Eindhoven, Carmelitessenstraat 2 - Theresia
Uit Reliwiki
| Algemene gegevens | |
|---|---|
| Naam kerk: | Theresia |
| Genootschap: | Rooms-Katholieke Kerk |
| Provincie: | Noord-Brabant |
| Gemeente: | Eindhoven |
| Plaats: | Eindhoven |
| Adres: | Carmelitessenstraat 2 |
| Postcode: | 5652EW |
| Inventarisatienummer: | 07447 |
| Jaar ingebruikname: | 1928 |
| Architect: | Beek, M. van |
| Huidige bestemming: | buiten gebruik |
| Monument status: | Rijksmonument 518789 |
Inhoud
Geschiedenis
Zeer belangrijke interbellumkerk, met vele interessante details, met name grote, door Ch. Eyck beschilderde, koorwand.
Qua stijl vergelijkbaar met de H. Joannes Vianney in Eindhoven-Woensel (die in 2002 aan de eredienst is onttrokken), van dezelfde architect.
Onttrekking aan de R.K. eredienst per 13 januari 2013.
In 2015 in gebruik als opslagplaats van spullen voor vluchtelingen.
Er zijn ideeën tot plannen voor herinrichting van de kerk tot cultureel wijkcentrum.
- 2017 Deze plannen blijken te ambitieus en financieel te riskant.
- 2022 Staat nog steeds te huur.
Monumentomschrijving Rijksdienst
R.K. Theresiakerk, driebeukige BASILIEK, gebouwd in 1927 naar een ontwerp van M. van Beek in Traditionalistische stijl met Expresionistische elementen.
De kerk ligt aan de Carmelitessenstraat, in het stadsdeel Strijp. Het gebouw is haaks op de straat geplaatst, in de zichtas van de Theresiastraat (T-splitsing).
Omschrijving
Driebeukige bakstenen kerk met een hoog en breed rechthoekig schip onder zadeldak. Ervoor ligt een iets lager gedeelte met een breed spitsboograam (corresponderend met de orgelgalerij uit het interieur) met bakstenen montants en een kruis in de geveltop. Daarvoor is een breed, lager, ingangsportaal onder lessenaarsdak aangebracht. Dit portaal is voorzien van drie spitsboogopeningen. Rechts van de ingangspartij is een hoge vierkante toren, zich piramidaal verjongend, onder een gebogen kegeldak geplaatst. Op de begane grond is hierin een spitsboograam aanwezig terwijl de schacht erboven grotendeels blind is (op enkele smalle lichtspleten na). Bovenaan dit gevelvlak is tegen elke zijde een groep van drie smalle spitsboogramen geplaatst. Direkt onder de galmgaten bevindt zich tegen elk van de vier zijden van de toren een wijzerplaat, horizontaal in de gevel onderscheiden door baksteenlijsten. Links van de ingangspartij is een blokvormige kapel onder een hoog kegeldak gebouwd. Op de begane grond is deze voorzien van brede spitsboogramen. De bovenste rand in het gevelvlak, afgescheiden door baksteenlijsten, heeft vierkante blindnissen.
De zijgevels zijn in traveeën verdeeld door lisenen, per travee is een breed spitsboograam met bakstenen montants aangebracht. Onder de goten is een doorlopende, horizontale baksteenlijst aangebracht.
De kerk heeft een iets lager koor met halfronde absis.
In het interieur wordt de ruimte overheerst door een breed middenschip en smalle zijbeuken, uitgevoerd in schoon metselwerk. Bakstenen kolommen hebben gemetselde lijstkapitelen waarop spitse scheibogen zijn geplaatst. In de zijbeuken zijn bakstenen graatgewelven aanwezig. Het middenschip heeft gebombeerde gewelven met gordelbogen ter plekke van de aansluiting van de lichtbeukramen met de steekkappen.
Een driedelige triomfboog op twee lage natuurstenen kolommen overspant de koortravee. De halfronde absis is voorzien van zijaltaren.
In het interieur zijn geschilderde voorstellingen aangebracht. Boven de triomfboog bevindt zich een afbeelding van H.Theresia, knielend voor Maria (Charles Eyck, 1942), daarnaast is een schildering van evangelistensymbolen in de kerk aanwezig (Ch. Eyck) en in de sacristie zijn schilderingen van geboorte en verrijzenis zichtbaar (1943).
Tot de inventaris behoren onder andere het hoogaltaar met kruisgroep in marmer en koper (1928), altaren van Theresia, Maria en Jozef en communiebank, alle van Jorna (smeedwerk, Eindhoven).
Waardering
De kerk van de H. Theresia is van algemeen belang. Het gebouw heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van het katholicisme in het zuiden en is tevens van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de volkskerk in het interbellum. Het gebouw heeft architectuurhistorisch belang door de stijl en de detaillering met toepassing van expressieve spitsbogen en is tevens van belang als voorbeeld van het werk van de architect Van Beek. Het is van kunsthistorisch belang door schilderingen van Ch. Eyck. Het heeft ensemblewaarden vanwege de markante silhouetwerking als middelpunt van een arbeiderswijk. Het is gaaf bewaard gebleven.
In de media
- Uit Limburger Koerier, 8 Juni 1933.
Kerk-orgel te Eindhoven. Gebouwd door fa. L. Verschueren Heythuizen.
Ter gelegenheid van het zilveren priesterfeest van den Z.E. Heer A.W. Mooren, pastoor der St. Theresia-parochle te Eindhoven, bieden de parochianen aan hun herder als blijk van erkentelijkheid een nieuw kerk-orgel aan. Dit orgel werd gebouwd door de firma L. Verschueren, Heythuizen; als adviseur trad op de Z.E.Z.Gel. Heer dr. Kerssemakers van het Seminarie te St. Michielsgestel. Het orgel is gebouwd naar het electrisch-pneumatisch systeem. De koppelingen zijn ingebouwd in een relais-kast, welke afzonderlijk staat in een zijkamer van het koor. Hier is ook ondergebracht de blaasbalk met ventilator en dynamo. De wlndvoorziening geschiedt door een electrischen ventilator, terwijl voor zwakstroom een Meidinger-omvormer is geplaatst. De windladen zijn gebouwd naar het pneumatisch kegellade-systeem met electrische voor-relais. 't Orgel is zoo ingericht, dat ten allen tijde een tweede speeltafel kan bijgeplaatst worden onder in de kerk, met het oog op den volkszang. In het orgel staan 1162 pijpen. De dispositie ls: manuaal I, 56 tonen; manuaal II, 68 tonen; pedaal, 30 tonen; nevenregisters, drukknoppen, trede zwelkast, trede gen. cresc, tremolo II man. 't Orgel is geheel Nederlandsch fabrikaat. Het wordt Zaterdagavond a.s. ingespeeld door dhr. P. van Maris, organist der St. Trudo-parochie te Eindhoven.
- Uit Eindhovens Dagblad, 27 mei 2019
Nog geen huurder voor Eindhovense Theresiakerk
EINDHOVEN - De Theresiakerk aan de Carmelitessenstraat/Bredalaan in Strijp staat nog steeds te huur. Het is de parochie Sint-Joris nog niet gelukt om een huurder te vinden. Michel Theeuwen 27-05-19, 15:28 Laatste update: 15:50 Bron: ED
Het buurthuis Expeditie Theresia, een plan van de buurt, is van de baan. Alleen een ontmoetingsplaats voor de wijk ’t Ven bleek onvoldoende om de kerk te exploiteren. Het lukte echter niet om daarvoor een aanvullend initiatief te vinden. En dus ging de parochie weer op zoek naar nieuwe huurders, vertelt Nico van Dongen, bestuurslid vastgoed. ,,Er is wel interesse en we hebben wel enkele gesprekken gevoerd, maar we hebben nog geen serieuze partij.’’
De Theresiakerk is het laatste gesloten gebedshuis in de parochie dat nog niet hergebruikt wordt. ,,We zoeken een passende huurder voor de kerk. Omdat dat een rijksmonument is, mag het gebouw ook niet te veel aangepast worden. Bijvoorbeeld de glas-in-loodramen van Charles Eijk moeten bewaard blijven.’’
Inhaalslag
Eerder vond Sint-Joris al andere gebruikers voor de Antonius van Paduakerk aan de Fazantlaan (Eritrese orthodoxe kerk), de Heilige Hartenkerk aan het Brücknerplein (trampolinecentrum) en de Gerarduskerk (fitnesscenter).
De eerste huurpenningen van het gebouw aan het Gerardusplein worden volgens Van Dongen meteen ingezet voor een ‘inhaalslag’ aan achterstallig onderhoud na zes jaar leegstand. Onder meer de buitenkant en de glas-in-loodramen worden aangepakt. Voor de Theresiakerk geldt niet dat er schade ontstaat door de leegstand, zegt hij. ,,Die is in puike staat. Het eerste onderhoud is pas weer in 2025 gepland.’’
Wel krijgt de parochie regelmatig te maken met koper- en looddiefstallen. Zo worden bliksemafleiders en regenpijpen gestolen. ,,Dieven maken voor een paar honderd euro buit en wij hebben voor een paar duizend euro schade.’’
De Trudokerk – een van de zes kerken die nog wel in gebruik zijn – wordt op korte termijn voor een half miljoen euro opgeknapt. Onder meer een deel van de toren, het kruis en het koper worden hersteld, net als de glas-in-loodramen. Daarvoor krijgt de parochie 25.000 euro subsidie, omdat het een gemeentelijk monument is. ,,Dat is nog wel een punt van discussie, want die gemeentesubsidie is natuurlijk niet gemaakt voor grote gebouwen zoals de Trudokerk. 25.000 euro is een druppel op een gloeiende plaat.’’
Bezwaren
Over de verhuur van de Heilig Hart van Jezuskerk aan de Ploegstraat loopt nog een procedure. De aanvraag is aangepast, maar stuit nog steeds op bezwaren uit de buurt. Omwonenden vrezen geluids- en parkeeroverlast, vooral van de horecafunctie bij het gamecentrum.
,,We wachten nu rustig af wat de gemeente besluit. Omdat het een rijksmonument is, kiest Eindhoven wel voor een lange procedure waarbij ook de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed ingeschakeld wordt. Het is goed dat dat traject doorlopen wordt’’, aldus Van Dongen.
Afbeeldingen
kopie ansichtkaart
kopie ansichtkaart
opname 1981, André van Dijk, kerkenverzamelaar
Uit het zuidoosten. opname JvN 25-09-1983
Interieur naar het westen. opname JvN 25-09-1983
opname JvN 25-09-1983
Schilderingen koor door Ch. Eyck. opname JvN 25-09-1983
opn. JvN 13-01-2013
opn. JvN 13-01-2013
opn. JvN 13-01-2013
opn. JvN 13-01-2013
opn. JvN 13-01-2013
opn. JvN 13-01-2013
opn. JvN 13-01-2013
opn. JvN 13-01-2013
opn. JvN 13-01-2013
opn. JvN 13-01-2013
opn. JvN 13-01-2013
opn. JvN 13-01-2013
opn. JvN 13-01-2013
opn. JvN 13-01-2013
opn. JvN 13-01-2013
opn. JvN 13-01-2013
opn. JvN 13-01-2013
opn. JvN 13-01-2013
opn. JvN 13-01-2013
opn. JvN 13-01-2013
.jpg)
.jpg)
