Bovensmilde, Hoofdweg 186 - Protestantse Kerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Protestantse Kerk
Genootschap:	PKN Protestantse Gemeente Bovensmilde
Provincie:	Drenthe
Gemeente:	Midden-Drenthe
Plaats:	Bovensmilde
Adres:	Hoofdweg 186
Postcode:	9421PA
Jaar ingebruikname:	1869
Architect:
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 482941

Geschiedenis

Prachtige neoclassicistische kerk met toren. Restauratie in 1947. In Bovensmilde, langs de Drentse Hoofdvaart, ligt het terrein met de Hervormde Kerk en bijbehorende pastorie. Vanwege de gaafheid en prachtige ligging is het complex in 1995 tot Rijksmonument verklaard. Deze Rijksmonumenten zijn van zowel cultuurhistorisch als architectuurhistorisch belang. In 2010 is het kerkgebouw door de eigenaar, de Protestantse gemeente Bovensmilde, overgedragen aan Het Drentse Landschap. In 2015 volgde de pastorie. De kerk werd gebouwd tussen 1868 en 1870 en is een zogenaamde Waterstaatskerk. Dergelijke kerken werden in de periode 1824-1875 met financiële steun van de landelijke overheid gebouwd. Het gebouw kent neoclassicistische kenmerken, zoals de symmetrische bouw en het gebruik van frontons en kroonlijsten. De pastorie stamt uit 1862 is eclectisch van stijl. De pastorie is Rijksmonument.

Sinds 2011 is de Stichting Oude Drentse Kerken (SODK) beheerder van de Waterstaatskerk aan de Hoofdweg in Bovensmilde. In 2013 zijn diverse herstelwerkzaamheden aan de kerk uitgevoerd en het is de bedoeling dat de kerk multifunctioneel gebruikt gaat worden.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Hervormde KERK met historisch orgel, gebouwd in 1868-1869 in Waterstaatsstijl en ingewijd op 30 januari 1870. Gevelsteen met opschrift: "Gebouwd Anno 1869". In 1975-1976 werd de kerk gerestaureerd in opdracht van de kerkvoogdij en uitgevoerd door Van Veen's Bouwbedrijf (Bovensmilde). Ook het interieur is van belang. De toegevoegde uitbreiding aan de achterzijde, daterend uit 1902, valt buiten de bescherming wegens het ontbreken van monumentale waarden.

Omschrijving

Dwarsgeplaatste zaalkerk op rechthoekige grondslag, opgetrokken in baksteen en gedekt door een schilddak belegd met oud Hollandse pannen (zwart); (met zink beklede) gietijzeren goten op klossen; staafankers. De uitspringende westelijke hoofdingang heeft een stoep, een met zorg vernieuwde dubbele paneeldeur met houten omlijsting waarvan het hoofdgestel rust op decoratief bewerkte consoles.

Vervolgens van beneden naar boven een gekoppeld rondboogvenster met geprofileerde omlijsting, goot op klossen, een drievoudig gekoppeld zolderlicht (rondboogramen van klein formaat), een houten dakruiter met houten schacht, een opengewerkte klokkenstoel, frontonvormige daklijst en een smeedijzeren windvaan. De gemetselde gevels worden geleed door spaarvelden waarin rondboogvensters met in gietijzeren raster geplaatst glas-in-lood. De noordzijde heeft onder het rondboogvenster een dubbele paneeldeur met houten omlijsting.

Interieur met korfboogvormig houten gewelf met trekstangen. Aan de noordzijde een balkon rusten op vier classicistisch geïnspireerde houten kolommen. Op het balkon een eenklaviers orgel, vermoedelijk in 1684 gebouwd voor de Doopsgezinde kerk te Kampen. De orgelmaker is onbekend. Gelet op de pijpfactuur moet de maker afkomstig zijn uit Oost-Nederland of uit Westfalen. In 1809 ingrijpend verbouwd door Lambertus van Dam. In 1897 in Bovensmilde geplaatst door J. Proper uit Kampen. Bij de overplaatsing werd het orgel vergroot. Bij de restauratie door de Gebr. Reil in 1988 werd de vergrote kast gehandhaafd. De dispositie van het instrument werd hersteld naar de toestand van 1809. Op de zijkant een schild met opschrift: "Geschenk ter herinnering aan de nagedachtenis van de familie Sichers, Boven Smilde 4 juni 1897 Gebrs De Wal". Het balkon rust op vier classicistisch geïnspireerde houten kolommen met gemarmerd schilderwerk. De houten banken zijn boogvormig gegroepeerd rondom het oostelijk gelegen doophek met als middelpunt de preekstoel (een hangende kuip met vlak paneelwerk en onderaan een granaatappel; klankbord). Aan drie zijden zijn verhoogde banken tegen de muur geplaatst. Boven de westelijke tochtdeur een rondvenster met gebrandschilderd glas-in-lood met Christusfiguur en opschrift: "komt herwaarts tot mij allen die vermoeid en belast zijt en ik zal u rust geven".

Waardering

Hervormde kerk van cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van een religieuze ontwikkeling; van architectuurhistorisch belang vanwege de vormgeving, het materiaalgebruik, de samenhang tussen interieur en exterieur; vanwege de gaafheid en de regionale zeldzaamheid van dit kleine type zaalkerk.