Bladel, Burgemeester van Houdtplein 46 - Petrus' Banden
Uit Reliwiki
Algemene gegevens | |
---|---|
Naam kerk: | Petrus' Banden |
Genootschap: | Rooms Katholieke Kerk |
Provincie: | Noord-Brabant |
Gemeente: | Bladel |
Plaats: | Bladel |
Adres: | Burgemeester van Houdtplein 46 |
Postcode: | 5531GM |
ID nummer: | |
Jaar ingebruikname: | 1926 |
Architect: | Groenendael, J.H.H. van |
Huidige bestemming: | kerk |
Monument status: | Rijksmonument 514907 |
Geschiedenis
De kerk werd gebouwd in de tuin van de pastorie. Haar voorganger was een neogotische basiliek uit 1880, ontworpen door P.J. (Peter) Bekkers, waaraan de 15e-eeuwse toren was vastgebouwd. Deze kerk werd gesloopt in 1927, maar de toren bleef behouden. De huidige kerk is een grote kerk in eclectische stijl en heeft een aantal merkwaardige koepeltorentjes, waaronder een wat hoger torentje op de kruisviering. De architect van deze kerk was J.H.H. (Hubert) van Groenendael. Ze wordt gezien als een overgang tussen neogotiek en de Amsterdamse school. Het gewelf van de kerk is beschilderd met voorstellingen, onder meer van de Werken van Barmhartigheid. Er zijn glas-in-loodramen die de Apostelen weergeven.
- (Bron:Wikipedia)
Monumentomschrijving Rijksdienst
Aan de noordelijke zijde van de globaal oost-west getraceerde Sniederslaan staat, aan een ondiep kerkplein, de R.K. St. Petrus Bandenkerk. Het niet-basilicale kerkgebouw, dat met de lengte-as haaks op de straat is gelegen, werd onder architectuur van J.H.H. van Groenendael in opdracht van pastoor M. Simkens in 1926 gebouwd in Eclectische stijl, waarbij voornamelijk Neo-Romaanse en Neo-Gotische stijlelementen zijn toegepast. In 1990 is een in stijl aangepaste verbindingsgang tussen kerk en aan de oostelijke zijde gesitueerde pastorie gebouwd. Zowel deze gang als de pastorie en het in de kerk gesitueerde orgel (1939) vallen buiten de bescherming.
Beschrijving
Het driebeukige, niet georiënteerde kerkgebouw heeft een symmetrische, aan de zuidelijke zijde gesitueerde symmetrische dubbeltorenfaçade, een schip van drie traveeën, een driebeukig transept met halfronde okselkapellen, uitgemetselde biechtstoelen tegen de façades en een open vieringtoren, en een koorpartij, bestaande uit een priesterkoor van één travee en een lagere overgangstravee, geflankeerd door torens, en een halfronde absis. Tegen de koortravee staat aan de westelijke zijde een eenlaags aanbouw van het stookhok en een portaal. Aan de noordelijke zijde staat de via een gang met het koor verbonden tweelaags sacristie.
Het gebouw wordt gedekt door zadeldaken met lei in Maasdekking. De torens hebben, op die van het koor na, een markant met leien gedekt uidak, bekroond door smeedijzeren torenkruisen. De noordelijke torens zijn lager en voorzien van een spits op vierkante grondslag. De transeptarmen en de schipfaçade zijn net als elke travee van de zijbeuken voorzien van een topgevel. Door de vele torens en topgevels heeft de kerk een rijk silhouet. Het vele siermetselwerk in de gevel, gedeeltelijk in afwijkende kleur, draagt bij aan het gevarieerde uiterlijk. De gevels zijn opgetrokken in baksteen en verticaal geleed door lisenen met hardstenen bekroningen (zijbeuken en koor) en sterk verjongende steunberen (transeptarmen). Horizontaal zijn banden, waterlijsten, ontlastingsbogen en friezen met siermetselwerk met geometrische en kruisvormige motieven toegepast. De zuidelijke façade en de gevels van het schip zijn voorzien van tripletten, waarvan de middelste spits is en de buitenste kwart-cirkelvormig. In het koor zijn rondboogvensters met eenvoudige bakstenen vorktraceringen toegepast. In de absiden ook kleine rondbooglichten.
De zuidelijke torens zijn voorzien van verticaal siermetselwerk en bestaan uit drie geledingen: een lage sokkel, vervolgens een blind hoog lijf, dat ter hoogte van de kruinen van de schipgewelven aan de oostelijke zijde wordt bekroond door een geleding met klokkenzolder, met aan alle zijden twee ronden galmgaten met borden, terwijl de overeenkomstige geleding aan de westelijke zijde is voorzien van een uurwerk. In de zuidelijke façade is op de begane grond een spits omlijst portiek met diep ingaande dagkanten en een opgeklampte vleugeldeur, voorzien van sober smeedijzeren beslag. In het boogveld een polychroom tegeltableau, voorstellende de H. Petrus, die door een engel uit de gevangenschap wordt verlost.
Ook in de westelijke en oostelijke gevel bevinden zich boven een eenvoudige opgeklampte deur dergelijke tegeltableaus, voorstellende respectievelijk de verschijning van Maria aan Bernadette te Lourdes, met de tekst: "Je suis l'immaculée conception", en Christus' verschijning aan Margaretha Maria Alacoque. Blijkens het gesigneerde westelijke tableau zijn alle afkomstig uit atelier Westraven te Utrecht.
Schip, transept en koor zijn overkluisd door bakstenen gepleisterde graatgewelven, gescheiden door transversaalbogen.
Het schip is door middel van hoge scheibogen op door kapitelen bekroonde pijlers naar de zijbeuken geopend. Boven de viering een stergewelf. De gewelfschilderingen dateren uit 1936-'37 en zijn van de hand van H. Schoonbrood uit Maastricht. Van belang zijn verder onder meer enkele gebrandschilderde ramen, zoals Petrus' bevrijding, in de westelijke transeptfaçade, de kerkbanken en biechtstoelen, de leistenen vloer in het middenpad (afkomstig uit de oude kerk), een beeld van de H. Antonius (ca. 1900, atelier Van der Geld, 's-Hertogenbosch), de altaren (Daems, Turnhout), preekstoel en communiebank (ca. 1880, atelier Van de Bock-van Windt, Antwerpen), de in olieverf op doek geschilderde kruiswegstaties (J. Gindra, Bladel),en het houten kruisbeeld in de absis (ca. 1500).
Waardering
De kerk is van algemeen belang. Het gebouw heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van het katholicisme in het zuiden en is tevens van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de volkskerk in het interbellum mede vanwege die drie torens. Het gebouw heeft architectuurhistorisch belang door de stijl en de detaillering, die een betrekkelijk zeldzame vorm van eclectisisme vormen en is van kunsthistorisch belang door de interieuronderdelen. Het gebouw is tevens van belang als voorbeeld van het oeuvre van de architect J.H.H. van Groenendael. Het heeft ensemblewaarden vanwege de situering, verbonden met de ontwikkeling van Bladel. Het is gaaf bewaard gebleven. Toren van de vroegere kerk van St. Petrus' Banden (welke in 1879 door een neo-gotische kerk vervangen is, die op haar beurt in 1927 afgebroken is). Bakstenen bouwwerk uit de eerste helft van de XVe eeuw, bestaande uit drie door waterlijsten gescheiden geledingen, een van vier- tot achtkant ingesnoerde spits (vernieuwd in 1760), en met overhoekse steunberen aan de west- haakse beer aan de oostzijde en een vierkante, ten dele uitgemetselde traptoren aan de noordoostzijde. De muurvlakken zijn met spaarvelden versierd.
MIP omschrijving
- Naam monument: St. Petrus' Banden
- Bouwstijl: Neo-Gotiek
- Bouwperiode: 1926
- Gevels en materialen: Baksteen. Steunberen. Topgevels. Over de hele kerk in donkere baksteen opvallend siermetselwerk in geometrische en kruisvormige motieven, daklijsten, tandlijsten, waterlijsten, ontlastingsbogen en onderdorpels. Plint.
- Vensters en deuren: Rondboogvensters met gotische tracering. Halfrond portiek. Opgeklampte deur met smeedijzeren beslag. Drielicht glas-in-lood venster.
- Dak en bedekking: Zadel- en lessenaardaken, leien.
- Omschrijving: Het driebeukige kerkgebouw met transept heeft twee zuidelijke torens en een vieringstoren, torens met ui-vormige spitsen. Tegeltableau met de voorstelling van H.Petrus die door de engel uit de gevangenschap wordt verlost. Boven de toegangsdeuren in de west- en oostgevel in gekleurde tegeltableau's de voorstellingen van respectievelijk Maria's onbevlekte ontvangenis en Christus verschijning aan Margaretha Maria Alacoque. Tot de inventaris behoren onder andere overblijfselen uit de vorige kerk (uit 1879) zoals kerkbanken; biechtstoelen en beeld van H. Antonius (rond 1900), uit de ateliers van H. van de Geld; altaren, gemaakt door Daems uit Turnhout; preekstoel en communiebank (rond 1880), uit de alteliers van v.d. Bock-van Wint uit Antwerpen; enkele gebrandschilderde ramen. Het houten kruisbeeld in de absis dateert uit ongeveer 1500. De kruiswegstaties, olieverf op doek, zijn geschilderd door Jozef Gindera. Het orgel (1939) is gemaakt door de firma Pels uit Alkaar. Schilderijen van H. Schoonbrood (1936-37).
Orgels
Hoofdorgel
Het hoofdorgel is gebouwd door B. Pels & Zn in 1930. Het orgel is momenteel (2018) niet meer bespeelbaar.
Koororgel
Het koororgel is gebouwd door Verschueren Orgelbouw.
Externe links