Den Horn, Dorpsstraat 7 - Hervormde kerk (1862 - 1981)
Uit Reliwiki
Algemene gegevens | |
---|---|
Naam kerk: | Hervormde Kerk |
Genootschap: | Nederlandse Hervormde Kerk |
Provincie: | Groningen |
Gemeente: | Westerkwartier |
Plaats: | Den Horn |
Adres: | Dorpsstraat 7 |
Postcode: | 9832PB |
Sonneveld-index: | 00702 |
Jaar ingebruikname: | 1862 |
Architect: | |
Huidige bestemming: | multifunctionele bestemming |
Monument status: | Rijksmonument 516312 |
Geschiedenis
Verving de oudere kerk van Lagemeeden. Sinds 1981 niet meer in gebruik als kerk. Restauratie in 2010. In 2011 overgedragen aan de Stichting Oude Groninger Kerken.
Monumentomschrijving Rijksdienst
Hervormde zaalkerk, getuige een gevelsteen gebouwd in 1862 in een eclectische stijl met enkele klassieke motieven. Omstreeks 1945 werd in het portaal een ruimte afgetimmerd. Bijzonder aan het interieur is dat het zich in zeer originele staat bevindt en dat de diverse onderdelen zeer fraai zijn vormgeven. Het orgel wordt wegens te weinig monumentale waarde niet van rijkswege beschermd. De kerk is beeldbepalend gelegen aan het begin van het lintdorp Den Horn en wordt deels omgeven door weiland. Aan de voorzijde staan twee monumentale linden. Een niet-origineel hek met aan weerszijden twee achthoekige pijlers bekroond met ijzeren dennenappels verleent toegang tot de kerk.
Omschrijving
De ZAALKERK op rechthoekige plattegrond is opgetrokken in rode baksteen op een naar voren springend trasraam en wordt gedekt een zadel/schilddak, waarop zwart geglazuurde Hollandse pannen (achterzijde niet-originele golfplaat), waartegen een klokgevel is geplaatst; gewone en rozetankers; niet-originele goot; houten piron met gietijzeren naaldvormige bekroning. Op het dak een beschoten rechthoekige dakruiter met aan weerszijden een halfrond galmgat waarvoor een ijzeren balustrade is geplaatst; ingesnoerde spits met niet-originele dakbedekking bekroond met een windwijzer in de vorm van een haan. De gevels worden geleed door staande vensters met halfrond bovenlicht waarin decoratieve ijzeren roedenverdeling onder rollaag en natuurstenen onderdorpel. De entree bevindt zich in het middenrisaliet van de symmetrische klokgevel aan de voorzijde (zuidgevel) en bestaat uit twee houten paneeldeuren met getoogd tweeruits bovenlicht onder segmentboog waarvoor een hardstenen stoep. Boven de entree een gevelsteen waarin het bouwjaar 1862 en de namen van de kerkvoogden, de predikant en de onderwijzer. Boven de gevelsteen een halfronde nis onder rollaag. De klokgevel wordt bekroond met een houten fries en fronton. Aan weerszijden van het risaliet een staand halfrond venster en op de hoeken gemetselde pilasters bekroond met een gietijzeren vaas. De westgevel wordt door zes gemetselde pilasters in vijf velden verdeeld. In de velden een halfronde nis en vier staande halfronde vensters. In de achtergevel (noordzijde) twee halfronde nissen. De oostgevel wordt door zes gemetselde pilasters in vijf velden verdeeld. In de velden een halfronde nis en vier staande halfronde vensters.
In het INTERIEUR zijn ondermeer van belang: het houten tongewelf met ijzeren trekstangen (niet-origineel plafond), de gietijzeren roosters, de vensters met gestucte omlijsting, de centraal gelegen zwart/witte tegelvloer met aan weerszijden houten banken met gietijzeren bekroning, de houten tochtdeuren waarin glas-in-lood, op het houten podium in de apsis de houten preekstoel met vijfkantige kuip en borstwering van gesneden paneelwerk waarop een houten lezenaar en waarboven een zeskantig houten klankbord met decoraties in stervorm, links van de preekstoel een zeven treden tellende houten trap met aan weerszijden een leuning van hout en ijzer, aan weerszijden van de preekstoel de houten ouderlingenbanken bekroond met ijzeren decoraties, de losse houten lezenaar op rechthoekige voet en met schuin oplopend deel van gietijzer, het gietijzeren doopvont met koperen schaal, het kerkzakje, de ijzeren lampen met glazen kelken, de orgelgalerij met balustrade van hout en ijzer, in het portaal de houten paneeldeuren. Sinds 1981 doet het niet meer dienst als kerk, en is het tegenwoordig een woonhuis geworden. De kerk is door de Hervormde gemeente te koop aangeboden. Restauratie is hoog nodig. Er is een Vereniging Vrienden van de Kerk van Den Horn. Zij wil de kerk graag een culturele bestemming geven. In 2011 is de kerk overgedragen aan de Stichting Oude Groninger Kerken.
Waardering
Hervormde kerk van algemeen belang vanwege architectuur- en cultuurhistorische waarde:
- als voorbeeld van een zaalkerk uit 1862 in de provincie Groningen
- vanwege de traditionele vormgeving en Eclectische detaillering met klassieke elementen
- vanwege de vrij hoge mate van gaafheid van zowel exterieur als delen van het interieur
- vanwege de waardevolle interieuronderdelen
- vanwege de beeldbepalende ligging aan het begin van het lintdorp Den Horn.
Het orgel
Er is een harmonium, The Lakeside Chicago, aanwezig. Voor 1900 is er een kerkorgel aanwezig geweest, een gedeelte van het binnenwerk is in 1900 gebruikt voor de Doopgezinde kerk in Noordhorn.
In de media
- Uit Reformatorisch Dagblad, 30 november 2010.
Wethouder J. Oomkes van de gemeente Zuidhorn en J. Hoogakker van het college van kerkrentmeesters van de hervormde gemeente Hoogkerk/Oostwold hebben op vrijdag het kerkje van Den Horn heropend. Het kerkje uit 1863, waarin al zo’n dertig jaar niet meer wordt gekerkt, verkeerde in bijzonder slechte staat. Een grondige hersteloperatie was nodig. Dat het kerkgebouw niet verloren is gegaan, is te danken aan de banken in de kerk: die zijn versierd met gietijzeren dennenappels. Dat moet bewaard blijven, vindt de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE), die een bijdrage leverde van bijna 356.000 euro voor het herstel. De restauratie van de torenspits –waarvan de gemeente Zuidhorn eigenaar is– kostte alleen al 180.000 euro. Nog eens zo’n 3,5 ton was nodig voor de kerk, die eigendom is van de hervormde gemeente Hoogkerk/Oostwold.
Externe links
- Stichting Oude Groninger Kerken
- Uitgebreide geschiedenis]
- De kerk op Wikipedia
- Meer afbeeldingen op Wikimedia
- Meer afbeeldingen op Kerkfotografie Nederland
- Wikidata Q2501856