Aalten, Landstraat 22 - Oude Helenakerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Oude Helenakerk
Genootschap:	PKN Protestantse gemeente Aalten
Provincie:	Gelderland
Gemeente:	Aalten
Plaats:	Aalten
Adres:	Landstraat 22
Postcode:	7121CR
Sonneveld-index:	10815
Jaar ingebruikname:	15e eeuw (toren 12e eeuw)
Architect:
Huidige bestemming:	protestantse kerk
Monument status:	Rijksmonument 6847

Inhoud

1 Geschiedenis
2 Monumentomschrijving Rijksdienst
3 Orgel
- 3.1 Dispositie
4 Externe links
5 Afbeeldingen
- 5.1 Exterieur
- 5.2 Interieur

Geschiedenis

Belangrijke historische kerk met toren.

De Oude Helenakerk te Aalten is een pseudobasiliek, vooral gekenmerkt door de grote, in elkaar overlopende dakvlakken van middenschip en zijbeuken. De toren is deels gebouwd in de 11e of de 12e eeuw en deels omstreeks 1400. De onderbouw is het oudste zichtbare deel van het kerkgebouw en bestaat uit dikke tufsteen muren met hier en daar brokken ijzeroer. Het huidige schip van de kerk en de zijbeuken werden gebouwd in de periode 1470-1483. Aan het begin van diezelfde periode werd eerst het oude schip gesloopt. Het hoge koor werd gebouwd tussen 1440 en 1450. De preekstoel dateert uit 1784. De stenen zuil waarop de preekstoel staat, bevat fraai gebeeldhouwde lelies en bladmotieven. In 1844 werd een klankbord aangebracht. In het middenschip hangen drie dubbele kronen. De middelste is het oudste van 1762.

Gerestaureerd in de jaren 1970, vanaf 1974. Toen zijn ook de prachtige historische schilderingen gerestaureerd.

Monumentomschrijving Rijksdienst

N.H. Kerk (St. Helena). Flinke, laatgotische pseudobasiliek nabij de heuveltop, tegen welks helling het dorp is gebouwd. Toren laat-romaans, ca. 1200 of XIII A, koor met de oostelijke drie schiptraveeën midden XV of XV B en westelijk drie schiptraveeën ca. 1500 XV A. Zuilen, kruisgewelven op kraagstenen, waarvan die in het oostelijk deel met opmerkelijke sculptuur. Ook in de boogzwikken van het zuiderportaal goed beeldhouwwerk. Gewelfschilderingen XV. Negen koperen kronen en zes wandarmen, de oudste van de 3 dubbele kopere kronen in het middenschip hangt in het midden en is van 1767. Eikenhouten klokkenstoel met viergelui van Van Bergen, 1946. Anoniem klokje, begin 20e eeuw in de spits. Mechanisch smeedijzeren torenuurwerk met inscripties, later voorzien van elektrische opwinding. De zijbeuken zijn gebouwd in de periode van 1470-1483. Het hoge koor werd gebouwd tussen 1440 en 1450. De kansel dateert van 1764. De muurschilderingen zijn gerestaureerd in 1922 en 1923, later zijn er muurschilderingen blootgelegd in 1974 en 1989.

Orgel

Orgelkas in barokke vormen, Westfaals Hoofdwerk uit 1759. Rugpositief uit 1811. Het inwendige van het orgel is in 1975-'76 geheel nieuw vervaardigd door de firma K.B. Blank & Zoon (Herwijnen). Alleen een deel van de houten bekers van de Bazuin 16' stamt nog uit 1811 (J. Armbrost).

Dispositie

Hoofdwerk (manuaal 2): Bourdon 16' - Prestant 8' discant dubbel - Gedekt 8' - Octaaf 4' - Spitsfluit 4' - Quint 3' - Octaaf 2' - Mixtuur 2' 4 sterk - Cymbel ⅔' 3 sterk - Cornet 8' 5 sterk discant - Trompet 8' - Vox humana 8' - Tremulant.
Rugwerk (manuaal 1): Holpijp 8' - Prestant 4' - Fluit 4' - Octaaf 2' - Woudfluit 2' - Sexquialter 1⅓' 2 sterk - Mixtuur 1' 3-4 sterk - Dulciaan 8' - Tremulant.
Borstwerk (manuaal 3): Bourdon 8' - Roerfluit 4' - Cornet 2⅔' 3 sterk (vanaf g) - Regaal 8'.
Pedaal: Subbas 16' - Prestant 8' - Octaaf 4' - Bazuin 16' - Trompet 8' - Trompet 4'.
Koppelingen: Rugwerk aan Pedaal - Hoofdwerk aan Pedaal - Rugwerk aan Hoofdwerk.

Mechanische sleepladen. Manuaalomvang: C-f3. Pedaalomvang: C-f1. Temperatuur: Werckmeister I. Drie spaanbalgen. Winddruk: manualen 69 mm WK., pedaal 72 mm WK.