Culemborg, Jodenkerkstraat 5 - Synagoge

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam object:	Synagoge
Genootschap:	Progressief Joodse Gemeente Midden Nederland (PJG MN).
Provincie:	Gelderland
Gemeente:	Culemborg
Plaats:	Culemborg
Adres:	Jodenkerkstraat 5
Postcode:	4101CW
Sonneveld-index:	11166 11178
Jaar ingebruikname:	1867
Architect:	Sillevis, J.
Huidige bestemming:	Synagoge
Monument status:	Rijksmonument 11548

Geschiedenis

Neogotische synagoge. Van 1950 tot 1983 Geref. Kerk Vrijgemaakt, daarna Ned. Geref. Kerk. Het gebouw van De Nederlands Gereformeerde Kerk is gebouwd als synagoge en dateert van 1868. De joodse gemeente in Culemborg groeide eind 19e eeuw tot zo’n 200 leden. Dit maakte de bouw van een gebedshuis noodzakelijk. De synagoge is in neogotische stijl gebouwd. Kenmerkend zijn de 3 pinakels op de voorgevel en de spitsboogramen. De oude synagoge, gehuisvest in een abdij vlak naast de nieuwe synagoge werd verbouwd tot mikwe (badhuis) en godsdienstschool. Al deze joodse instellingen zorgden ervoor dat de straat waaraan zij lagen al snel bekend werd als Jodenkerkstraat, een naam die ze nog altijd heeft.

Er zijn diverse kenmerken van de kerk die herinneren aan de voormalige synagoge. Zoals alle synagogen is ook dit gebouw naar het oosten (Jeruzalem) gericht. Boven de hoofdingang van de kerk is de Hebreeuwse tekst van Jesaja 56:7 aangebracht die vertaald luidt: “Want mijn huis zal een bedehuis heten voor alle volken.” Links en rechts van de ingang zijn in de gevel twee gedenkstenen ingemetseld. (bron:[1])

Monumentomschrijving Rijksdienst

Synagoge daterend uit 1867-'68 ontworpen door architect J. Sillevis in neogotische stijl. Vier traveeën diep pand onder zadeldak, gedekt met pannen; per travee een (vernieuwd) spitsboogvenster. In de achtergevel, ter weerszijden van de uitbouw voor de Arke een oorspronkelijk gietijzeren spitsboogvenster. In de voorgevel omlijsting van spitsboogvensters en deur, opklimmend boogfries langs geveltop en bekleding van hoekpijlers en pinakel in de top met hogels uitgevoerd in stucwerk.

2021 - Weer in gebruik als synagoge.

In de media

Uit Culemborgsecourant, d.d. 21 juni 2021

Vanaf juni worden er weer diensten gehouden in de synagoge aan de Jodenkerkstraat door de Progressief Joodse Gemeente Midden Nederland (PJG MN). Culemborg - Na bijna 75 jaar komt er met de PJG MN weer een joodse gemeente in Culemborg, die haar diensten in het prachtige gebouw gaat vieren. Met de komst van de PJG MN zal het gebouw niet meer beschreven behoeven te worden met ‘voormalige synagoge’. De Nederlands Gereformeerde Kerk Culemborg, eigenaar van het gebouw, heeft het gebouw al jaren in gebruik, en stelt het nu ook beschikbaar voor het gebruik voor joodse diensten door de PJG MN. De tekst langs de boog om de ingang zal daarmee ook feitelijk nog meer inhoud gegeven worden, want er staat: ‘Want mijn huis zal een gebedshuis genoemd worden voor alle volken.’ (Jesaja 56:7)

De PJG MN is in 2020 opgericht en zal een keer per maand in de synagoge in Culemborg haar diensten houden. Bij de feestelijke openingsdienst waren ook de burgemeester van Culemborg en een vertegenwoordiging van de Nederlands Gereformeerde Kerk Culemborg aanwezig. De Progressief Joodse Gemeente Midden Nederland heeft tot doel het voorzien in de godsdienstige en sociale behoeften van haar leden overeenkomstig de beginselen van het progressief-religieuze jodendom zoals deze in de ‘World Union for Progressive Judaism’ worden beleefd. Hiervoor organiseert de gemeente op gezette tijden diensten, sociaal-culturele activiteiten, zoals lezingen, en onderwijs voor leden en hun kinderen. Geïnteresseerden die meer informatie willen, bijvoorbeeld over lidmaatschap, kunnen zich wenden tot het secretariaat van de PJG MN.