Brummen, Kerkstraat 17 - Oude- of Pancratiuskerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Oude- of Pancratiuskerk
Genootschap:	Protestantse Gemeente te Brummen (PKN gemeente)
Provincie:	Gelderland
Gemeente:	Brummen
Plaats:	Brummen
Adres:	Kerkstraat 17
Postcode:	6971AE
Inventarisatienummer:
Jaar ingebruikname:	15e eeuw
Architect:
Huidige bestemming:	protestantse kerk
Monument status:	Rijksmonument 11231 (kerk); 11232 (toren)

Geschiedenis

Historische dorpskerk met toren.

Gebouwd 1402, verbouwd in 1451 en 1937. De spitse punt afgewaaid in 1818. Het oudste deel van de kerk, de toren, dateert uit de eerste helft van de 15de eeuw, vermoedelijk 1402. Op deze plek had toen al een aantal eeuwen een kapel gestaan. Boven de preekstoel herinnert een steen met het jaartal 1451 mogelijk aan de eerste verbouwing. Het onderste deel van de toren bestaat uit tufsteen, daarboven worden lagen tufsteen afgewisseld met baksteen en het bovenste gedeelte bestaat enkel uit baksteen. Tijdens een hevige storm in 1818 is de spitse punt van de toren afgewaaid. Een paar jaar later werd de toren hersteld en ontstond de bolvormige hoed. In 1937 is de kerk aan de zuidkant uitgebreid tot de huidige vorm. In de toren hangt een luidklok gegoten in 1742 met een diameter van 140cm. Aan de noordzijde is een schooltje geweest ( zie ook de bouwtekening). Op de huidige kadaster tekeningen is te zien dat de grond onder de voormalige school nog steeds eigendom van de kerk is. De kerk te Brummen dateert waarschijnlijk uit de tiende eeuw en was gewijd aan Sint Pancratius. Ze stond onder het patronaat van de Abdis van het keizerlijk sticht te Elten, waar de abdij door Wichman, graaf van Hameland, rijk met vele goederen werd begiftigd, waaronder ook de heerlijkheid Brummen zich bevond. Reeds in de elfde eeuw is de kerk al enigszins verbouwd in meer romaanse stijl. De toren was toen minder hoog dan thans. In het midden van de vijftiende eeuw onderging het gebouw opnieuw een wijziging, terwijl in het midden van de achttiende eeuw wederom een verbouwing plaatsvond.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Kerk

Rijksmonument 11231

Herv. Kerk. Eenbeukige, laatgotische kerk, 15de eeuw, met driezijdige koorsluiting en aan de zuidzijde een tijdens de restauratie van 1937 gebouwde zijbeuk met aanbouw. De oorspronkelijke kruisribgewelven op gebeeldhouwde kraagstenen zijn slechts bewaard over de meest westelijke schiptravee en de aangrenzende benedenruimte van de toren. De overige gewelven zijn gesloopt in 1705. Tot de inventaris behoren o.a. een koperen doopbekken, 1818, en enige zerken, 16de en 17de eeuw. Orgel met Hoofdwerk en Positief, in 1844-1845 gemaakt door J.H. Holtgräve. Bij de restauratie van 1968 door de Gebr. Reil is het orgel uitgebreid met een vrij Pedaal.

Toren

Rijksmonument 11232

Toren. Laat-gotisch bouwwerk uit omstreeks 1500, bestaande uit drie geledingen met aan de noordzijde een veelhoekige traptoren. Ingesnoerde naaldspits, aan de bovenzijde afgeknot. Klokkenstoel met klok van Cypr. Crans, 1742, diam. 139 cm. Mechanisch torenuurwerk B. Eijsbouts, Asten, 1924, later voorzien van elektrische opwinding.