Beek (Berg en Dal), Kerkberg 1 - Sint Bartholomeüskerk (1826 - 2020)

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Bartholomeüs
Genootschap:	Rooms Katholieke Kerk
Provincie:	Gelderland
Gemeente:	Berg en Dal
Plaats:	Beek (Berg en Dal)
Adres:	Kerkberg 1
Postcode:	6573DN
Sonneveld-index:	11078 15006
Jaar ingebruikname:	1826
Architect:	Kayser, J. (uitbr. 1891-1892)
Huidige bestemming:	buiten gebruik
Monument status:	Rijksmonument 35784

Geschiedenis

Uiterst belangrijke neoclassicistische kerk met toren. Grote uitbreiding 1891-1892.

Op 12 maart 1796 werd in de vergadering van Schout en Schepenen van het kwartier Nijmegen besloten, dat voortaan de Hervormden hun kerk met de Katholieken moesten delen. Dit gezamenlijke gebruik om beurten wordt “simultaneum” genoemd. Het gevolg was wel dat niemand zich meer verantwoordelijk voelde voor het onderhoud van het gebouw. In 1824 verkeerde het daarom in een dusdanige toestand, dat het wegens bouwvalligheid werd gesloten. Op het kerkhof tegen de kerk aan werd een houten loods opgebouwd als noodkerkje voor de Katholieken, terwijl de Hervormden zich gedwongen zagen gebruik te maken van het witte kerkje in Ubbergen. Na bijna dertig jaren kwam op 10 oktober 1825 een einde aan de huisvestingsproblemen, toen aan het R.K. kerkbestuur door een beschikking van koning Willem I een rijkssubsidie van f 6.000,- voor de bouw van een eigen kerk werd verleend. Deze subsidie werd nog aangevuld met gulle giften van onder meer pastoor Sieben, de parochie en van ver daarbuiten tot een bedrag van f 13.698,- waarvoor de bouw werd aangenomen.

In het voorjaar van 1826 werd met de bouw begonnen op het braakliggende terrein tegenover de Hervormde kerk, dat sindsdien de Kerkberg heet. Nog vóór de winter van 1826 werd het kerkgebouw zonder plechtigheid in gebruik genomen.

Door de aanzienlijke toename van het aantal parochianen werd de kerk in de jaren 1891-1892 door architect Jules Kayser enorm vergroot.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de drie klokken door de Duitsers geroofd. Bij de oorlogshandelingen in september en oktober 1944 in Beek werd het kerkgebouw door inslaande granaten zwaar getroffen, waarbij onder meer de kostbare gebrandschilderde ramen verloren gingen en de pastorie met het daarin aanwezige kerkarchief in vlammen opging.

In 1952 werd met de eigenlijke restauratie begonnen, waarbij het interieur grote veranderingen onderging. In de toren werden weer drie luidklokken opgehangen. Bij een grote opknapbeurt in de jaren 1972-1977 werd geleidelijk aan het interieur aangekleed met neobarokke inventarisstukken uit de boedel van kerken, die gesloten of afgebroken werden. In diezelfde periode kreeg het orgel de status van Rijksmonument en werd het grondig gerestaureerd. Stichting Concertserie Beek organiseert sindsdien regelmatig kerkelijke concerten rond het orgel.

In 1996 werden vrijwel alle ramen voorzien van gebrandschilderd glas. Drie ramen zijn afkomstig uit de voormalige St. Pieterskerk in ’s-Hertogenbosch, een gift ter gelegenheid van het afscheid van pastoor Wim van Kessel. Zij stelllen respectievelijk voor: Maaltijd in Emmaus, Antonius van Padua en Maria Immaculata.

(Bron:Website kerkelijke gemeente)

2019 Staat te koop.
2020 - De grote Bartholomaeuskerk in Beek is verkocht. Aan wie, voor welk bedrag en in welke omvang wil pastoor Rudo Franken omwille van de zorgvuldigheid niet prijsgeven. De verkoopovereenkomst ligt nu ter goedkeuring bij het bisdom Den Bosch
2020 - De vrijwiligers die de R.K. begraafplaats aan De Geest in Beek beheren, willen de Willibrordusklok uit de kerktoren van de grote kerk een plaatsje geven op die begraafplaats. De kerk is verkocht aan vastgoedontwikkelaar Ton Hendriks uit Nijmegen en het bisdom stelt als voorwaarde dat de klokken dan niet meer geluid worden.
2020 - Zaterdag 25 januari 2020 laatste kerkdienst.
2024 - Ruim vier jaar nadat het vastgoedbedrijf Dornick BV van Ton en Rob Hendriks kerk, pastorie en directe omgeving kocht, is nog steeds niet duidelijk wat het gaat worden.

Orgel

Het orgel in de parochiekerk van Beek-Ubbergen is het eerste werkstuk van Lindsen. Het is ingewijd op 8 januari 1831. Het was gebouwd als eenmanualig orgel met 10 stemmen en aangehangen pedaal. In 1833 breidde Lindsen zelf het orgel uit met een onderpositief met 5 stemmen. Hierna werd het orgel opnieuw gewijd op 10 december 1833. De kerk is in 1892 aanzienlijk vergroot. De gebroeders Franssen uit Roermond plaatsten het orgel in de grotere kerk. Zij wijzigden het orgel en vervingen twee stemmen van het positief door strijkende registers. In 1944 is de kerk door oorlogsgeweld zwaar beschadigd. Het binnenwerk van het orgel was opgeslagen, maar de kas is verloren gegaan. In 1952 is door Verschueren een nieuwe kas gemaakt (opus 286), onder advies van dr. W. Kerssemakers. In 1973/1974 is uiteindelijk door Verschueren een grote restauratie uitgevoerd onder advies van Hans van der Harst. Daarbij werd het orgel in een elders aangekochte vroeg negentiende-eeuwse kas geplaatst. Tevens werd de Trompet van het hoofdwerk door een negentiende-eeuws exemplaar vervangen. Bovendien is een zelfstandig pedaal gebouwd in de stijl van Lindsen. Hierbij is gebruik gemaakt van een oude sleeplade en drie goed bijpassende negentiende-eeuwse registers. Het kerkgebouw is sinds 2015 niet meer in gebruik voor reguliere erediensten.

(Bron:Orgeldatabase)

Klok

De Willibrordusklok van de Bartholomeuskerk in Beek is in 2021 overgeplaatst naar begraafplaats De Geest. Daar hebben vrijwilligers een mooie plek gecreëerd voor de bijzondere namenklok. In de oorlog haalden de bezetters de klokken uit de kerktoren van Beek om ze te gebruiken voor de wapenindustrie, dat meldt de Gelderlander. Na de oorlog maakte een klokkengieterij nieuwe klokken waaronder een klok met daarop de namen van alle parochianen die door de Duitsers waren vermoord. De kerk is onlangs verkocht aan een vastgoedhandelaar die de klok schonk aan de begraafplaats.

Monumentomschrijving Rijksdienst

St. Bartholomeüs. Neoclassicistische hallenkerk uit 1825-1826 met Ionische zuilen en arcaden. Verbouwd tot een vierbeukige ruimte met zuilenrij in de as en exterieur in neorenaissancevormen met toren naast het koor door J. Kayser, 1891-1892. Houten bovenbouw op de toren, geinspireerd op de St. Stevenstoren in Nijmegen. Na beschadiging in de laatste wereldoorlog is de kerk in 1952 weer driebeukig gemaakt en van een cassettenplafond voorzien. Neobarok meubilair, uit andere kerken afkomstig: hoogaltaar afkomstig uit de voormalige R.K. Kerk te Westerblokker, communiebank afkomstig uit de vm. St. Willibrorduskerk te Den Haag, preekstoel, biechtstoelen, alles eerste helft 19de eeuw. Orgel met Hoofdwerk en Onderwerk, in 1831 als eerste orgel gemaakt door H.D. Lindsen te Utrecht. Oorspronkelijke orgelkas in 1944 verwoest, binnenwerk bewaard gebleven. In 1952 door Verschueren (Heythuysen) herbouwd met nieuwe kas in open opstelling. In 1973 door Verschueren Orgelbouw gerestaureerd en geplaatst in een vroeg 19de eeuwse kas, afkomstig uit een zusterklooster in Geel (België), aangekocht van de fa. Schijven te Brussel. Een nieuw vrij Pedaal werd toegevoegd.

De preekstoel werd in 1891 vervaardigd door Atelier J.W. Ramakers en Zonen Beeldhouwers te Geleen.