later verfraaid met glas-in-loodramen. 

De achtzijdige grafkapel voor de familie Van Collen, woonachtig op kasteel Gunterstein, is in 1718 gebouwd  aan de zuid-westzijde van het schip. 

In de jaren 1839-1840 werd de kerk verbouwd. De koorsluiting werd doorbroken voor een nieuwe ingang. Het schip kreeg een stucgewelf en werd opnieuw ingericht. Uit die tijd dateert waarschijnlijk het bankenpatroon, waarin de reeds aanwezige herenbanken een vaste en hogere plaats kregen langs de muren.

De consistorie werd in 1916 bijgebouwd aan de noordzijde van het koor, in neorenaissance-stijl, naar ontwerp van architect A. Griffioen, zo blijkt uit de notulen van de kerkvoogdij. 

De kerk is gerestaureerd in 1978-1980. In 1999 heeft er opnieuw een restauratie plaatsgevonden waarbij vooral aandacht besteed is aan de ramen. 

Op 19 augustus 1998 werd de eerste steen gelegd voor een gemeentecentrum rechts van de kerk (gezien vanaf de Rijksstraatweg) dat de naam Bonifatiushuis kreeg.

==Orgel==

* 2018 Het Bätzorgel is nodig aan restauratie toe. Dat gaat 8 maanden duren en de kosten bedragen 185.000 euro. De restauratie wordt uitgevoerd door orgelbouwer Hans van Rossum uit Wijk en Aalburg.

* 2019 Het gerestaureerde orgel is zaterdagmiddag 23 maart 2019 tijdens een feestelijke bijeenkomst  officieel weer in gebruik genomen.  

==Afbeeldingen==
====Exterieur====
<gallery>
Kerkbreuk4316.jpg | Ansichtkaart - WG
Afbeelding:Breukelen nh kerk.jpg|ansichtkaart
Kerkbreukelen10744.jpg | Ansichtkaart 1977 - WG
Kerkbreuk498.jpg | Ansichtkaart - WG
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (14).JPG|opname 12-09-2009  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (15).JPG|opname 12-09-2009  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (16).JPG|opname 12-09-2009  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (19).JPG|opname 12-09-2009  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (18).JPG|opname 12-09-2009  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (20).JPG|opname 12-09-2009  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (17).JPG|opname 12-09-2009  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (39).JPG|© AvD.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (22).JPG|© AvD.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (27).JPG|© AvD.
Bestand:Breukelen Pieterskerk 030.jpg
</gallery>
====Interieur====
<gallery>
Kerkbreuk2033.jpg | Ansichtkaart - WG
Bestand:BreukelenNH1.jpg | maker foto onbekend
Bestand:BreukelenNH2.jpg | maker foto onbekend
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (9).JPG|opname 12-09-2009  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (2).JPG|opname 12-09-2009  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (10).JPG|opname 12-09-2009  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (3).JPG|opname 12-09-2009  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (7).JPG|opname 12-09-2009  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (6).JPG|opname 12-09-2009  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (13).JPG|opname 12-09-2009  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (21).JPG|opname 12-09-2009  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (4).JPG|opname 12-09-2009  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (11).JPG|opname 12-09-2009  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (12).JPG|opname 12-09-2009  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (8).JPG|opname 12-09-2009  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (1).JPG|opname 12-09-2009  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (5).JPG|opname 12-09-2009  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:Breukelen6.JPG
Afbeelding:Breukelen2.JPG
Afbeelding:Breukelen3.JPG
Afbeelding:Breukelen11.JPG
Afbeelding:Breukelen17.JPG
Afbeelding:Breukelen10.JPG
Afbeelding:Breukelen Pieterskerk.jpg
Afbeelding:Breukelen Pieterskerk 040709 002.jpg
Afbeelding:Breukelen Pieterskerk 040709 003.jpg
Afbeelding:Breukelen Pieterskerk 040709 004.jpg
Afbeelding:Breukelen kerk1.JPG
Afbeelding:Breukelen Tersmitten.JPG
Afbeelding:Breukelen Tersmitten2.JPG
Bestand:Breukelen Pieterskerk 001.jpg
Bestand:Breukelen Pieterskerk 003.jpg 
Bestand:Breukelen Pieterskerk 004.jpg
Bestand:Breukelen Pieterskerk 005.jpg
Bestand:Breukelen Pieterskerk 013.jpg 
Bestand:Breukelen Pieterskerk 016.jpg
Bestand:Breukelen Pieterskerk 020.jpg
Bestand:Breukelen Pieterskerk 021.jpg
Bestand:Breukelen Pieterskerk 026.jpg
Bestand:Breukelen Pieterskerk 029.jpg
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (34).JPG|© AvD.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (33).JPG|© AvD.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (26).JPG|© AvD.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (30).JPG|© AvD.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (31).JPG|© AvD.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (28).JPG|© AvD.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (32).JPG|© AvD.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (35).JPG|© AvD.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (38).JPG|© AvD.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (37).JPG|© AvD.
Afbeelding:03954 Breukelen PKN. Hervormd. Pieterskerk 15e Straatweg 59 Utr. opname 12-09-2009 foto. Edward Ippel. Hoorn (29).JPG|© AvD.
 </gallery>