Doorn, Kerkplein 2 - Maartenskerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Maartenskerk
Genootschap:	PKN Protestantse gemeente Doorn
Provincie:	Utrecht
Gemeente:	Utrechtse Heuvelrug
Plaats:	Doorn
Adres:	Kerkplein 2
Postcode:	3941HV
Sonneveld-index:	03999
Jaar ingebruikname:	1200
Architect:	Wentink, J.C. (uitbreiding 1924)
Huidige bestemming:	protestantse kerk
Monument status:	Rijksmonument 13271

Geschiedenis

Historische dorpskerk met toren.

De Maartenskerk van Doorn behoort tot de oudste kerken van de provincie Utrecht. De kerk werd rond 1180 als Romaans zaalkerkje gebouwd, als vervanging van een hout kerkje. De kerk behoorde bij het kapittel van de Utrechtse Domkerk. Het kerkje werd daarom waarschijnlijk gewijd aan Sint Maarten. Het zaalkerkje had een recht gesloten koor waar nog delen van in het huidige koor is terug te vinden. De Romaanse kerk had aanvankelijk nog geen toren. De bakstenen toren werd rond 1250 aan de kerk toegevoegd, in een vrij sobere stijl. In de 15de eeuw werd het huidige Gotische koor gebouwd met een sacristie aan de zuidgevel. In die tijd zijn ook de vensters van het schip gewijzigd in Gotische spitsboogvensters.

Maartenskerk vanuit het noordoosten.

Het schip met spitsboogvensters.

Van het Romaanse zaalkerkje is de noordmuur van het schip het best bewaard gebleven. De noordmuur is opgedeeld in 6 traveeën die door middel van lisenen van elkaar worden afgescheiden. De spaarvelden worden afgewerkt met rondboogfriezen. In de noordmuur is ook nog een fraai portaaltje te herkennen, dat het Noormannenpoortje wordt genoemd. Oorspronkelijk had het Romaanse schip kleine rondboogvensters in elk travee, deze zijn in de 15de eeuw vervangen door Gotische spitsboogvensters. Deze zijn bij een later restauratie gewijzigd in de huidige tweeling vensters. Aan de noordzijde van het koor is naast het koor nog een hagioscoop te ontdekken. Door een hagioscoop kan licht toetreden, maar het venster kan ook bedoeld zijn om de kerkbezoekers zicht te geven op voorwerpen, handelingen of het Allerheiligste binnen de kerk. In de oostelijke zijde van het schip, aan de noordkant, bevindt zich een dichtgemaakt rondvenster. In de 19de eeuw werd de hoofdingang gesitueerd aan de oostzijde van kerk, in de vorm van een ingang in het koor. Tijdens een restauratie in 1887-1888 werden de wanden van het schip versterkt t.b.v. het nieuwe dak en houten tongewelf. In 1924 werd aan de zuidzijde van het schip een tweede beuk gebouwd naar een ontwerp van architect J.C. Wentink. Deze beuk is in de zelfde stijl gebouwd als het oude Romaanse schip. De kerk heeft een Tweeklaviers orgel, dat in 1873 gemaakt is door C.G.F. Witte. Klokkenstoel met klok van D. Fremy, 1780, diam. 106,7 cm.

Monumentomschrijving Rijksdienst

NED.HERV.KERK: sobere bakstenen TOREN, romaans tufstenen schip waartegen aan de zuidzijde een nieuwe zijbeuk in 1924 is opgetrokken. Laatgotisch koor waarvan aan de noordzijde nog delen van het Romaans tufstenen koor bewaard gebleven zijn. Inwendig houten gewelven. Tweeklaviers orgel, in 1873 gemaakt door C.G.F. Witte. Klokkenstoel met klok van D. Fremy, 1780, diam. 106,7 cm.

Bezienswaardigheden

Kansel (1666)
Koperwerk, zoals kroonluchters (1748-1749)
Bätzorgel (1873)
Delen van een altaar in de consistorie, teruggevonden tijdens een restauratie in 1996 in de torenhal.
Drie gebrandschilderde ramen in de westgevel van de zuidelijke beuk. Deze heeft Jonkheer van Loon laten maken ter gedachtenis aan zijn kleinzoon die in de Tweede Wereldoorlog door de nazi’s is omgebracht in het concentratiekamp Bergen-Belsen.