Hoorn, Grote Oost 60 - Ooster of Sint Anthoniskerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Oosterkerk
Genootschap:	Nederlandse Geformeerde Kerk
Provincie:	Noord-Holland
Gemeente:	Hoorn
Plaats:	Hoorn
Adres:	Grote Oost 60
Postcode:	1621BW
Inventarisatienummer:	05733
Jaar ingebruikname:	1494
Architect:
Huidige bestemming:	kerk, en sociaal cultureel centrum voor concerten, vergaderingen, rouw- en trouwdiensten, tentoonstellingen, markten e.d.
Monument status:	Rijksmonument 22399

Geschiedenis

In gebruik bij de Nederlands Gereformeerde Kerk sinds 1991.

De Oosterkerk is de op één na oudste kerk van Hoorn, na de Noorderkerk. Zij dateert van 1519. Gebouwd als R.K. Kerk, maar later Nederlands Hervormde Kerk.

De vroegere benaming van de Oosterkerksteeg is Anthoniesteeg. Oorspronkelijk stond op de plaats van de Oosterkerk een houten kapel, die omstreeks 1453 werd gesticht. In 1483 werd deze kapel, gewijd aan de heilige Anthonius, afgebroken om in steen herbouwd te worden. Dit was vooral te danken aan de toenmalige pastoor Claes Joestz., die rond 1458 geboren was als kind van een Hoornse familie met aanzien. Zijn vader was stadsschrijver en had belangen in de scheepvaart. Claes Joestz. is niet onbemiddeld gebleven. Op zijn 24ste werd hij tot priester gewijd en aangesteld als pastoor van de Anthoniuskapel.

Na de Reformatie werd de kerk overgenomen door de Hervormden en kreeg toen de naam Oosterkerk. De kerk dateert van 1519, toen werd eerst het koor van de kerk, daarna het transept en het tweebeukige schip in steen opgetrokken. Sindsdien bepaalt de kerk van het gewone volk aan een van de oudste straten van Hoorn mede het silhouet van de stad.

Van oudsher is de Oosterkerk de kerk van schippers en vissers. Zelfs het windvaantje is een scheepje. Sinds enige tijd is er weer een beeldje van Sint Anthonius met een varkentje en het Tau-teken geplaatst boven de zijdeur van de kerk in de Oosterkerksteeg. In deze kerk, in gebruik als Sociaal Cultureel Centrum de Oosterkerk, vinden nog altijd (sinds september 1991) kerkelijke vieringen plaats door de Nederlands Gereformeerde Kerk ("NGK").

Interessant detail is de uithangende wijzerplaat aan de voorgevel, iets wat zelden voorkomt; in Hoorn echter ook aan de voorgevel van de Noorderkerk. Daarnaast alleen bij de St. Petrus Banden Kerk in Diemen.

Bron(Website kerkelijke gemeente)
In 2019 officiële viering van het 500-jarig bestaan van de Oosterkerk.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Oosterkerk. Eenbeukige kruiskerk (1519) met dakruiter op de kruising, niet georiënteerd. De noordgevel met het schip zijn in 1616 vernieuwd in Hendrick de Keyser-stijl en vormt een bijzonder rijk onderdeel van de straatwand aan Het Grote Oost. Koorzijde van verre van de havens af zichtbaar met de in 1600 vergrote dakruiter. Ingangsportaal van zandsteen in de noordgevel. Inwendig mooi meubilair: Glas in loodraam uit 1619 (1916 gerestaureerd). Preekstoel XVIIa, doophek met banken, bank uit 1620, banken uit 1622 en 18e eeuwse banken, tochtportaal 1619, spiltrap XVIIa, kloklodenkast 1612, twee koperen kronen. In orgelkas van J.H.H. Bätz uit 1764 plaatste C.G.F. Witte in 1871 een nieuw instrument met Hoofdwerk en Rugwerk. Klokkenstoel met gelui bestaande uit een klok van Ricoldus Butendiic, 15de eeuw, diam. 61 cm en een moderne klok.

Orgel

In 1764 bouwt de orgelmaker J.H.H. Bätz (Utrecht) een orgel in de Hoornse Oosterkerk. Bijna een eeuw later, in 1871, maakt C.G.F. Witte (firma J. Bätz & Co.) uit Utrecht een geheel nieuw binnenwerk in de orgelkas uit 1764. In 1982 wordt het instrument gerestaureerd door de firma Jos. Vermeulen (Alkmaar), waarbij het bovendien met een pedaalregister wordt uitgebreid. In 2009 voegt Flentrop Orgelbouw (Zaandam) nog twee nieuwe registers aan het pedaal toe.

Dispositie

Hoofdwerk (manuaal 2): Bourdon 16' - Prestant 8' - Roerfluit 8' - Octaaf 4' - Fluit 4' - Quint 3' - Octaaf 2' - Mixtuur 1⅓' 2-4 sterk - Cornet 8' 5 sterk discant - Trompet 8'.
Rugwerk (manuaal 1): Prestant 8' - Holfluit 8' - Viola 8' (C-H in Holfluit) - Salicet 4' - Roerfluit 4'.
Pedaal: Subbas 16' (1982) - Prestant 8' (2009) - Fagot 16' (2009).
Koppelingen: Hoofdwerk aan Pedaal - Rugwerk aan Hoofdwerk.
Ventiel.

Mechanische sleepladen. Manuaalomvang: C-f3. Pedaalomvang: C-d1. Winddruk: 80 mm. WK.