Hoorn, Grote Noord 15 - H.H. Cyriacus en Franciscus

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	H.H. Cyriacus en Franciscus (Koepelkerk)
Genootschap:	Rooms Katholieke Kerk
Provincie:	Noord-Holland
Gemeente:	Hoorn
Plaats:	Hoorn
Adres:	Grote Noord 15
Postcode:	1621KD
Sonneveld-index:	05751
Jaar ingebruikname:	1882
Architect:	Bleijs, A.C.
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 333537

Geschiedenis

Prachtige kerk met dubbeltorenfront en grote kruisingskoepel. Voorstudie van de St. Nicolaasbasiliek in Amsterdem.

In alle opzichten buitengewoon belangrijk, mooi, kerkgebouw, dat is gebouwd ter vervanging van twee eerdere aparte R.K. (schuil)kerken in de binnenstad van Hoorn, de ene gewijd aan St. Cyriacus, en de andere aan St. Franciscus. Eén van deze twee kerken bestaat als gebouw nu nog steeds, als kleinschalig theater, de "Mariakapel". Bijnaam "Koepelkerk". In vele opzichten architectonisch vergelijkbaar met de R.K. St. Nicolaaskerk in Amsterdam, ook een (later) ontwerp van architect Bleijs. Interessant gegeven hierbij is, dat in beide gevallen de voorgevel scheef staat t.o.v. de as van de kerk.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Voorgevel van de H.H. Cyriacus en Franciscus.Foto: A. Roks 2008

H.H. Cyriacus en Franciscus, gebouwd door A.C. Bleijs in 1879-1882.

Driebeukige KRUISBASILIEK in neo-Renaissance-vormen. Symmetrisch opgezette, schuin op de as staande voorgevel. Ingangsportaal met segmentvormig fronton, bekroond door kruis. Heiligenbeeld onder baldakijn op penant. Groot, horizontaal verdeeld middenvenster in Renaissance-vormen, geflankeerd door dito blindnissen onder topgevel met palmet. De in drie geledingen opgebouwde, flankerende, torens hebben in de onder-verdieping met rusticawerk een deur met gedeeld bovenlicht, een Renaissance-venster met middenzuiltje en een rond licht in de tweede geleding, die, middels afgeschuinde hoeken, overgaat in de veelhoekige derde geleding op met palmetten en obelisken versierde balustrade, waarin blindnissen en galmgaten. Koepelvormige afdekking met leien. Terzijde trappehuizen met rechte lijst en op de torens aanlopende leien daken. Lichtopeningen in Renaissance-vormen.

Grote achtzijdige vieringkoepel met Renaissance-ramen, dakkapellen en opengewerkte lantaarn met kruis. Zijbeuktraveeën en transeptarmen voorzien van eenvoudige topgevels. Vijfzijdig gesloten koor met terzijde een sacristie met koepelvormig afgedekt traptorentje.

In het interieur telt het schip een driedelige opstand: door marmeren pijlers verdeelde arcaden die zich met een gedrukte boog naar de zijbeuken, voorzien van metselwerk gewelven tussen ijzeren ribben, openingen, waarboven een galerij met per travee door dubbel kolonnetten met Corinthisch kapiteel gekoppelde segmentbogen en een lichtbeuk met Renaissance-ramen in het schip en schilderingen op doek in de transeptarmen. Schip en transeptarmen, gedekt door houten tongewelven met cassetteverdeling, openen met een ongelede rondboog op de kruising, gedekt door koepel op pendentieven. De door gecanneleerde consoles onder verdeelde trommel bevat een tekst. In de acht velden van de koepel o.a. een gedrukte boog met masker en een oculus.

Orgelgalerij, waaronder ingangspartij, met orgel met beëindigingen als de westtorens. Gebrandschilderde ramen van o.a. F. Nicolas & Zonen, Roermond uit 1914, in de transeptgevels ramen uit 1903, in het koor uit 1901. Kruiswegstaties in de zijbeukwanden. Houten (deels ingebouwde) biechtstoelen in Renaissance-vormen. In de zijkapellen schildering van Jan Dunselman. Tot de inventaris behoort verder een eikehouten preekstoel uit 1756 door W.F. Krayenschot en een pieta, hout, laatste kwart 15e eeuw, afkomstig uit de voormalige schuilkerk. De onderhavige kerk vertegenwoordigt een architectuurstroming, die weinig gebruikelijk was in de 19e-eeuwse R.K. kerkenbouw en kan daarbij beschouwd worden als voorstudie voor Bleijs' St. Nicolaaskerk in Amsterdam. De kerk is een zeer belangrijk en kenmerkend element in het stadsbeeld van Hoorn.

Gebouw van algemeen belang wegens oudheidkundige en kunsthistorische waarde. Orgel in 1883 gemaakt door M. Maarschalkerweerd met gebruikmaking van enig ouder pijpwerk (vroeg 19e-eeuws). De mechanische tractuur werd in 1937 vervangen door electro-pneumatische.

Over het nu in deze kerk aanwezige altaar

In 1912 kreeg de R.K. St. Pieterskerk van Den Bosch een fraai koperen altaar. Na de sluiting in 1972 van de (in 1982 gesloopte) Bossche St. Pieterskerk verdween het altaar in een vochtige kelder onder de kerk van Appeltern. En daar vond het Actiecomité van de Stichting Koepelkerk van Hoorn het. Het was gedemonteerd en bestond wel uit 200 onderdelen. Het comité was op zoek naar een altaar voor de R.K. H.H. Cyriacus- en Franciscuskerk. Het vroegere marmeren altaar in Hoorn was in de jaren 1960 bij de modernisering gesloopt en verdwenen. Het nieuwe altaar is zorgvuldig schoongemaakt en weer gemonteerd. Zaterdag 19 mei 2003 is in Hoorn het nieuwe altaar gewijd en in gebruik genomen.

Het orgel

Het orgel is gebouwd door Maarschalkerweerd & Zn. in 1883. In 1937 is het orgel ingrijpend verbouwd door firma Pels & Zn. Het orgel is in 2000 gerestaureerd door firma Flentrop. Men bracht het orgel weer in oorspronkelijke staat terug.