Handelingen

's-Gravenhage, 2e Messstraat 108 - Onze Lieve Vrouw van Lourdes (1926 -2005)

Uit Reliwiki


Bezig met het laden van de kaart...
Algemene gegevens
Naam kerk: O.L. Vrouw van Lourdes
Genootschap: Rooms Katholieke Kerk
Provincie: Zuid-Holland
Gemeente: 's-Gravenhage
Plaats: 's-Gravenhage (Scheveningen)
Adres: 2e Messstraat 108
Postcode: 2586 XG
Inventarisatienummer: 02167
Jaar ingebruikname: 1926
Architect: Moorsel, C. van
Huidige bestemming: buiten gebruik
Monument status: Rijksmonument 452744


Geschiedenis

R.K. Kerk O.L. Vrouw van Lourdes in Scheveningen.

Bouw begonnen 1912-1913 met de Lourdeskapel van A.J. Kropholler. Vervolgens is deze kerk gebouwd 1924-1926. Toren, vlak naast de Lourdeskapel, is pas in 1965 voltooid. Kerk buiten gebruik 2005.

Sinds 2005 is deze R.K. parochie, alsmede die van de H.H. Martelaren van Gorcum in Den Haag, gefuseerd met de St. Antonius Abt, die nu als centrale kerk wordt gebruikt voor de drie voormalige zelfstandige parochies. De grote kerkzaal wordt nu van het Bisdom Rotterdam gehuurd door de organisatie "Chizone". Met name in de koorwand hebben in dit kader enkele aanpassingen plaatsgevonden.

  • 2019. In 2015 faillissement van de Stichting Chizone. Het kerkgebouw is nog altijd in gebruik voor diverse evenementen, nu onder de naam Lourdeskerk.

Monumentomschrijving Rijksdienst

De kerk van O.L. Vrouw van Lourdes (Tweede Messstraat 108) wordt aan twee zijden omgeven door woonhuizen. Tussen 1912 en 1913 werden naar ontwerp van Kropholler de torenvoet met portaal, links daarvan de Lourdeskapel en rechts de pastorie (Berkenbosch Blokstraat 9) uitgevoerd. De kerk zelf kwam in 1924-1925 gereed; C.M. van Moorsel voltooide in 1965 de toren, naar de plannen van Kropholler. Het in baksteen uitgevoerde gebouw draagt een hoog met pannen gedekt zadeldak tussen puntgevels. Behalve een portaal aan de Berkenbosch Blokstraat onder de toren is een portaal aan de noord-west kant aan de Tweede Messstraat. Deze hoek wordt geaccentueerd door een hoge puntgevel waarin een terra-cotta reliëf met een voorstelling van O.L. Vrouw is opgenomen. Naast het priesterkoor staat aan de Tweede Messstraat een slanke angelustoren met een zadeldak met puntgevels.

Hierbij aansluitend de kosterij, Tweede Messstraat 110. Dit pand is door C.M. van Moorsel gebouwd en telt vier bouwlagen onder een plat dak. De gevel is uit baksteen opgetrokken en heeft aan de straatzijde op de eerste bouwlaag zeven rechthoekige vensters en op de tweede bouwlaag drie spitsboogvensters. In de zijgevel komen rechthoekige vensters met tussenstijlen voor. Het brede schip van de kerk, in de zijwanden verlicht door reeksen van vier houten rechthoekige vensters per travee, wordt overdekt door een hoge bekapping, bestaande uit houten kapspanten met ijzeren moerbouten en lasplaten. Het schip wordt geflankeerd door smalle zijbeuken, die van de middenbeuk worden gescheiden door spitse scheibogen op kolommen van gewapend beton, bekleed met baksteen. Het smallere presbyterium heeft een driezijdige sluiting en heeft in de zijgevels vensters. Aan de Berkenbosch Blokstraat staat naast de toren de Lourdeskapel. Deze heeft een met leien gedekt zadeldak waarop een vierkant torentje met inzwenkende spits is geplaatst. In de bakstenen gevel is ondermeer opgenomen een tondo met een gebeeldhouwd reliëf van Mendes da Costa als zinnebeeld van Christus en tegen de dakgootlijst is een boogfries geplaatst. Via een uitbouw die rechthoekig qua vorm is en geplaatst is tegen het pand Berkenbosch Blokstraat no. 11 kan men de dagkapel bereiken. Het is met een leien zadeldak gedekt.

De toren waarvan de voet in 1913 door Kropholler werd gebouwd, bestaat uit een met baksteen beklede romp en een vierkante bovenbouw met spitsbogige galmgaten en een vierzijdige spits. Van Moorsel voltooide deze in 1965; overigens naar het ontwerp van Kropholler. Inwendig heeft de kerk onder meer op de hoeken van het priesterkoor reliëfs, die ondermeer de profeten Malachias en Melchisedech voorstellen. Deze zijn gemaakt door W.A. van der Winkel in 1925. Tegen de sluitingswand van het presbyterium bevindt zich een in mineraalverf met keim uitgevoerde muurschildering met ondermeer afbeeldingen van de Heilige Drieeenheid door J.N.C. Colette. Tegen de zijbeukwanden zijn in 1952 kruiswegstatie's aangebracht. Deze zijn vervaardigd door A. Termotte. Tegen de pijlers van het schip bevinden zich op tegels afbeeldingen van de 12 apostelen naar ontwerp van A.C. Ninaber van Eyben.

De vensters van het schip bevatten ondermeer gebrandschilderde ramen van de glazenierster J. Braendle uit 1963, uitgevoerd door het atelier A.N. de Lint. De communiebanken met marmeren opbouw en rijk gedecoreerde hekwerken in brons en koper zijn vervaardig door G.B. Brom te Utrecht in neo-renaissancestijl eind 19e eeuw en zijn afkomstig uit de voormalige St. Catharinakerk aan het Singel te Amsterdam. Het interieur van de kerk is als schoon werk uitgevoerd in gele baksteen met een lambrisering van verglaasde baksteen. De met houten bekapping overdekte Lourdeskapel bevat een kopie van de grot Massabielle bij Lourdes.

De pastorie (Berkenbosch Blokstraat 9) telt twee bouwlagen en heeft een trapgevel met daarachter een met pannen gedekt zadeldak. Op de begane grond aan de rechter kant van de gevel is een portaal met ingang naar de pastorie; aan de linkerkant van de voorgevel een groot kruiskozijn met twee tienruitsramen. Op de eerste verdieping een drietal naast elkaar geplaatste achtruitsvensters. In de gevel is het gebeeldhouwde opschrift "Funda nos in pace" geplaatst.

Waardering

Kerk met inventaris, pastorie en kosterswoning deel uitmakend van het complex aan de Tweede Messstraat, Neptunusstraat en de Berkenbosch Blokstraat zijn van belang als voorbeeld van bouwen in de trant van het traditionalisme. Tevens van belang binnen de ontwikkeling van het oeuvre van de architect A.J. Kropholler. Een typologische en ensemblewaarde vormt het bijzondere gegeven van woonhuizen en kerk in een totaalontwerp. Een toegevoegde waarde is de belangrijke stedebouwkundige situering aan de Berkenbosch Blokstraat.

In de media

  • Uit Het Vaderland, 11 Februari 1925.

Hedenmorgen vond de plechtige eerste-steenlegging plaats van de parochiekerk van Onze Lieve Vrouwe van Lourdes aan de Nieuwe Parklaan te Scheveningen. Vele geestelijken uit den Haag, het Kerkbestuur en een groote schare parochianen en verdere belangstellenden woonden deze plechtigheid bij. Vooraf werd in de hulpkerk den H. Mis opgedragen, waarbij de deken van den Haag, pastoor H.Th. van Dam, een korte toespraak hield.

De deken legde daarbij vooral den nadruk op het groote en heerlijke van het werk een kerk te mogen oprichten. Het was het verlangen van Onze Lieve Vrouwe van Lourdes dat een kerk gebouwd werd te harer eere in de grot te Lourdes. En ter navolging daarvan heeft men thans dit kerkgebouw gesticht. Vervolgens begaf men zich naar het terrein en daar vond de plechtigheid der steenlegging plaats. De deken werd hierbij geassisteerd door de kapelaans Kluivers en v.d. Kolk. Nadat de steen door den deken gewijd was, zegende hij hem.

De pastoor Rosé las de oorkonde in het Latijn en in het Nederlandsch voor, die door de geestelijken en het kerkbestuur onderteekend werd.

Pastoor Roose hield ten slotte nog een korte toespraak waarin hij de hoop uitsprak dat de bouw van de kerk nu zonder verderen tegenspoed voortgezet zou kunnen worden.

Spr. bracht dank aan den deken en aan het kerkbestuur en niet het minst aan de parochianen die zooveel geofferd hebben, dat dit kerkgebouw, twaalf en een half jaar, nadat de parochie gesticht is, kan verrijzen. Met een beroep op de offervaardigheid van allen, besloot spr.

  • Uit Het Vaderland, 24 December 1925.

EEN NIEUWE KERK AAN ZEE.

Menig Hagenaar zal het aardige R.K. hulpkerkje Kropholler kennen, dat ligt achter het circus te Scheveningen. Een simpel ding, gebouwd uit de eenvoudigste materialen, doch stemmig van binnen en schilderachtig van buiten. De levensduur was gesteld op eenige jaren, er was echter voorloopig geen geld voor de definitieve kerk en zoo heeft dit karakteristieke gebouwtje er langer gestaan dan aanvankelijk de bedoeling was. Nu gaat het echter verdwijnen, want de nieuwe kerk is in aanbouw, het grootste deel is daar zelfs alreeds van klaar en eersten Kerstdag wordt daarin voor het eerst de Mis gelezen. En op de plaats waar nu het hulpkerkje staat, zal in 't begin van het volgend jaar het laatste stuk worden aangebouwd. Toen wij gistermiddag eens gingen kijken, was men aan alle kanten nog in de weer met het stellen van banken, het aanbrengen van lichtkronen, enz. Zulk een onrustig moment is niet het gunstigste om een gebouw voor het eerst binnen te treden en we schorten ons definitieve oordeel dan ook tot later op. Doch dit staat toch na eersten indruk vast, dat hier een ruimte is gebouwd van verheven monumentaliteit.

De Kerk van O. L. Vrouw van Lourdes is ontworpen door den Haagschen architect C.M. Van Moorsel Pz., die een volgeling en vereerder van Kropholler is. Reeds veel werkte hij met hem samen, b.v. in Limburg bij den bouw van kloosters en het is o.m. een gevolg van deze samenwerking, dat Kropholler (die een eerste plan maakte) het ontwerpen van de Scheveningsche kerk aan van Moorsel over gaf.

Hoewel het project van van Moorsel een geheel ander is als het eerste plan, heeft hij daarin toch aansluiting gezocht bij de bestaande pastorie, kapel en woonhuizen, die Kropholler ontwierp. Hij is daar ook volkomen in geslaagd, zoodat de groep gebouwen, die hier bijeen ligt, naar den stijl een sterke eenheid vormt. De kerk is, alleen reeds uit een technisch oogpunt bezien, uiterst merkwaardig. Het schip heeft een breedte tusschen de steunpunten van 20.64 M. en deze afstand wordt overspannen door z.g. volwandige of samengestelde spanten, vijf enorme houten spitsbogen dragen het dak, waarvan de nok 21.70 M. uit den kerkvloer ligt. Deze boogvormige spanten bestaan uit een zeer groot aantal losse houten deelen, die niet door lijm, doch door bouten aan elkander gekoppeld zijn; de z.g. binnenrand is "gestoomd gebogen", een bewerking die men in ons land alleen op scheepswerven in de praktijk brengt, vandaar dat deze spanten zijn gemaakt op de Stephanfabrieken te Dusseldorp. Zij staan op consoles van gewapend beton, die saamgegoten zijn met kolommen, reikend tot 3 1/2 M. onder den vloer. En deze kolommen werden (ondergronds) verbonden door balken van gewapend beton. Heel deze constructie, berekend en uitgewerkt door ir. L. Huydts, civ. ing., heeft ten doel allen zijdelingschen druk op te nemen, waardoor geen steunberen noodig zijn, hetgeen een groote geldbesparing beteekent en bovendien wordt hier een prachtige, vrije ruimtelijke werking verkregen.

Inwendig is gele Limburgsche baksteen verwerkt, waaronder een hooge, geglazuurde lambrizeering, terwijl bij den aanzet van bogen Franscbe kalksteen werd gebruikt. Bijzonder mooi is de fijn-uitgespannen spitsboog, welke de absis afsluit. In die absis vinden we behalve het eenvoudige, zuiver-liturgische altaar, dat van een prachtig marmer is, een fijne schildering van Joan Collette, voorstellende de H. Drievuldigheid. Als bijzonderheid zij hierbij vermeld dat deze figuren direct op den baksteen zijn aangebracht, zoodat de verdiepte voegen in de voorstelling spreken. Deze werkwijze, zoover bekend, hier weer voor het eerst sedert eeuwen toegepast, heeft het voordeel, dat de wand het karakter van gemetselde muur blijft behouden, terwijl het aan de schildering een bepaalde gevoeligheid geeft.

Onder deze Drievuldigheid hangt een kruisbeeld van den beeldhouwer v.d. Winkel, een sterk werk, zeer expressief en van groote gedurfdheid. Het herinnert aan de bekende kruisschildering van Grünewald. Ook rechts en links aan den voet der triomfboog zullen door deze beeldhouwer figuren worden uitgehakt. Ten slotte heeft de architect zelf boven het altaar een ciborium of troonhemel ontworpen, welke echter eerst later zal worden uitgevoerd. Ook aan de kerkruimte zelf hebben verschillende moderne kunstenaars gewerkt, zoo Leo Baaten, die de glas-in-lood ramen teekende, waarvan vooral de eerste, gerekend van de bijaltaren af, flakkeren in diepen kleurgloed, en verder ontwierp de schilder Ninaber van Eyben geglazuurde tegels, waarop de symbolen der apostelen staan afgebeeld. Deze tegels zijn aangebracht aan den voet van elken boog en boeien door teekening en warme kleuren. En het uitwendige? Uitstekend is er in de heele opbouw rekening mee gehouden, dat deze kerk niet vrij ligt, doch in een smalle straat staat. Rank is het Angelustorentje, waarnaast de aardige loggia, die van de kosterswoning naar de klokkenkames voert; fijn is de verhouding van het poortje onder den toren, enz. En zoo wedijvert dit gebouw met de St. Paschalis aan den Wassenaarschen weg in kracht van lijn en natuurlijke bekoorlijkheid. Dit bouwwerk van Van Moorsel wordt ongetwijfeld een der mooiste kerken van Den Haag.

  • Uit Algemeen Dagblad 24-01-2011:

Spiritueel warenhuis aan de kust

Zenmeditatie en acupunctuur in de Lourdeskerk

De kapel blijft intact, maar verder heeft de Lourdeskerk een metamorfose ondergaan. De nieuwe huurders hebben de blik op het oosten gericht en er een centrum voor body- en mindlifestyle gevestigd.

Externe links

Afbeeldingen

Exterieur

Interieur

Interieur grote kerkzaal, als "Chizone"