Grijpskerke, Kerkring 26 - Michaëlskerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Michaëlskerk
Genootschap:	(PKN) Protestantse Kerk in Nederland
Provincie:	Zeeland
Gemeente:	Veere
Plaats:	Grijpskerke
Adres:	Kerkring 26
Postcode:	4364AN
Jaar ingebruikname:	15e eeuw
Architect:
Huidige bestemming:	protestantse kerk
Sonneveld-index:	06488
Monument status:	Rijksmonument 28113
Type:	Kerk
Functie:	Religieus

Geschiedenis

Uitbreiding in 1770.

Geschiedenis. Bron: pkn-grijpskerke.nl

Kerkgebouw

De Michaëlskerk dateert waarschijnlijk uit de 12e eeuw en is als kapel begonnen, gewijd aan de aartsengel Michaël. In het begin van de 14e eeuw was het een klein, eenbeukig, rechtgesloten kerkje, dat ongeveer een eeuw later werd vergroot met een noordbeuk. Rond 1574, tijdens de 80-jarige oorlog, is het gebouw totaal verwoest. Ongeveer 10 jaar later was de kerk weer opgebouwd, waarbij de 2 al eerder bestaande beuken werden gebruikt. Tussen de beide daken kwam in het midden een dakruiter met een open klokkenstoel. In de 2e helft van de 18e eeuw bleek het gebouw in zeer slechte staat te zijn, en werd opdracht gegeven voor renovatie. Tegelijk werd het ook vergroot, met een travee naar het westen, de huidige consistorie.Tijdens die renovatie kreeg ook het interieur zijn huidige aanzien. Het plafond is toentertijd aangebracht. Het zicht op de dakconstructie is hiermee verloren gegaan, maar vermindering van tocht en kou werd belangrijker geacht.

Interieur van de kerk

De kerk heeft nog steeds een aantal banken (‘bochten’) aan de zijkant en onder de orgelgalerij. In principe waren deze banken bedoeld voor de mannen. Voor de vrouwen was plaats in het midden van de kerk, op de stoelen. In de tijd dat nog in de kerk begraven werd, waren stoelen noodzakelijk, deze konden dan gemakkelijk verwijderd worden.

Verder vinden we in de kerk een avondmaalstafel, doopvont, knielbank en kandelaar. De avondmaalstafel is in de jaren ’60 gemaakt door de heer J. Verkeste, de kandelaar voor de paaskaars is gemaakt door de heer S. Davidse

Preekstoel

De zeskantige preekstoel dateert uit het begin van de 17e eeuw, en is aan alle kanten bewerkt. Wellicht bedoeld om vrij in een kerk te worden opgesteld, niet tegen een wand. Op de preekstoel vinden we een kanselbijbel uit 1729. Aan de muur naast de preekstoel hangt nog altijd een zandloper. Ooit in onbruik geraakt en bij het oud vuil gezet, is deze door de familie Vlieger in bruikleen teruggegeven. Restauratie en ophanging van de zandloper zijn verzorgd door de heer G. Davidse.

Sarcofaagdeksel

Opvallend in de Michaëlskerk zijn een aantal, in de vloer ingemetselde, oude grafzerken. Heel bijzonder is het sarcofaagdeksel, dat bij de restauratie in 1983 gevonden is. Waarschijnlijk is het van een priestergraf afkomstig, wat zich in of nabij de kerk bevond. Ook vinden we een grafsteen van een lid van de familie Van Grijpskerke, daterend uit de 16e eeuw.

Diaconiekist

Sinds half april 2012 staat in de Michaëlskerk een heuse diaconiekist. Deze kist was destijds in bezit van de Hervormde Gemeente te Grijpskerke en heeft jarenlang als kluis gediend, waarin het (collecte)geld en de waardepapieren van de diaconie opgeborgen werden. Deze antieke kist is nu waarschijnlijk enkele honderden jaren oud, gemaakt van massief eikenhout met zgn. zwaluwstaarten en was voorzien van 3 gietijzeren sloten. Dit betrof 1 slot op de kist zelf, en 2 losse hangsloten. Helaas zijn zowel de losse sloten als de bijbehorende sleutels verloren gegaan. De sleutels werden overigens vroeger door 3 verschillende mensen beheerd, zodat nooit één persoon alleen de kist kon openen, dit om misbruik van de kerkgelden te voorkomen. Meestal beschikte de dominee, de oudste ouderling en een diaken ieder over een sleutel. Het is een kist met een bijbehorend verhaal. Van 1953 t/m 1959 was dominee Wisse de hervormde voorganger van Grijpskerke. Hij heeft de kist in zwaar verwaarloosde staat aangetroffen ergens achteraf in de kerk. Vervolgens heeft hij de kist laten opknappen en een plaatsje gegeven in de hervormde pastorie. Toen dominee Wisse in 1959 Grijpskerke verruilde voor Almkerk, is de kist met de familie Wisse meegereisd, als herinnering aan Grijpskerke. Eind 2011 is dominee Wisse overleden, en begin 2012 is de diaconiekist door de nabestaanden aangeboden aan de gemeente van Grijpskerke. De familie leek het wel gepast om dit bijzondere kerkmeubelstuk terug te bezorgen bij de oorspronkelijke eigenaar, en daar zijn we natuurlijk heel blij mee! Overigens zaten er geen waardevolle of interessante spullen meer in de kist, het bleek al jaren de opslagplaats te zijn voor de kerstspullen van de familie Wisse. De kist is nu dus weer terug op z’n beginpunt, in de Michaëlskerk, met onze dank aan de familie Wisse voor het goede rentmeesterschap over de kist. De kerkenraad heeft besloten hem een plaatsje te geven voorin de Michaëlskerk.

Orgel

Achterin de Michaëlskerk staat een balustrade-orgel. Het is gebouwd in 1984 door de firma Fama en Raadgever, orgel- en clavecimbelbouwers te Utrecht. Het vorige orgel, van de firma Standaart, moest in verband met de kerkrestauratie in 1983 gedemonteerd worden. Vanwege de hoge kosten, en mede op advies van de Landelijke Orgelcommissie der Nederlandse Hervormde Kerk, besloot de Kerkvoogdij het oude orgel, gebouwd in 1910, te vervangen door een nieuw instrument. Tevens stelde de Kerkvoogdij een plaatselijke Orgelcommissie in, die als opdracht kreeg de bouw van het nieuwe orgel voor te bereiden en te begeleiden. Enkele onderdelen van het oude orgel waren nog geschikt om opnieuw gebruikt te worden: de oude magazijnbalg en de scheppen eronder. Deze zijn opnieuw beleerd; ook werd een nieuwe pompinstallatie aangebracht, waardoor het orgel ook nog getrapt kan worden in geval van stroomuitval. Als aanzienlijke verbetering ten opzichte van het Standaart-orgel, dat slechts één groot middenveld had, werd een middentoren nieuw ingepast. Het nieuwe snijwerk werd, aan de hand van een oud stukje snijwerk, vervaardigd door een bedrijf uit Gouda.

Het fraaie orgelfront is vervaardigd naar een ontwerp van de organist, de heer J. Davidse. Het geheel combineert, dankzij de geslaagde kleuren, erg goed met de ruimte eromheen. De van beige naar bruin overlopende tinten vormen, samen met het met in bladgoud gezette snijwerk, een mooi geheel. Een en ander is vakkundig uitgevoerd door de schilders J. en A. Vlieger uit Grijpskerke.

De orgelpijpen hebben een hoog loodgehalte, de fluiten zelfs 95%. De groot octaven van de roerfluit en holpijp zijn, evenals de subbas, van hout gemaakt. De speeltafel bevindt zich aan de rechterzijde. De toetsen zijn met been belegd, de semitoetsen met ebbenhout. De registertrekkers zijn gemaakt van eikenhout, en voorzien van ebbenhout gedraaide knoppen, met daarboven de registernamen.

Voor verdere informatie kijkt u op de website orgels in Zeeland

Monumentomschrijving Rijksdienst

De Ned. Herv. Kerk. Het tweebeukige bakstenen gebouw heeft een zuidbeuk uit het begin der 14de eeuw. Het werd ongeveer een eeuw later vergroot met een noordbeuk en in 1770 met een travee naar het westen, waarbij het interieur zijn tegenwoordige aanzien kreeg. De schepen zijn gescheiden door gedrukte bogen op houten kolommen, (XVIIIc) en overdekt door een vlakke zoldering. Op het dak een open houten vierkant torentje. Eikehouten preekstoel met boogpanelen. XVII A. Klokkenstoel met klok van Jasper van Erpecom, 1685, diam. 60 cm.

Orgel

De Kerk heeft een pijporgel op de galerij tegenover preekstoel. Zie ook : website

Historische gegevens

De bouwer van orgelkas en binnenwerk is Fama & Raadgever, opgeleverd in het jaar 1984.

Ca. 1995: Wijzigen van de oorspronkelijke Kirnberger III stemming in een stemming naar Valotti

Technische gegevens

Het orgel heeft de volgende klavieren: twee manualen, pedaal met eigen registers

De dispositie is als volgt: Hoofdwerk: Prestant 8’, Roerfluit 8’, Octaaf 4’, Octaaf 2’, Mixtuur III sterk basc./disc. Nevenwerk: Holpijp 8’, Roerfluit 4’, Nasard 3’ basc./disc., Woudfluit 2’, Terts 1 3/5’ basc./disc., Trompet 8’ Pedaal: Subbas 16’ Werktuiglijke registers: Koppel Hoofdwerk-Nevenwerk, Koppel Pedaal-Hoofdwerk, Koppel Pedaal-Nevenwerk, Tremulant Nevenwerk

Plaats klaviatuur / speeltafel: rechterzijde kas Manuaalomvang: C-f’’’; Pedaalomvang: C-f’; Deling Bas/Discant: b/c’; Windvoorziening (motor met magazijnbalg); Windladensysteem: sleepladen; Toetstractuur: elektrisch; Registertractuur: elektrisch; Stemtoonhoogte: a1 = 440 Hz Stemmingssysteem (Temperatuur): naar Valotti;

Bijzonderheden: Voor de kas werden de zijtorens van het oude Standaart-orgel (1911) gebruikt. De tussenvelden werden nieuw vervaardigd, naar een ontwerp van dhr. J. Davidse. Ook werden de magazijnbalg en de windmotor weer gebruikt.

[INVCOZZL]