Groningen, A-Kerkhof 2 - Der Aa-Kerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Der Aa-kerk
Genootschap:	Ned. Hervormde Kerk
Provincie:	Groningen
Gemeente:	Groningen
Plaats:	Groningen
Adres:	A-Kerkhof 2
Postcode:	9711JB
Inventarisatienummer:	00761
Jaar ingebruikname:	1450
Architect:
Huidige bestemming:	cultureel centrum
Monument status:	Rijksmonument 18423 (kerk); 18424 (toren)

Geschiedenis

De Der Aa-kerk is een belangrijke grote stadskerk met hoge toren, 76 m. Architectonisch bestaan er flinke overeenkomsten met de Martinikerk, met name de uiterst imposante koorpartij.

Oorspronkelijk stond hier een kapel gewijd aan Sint-Nicolaas en Maria. Sint-Nicolaas was de schutspatroon van de schippers die vlakbij hun schepen afmeerden. De kapel ontstond vanuit de Martinikerk (de moederkerk) en ontving tussen 1212 en 1227 de status van parochiekerk (in 1247 nogmaals bekrachtigd). De kerk kreeg de naam Onze Lieve Vrouwe ter Aa.

In de Der Aa-kerk, sinds 1987 eigendom van de Stichting Der Aa-kerk, is november 2005 begonnen met een restauratie van de kapconstructie en het pleisterwerk. Zaterdag 16 juni 2007 is de gerestaureerde kerk officieel weer in gebruik genomen. De kerk heeft een culturele bestemming. Kerkdiensten vinden er niet meer plaats. Het Groninger Klokkenluiders Gilde bestond in 2008 25 jaar. Er zijn plannen ter gelegenheid daarvan het aantal luidklokken in de A-kerktoren van drie uit te breiden naar zeven. (55-06/58-07/61-09)

In deze kerk bevinden zich 2 monumentale orgels. Er vinden in de Der Aa-kerk regelmatig orgelconcerten plaats.

foto. Edward Ippel. Hoorn.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Kerk

Rijksmonument 18423

Evenals de Martinikerk oorspronkelijk uit de 13de eeuw. In de tweede helft van de 15de eeuw verbouwd tot de huidige kruisbasiliek. Toren 1710. Als kerk buiten gebruik in 1987, nu cultureel centrum.

Aan de zuidzijde van het koor een sacristie met verdieping en lage aanbouw waarin de ingang met jaartallen 1653-1678-1787. Rijk gesneden preekstoel met trap, achterschot en klankbord plm 1700; doophek (thans opgeslagen in het koor); orgel met rugpositief, in 1702 door A. Schnitger gebouwd voor de Minderbroederskerk en in 1815 hierheen overgebracht; rijk gesneden orgelkas op zuilen en met portaal eronder, gedateerd 1702; schotwerk in de zijbeuken met dubbele deuren, 1663; in de hoofdbeuk hooggestoelte met onderbank, eind 17de eeuw met oudere onderdelen; in de zuidelijke zijbeuk twee hooggestoelten met onderbanken, 17de eeuw. Na de laatste kerkrestauratie is in de zuidelijke zijbeuk een orgelkas met frontpijpen uit 1540 geplaatst. Dit orgel, vermoedelijk gemaakt door R. Rodensteen, is afkomstig uit de Broederenkerk te Bolsward. Aan de westzijde officierenbank 1754.

Op het koor o.m. grafzerk uit 1538 en in de wand ingemetselde herdenkingsplaat inzake brand en herstel van de toren 1674 en Schnitgerorgel uit 1697; rond het koor stenen omheining (15e eeuw) met latere houten portalen.

Toren

Rijksmonument 18424

Toren van de A.Kerk. Toren uit 1710-1712 na instorting van de vorige.

In de media

Uit Reformatorisch Dagblad, 12 juni 2007.

De gerestaureerde Der Aa-kerk in Groningen wordt zaterdag heropend. Een groot deel van het pleisterwerk is vernieuwd en er is flink verbouwd in de cateringruimte, in de toiletten en bij de entrees. In de Der Aa-kerk wordt nu de laatste hand gelegd aan de verbouwingswerkzaamheden. Zaterdag zal ook Het Hanze Huis, de winkel aan de noordzijde van de kerk, zijn deuren openen. Omdat de heropening van de kerk samenvalt met de opening van Het Hanze Huis is gekozen voor een Hanzedag.

In de middeleeuwen was de Der Aa-kerk een handelskerk voor schippers en kooplui rondom het riviertje de Aa. Ook bij de heropening van de kerk en Het Hanze Huis ligt de nadruk op handel. Bijna dertig authentieke Groninger bedrijven nodigen de bezoeker uit hun handelsgeschiedenis mee te beleven.

In de kerk worden rondleidingen gegeven en er zijn kinderspeurtochten georganiseerd. Informatiepanelen in de gerestaureerde kerk vertellen meer over de geschiedenis van de Der Aa-kerk, de restauratie en de geschiedenis van de Hanze. Buiten de kerk zijn speciale Hanzewandelingen georganiseerd. ’s Avonds is er in de kerk een concert van kamerkoor Jauna Muzika uit de Litouwse Hanzestad Vilnius.

In de jaren 1970 werd de last van drie monumentale kerken in de Groninger binnenstad (de Der Aa-kerk, de Martinikerk en de Nieuwe Kerk) te groot voor de Hervormde gemeente. Na een ingrijpende restauratie ging de kerk in 1987 over naar de Stichting Der Aa-kerk en heeft de gotische kruisbasiliek nu vooral een culturele functie. Erediensten worden er niet meer gehouden.

De kerk is eigendom van de Stichting Oude Groninger Kerken.