Hoorn, Kerkplein - Grote Kerk (1883 - 1968)

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Grote Kerk
Genootschap:	Ned. Hervormde Kerk
Provincie:	Noord-Holland
Gemeente:	Hoorn
Plaats:	Hoorn
Adres:	Kerkplein
Postcode:	1621ET
Sonneveld-index:	05731
Jaar ingebruikname:	1883
Architect:	Muysken, C.
Huidige bestemming:	inbouw appartementen en winkelruimten
Monument status:	Rijksmonument 333542

Geschiedenis

Ter plaatse hebben twee eerdere kerken gestaan:

Gevolgd door deze Grote Kerk uit 1883.

Belangrijk (voormalig) kerkgebouw, met flinke toren, die een hoofdrol speelt als hoogste gebouw in de "skyline" van Hoorn.

De huidige Grote Kerk is voor erediensten buiten gebruik gesteld in 1968. Daarna leegstand en verval, soms in tijdelijk gebruik voor tentoonstellingen, b.v. in zomer 1975 als showroom van kleine zeilschepen. De vloer van de kerk was toen verwijderd. Ongeveer eind jaren 1980 is dit kerkgebouw alsnog gerestaureerd en van binnen verbouwd tot winkelruimten en appartementen. De oorspronkelijke ruimtewerking van het interieur is hierdoor voor een groot deel verloren gegaan. Het exterieur is daarentegen grotendeels intact gebleven.

Zuidzijde van de Grote Kerk. Foto: A. Roks 2008

Zuidzijde van de toren. Foto: A. Roks 2008

2022- De Grote Kerk in Hoorn wordt „met behoud van de structuur en het karakteristieke van de kerk” verbouwd tot een viersterren boetiekhotel. Dat meldt magazine Entree, platform voor de horeca.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Symmetrisch opgezette KRUISKERK, genaamd Grote Kerk, opgetrokken in baksteen met talrijke decoratieve elementen in natuursteen, onder samenstel van leien zadeldaken in verschillende dekking; gebouwd in 1881-1883 naar ontwerp van C. Muysken in neo-Renaissance-trant ten behoeve van de Hervormde Gemeente, ter plaatse van twee voorgaande, elk door brand verwoeste, kerken.

De rijkelijk van siermetselwerk voorziene bakstenen gevels worden afgewisseld door natuurstenen banden en blokken, en voorts door rondboogvensters met glas-in-loodvulling, alternerend met groene en blauwe rand waarin florale motieven verwerkt zijn (telkens vijf in het schip en een in elke transeptarm aan de W-zijde), en door een dwerggalerij.

Aan de ingangszijde bevindt zich de vierkante toren in het midden, aan drie zijden doorbroken door de rondboogvormige poorten, omlijst door pilasters en fronton met reliefvulling waarin het stadswapen en de kop van een eenhoorn. De drie gevels van de toren worden elk verder geleed door een rusticasokkel, een tweetal blindnissen over drie bouwlagen, een natuurstenen balustrade met bollen op consoles, en door een tweetal galmgaten. De achtzijdige bekroning bezit eveneens galmgaten, en bij de vier van de toren uit doorlopende zijden een wijzerplaat. De achtzijdige spits dateert van 1939, ter vervanging van de oorspronkelijke open bekroning met peer, en is voorzien van een windvaan in de vorm van een bazuinengel.

De voorgevel bezit verder aan elke zijde van de toren een door een fronton bekroonde vensterpartij, en een gedeelde trapgevel met voluten en obelisk. De transeptarmen bevatten elk een boogvormige blindnis waarin de zij-ingang met natuurstenen stoep en dubbele deuren en daarboven het zesdelig rechtafgesloten transeptraam, eveneens met glas-in-loodvulling, bekroond door een jaartalsteen (1883), met zijvoluten en fronton; ook de tuitvormige topgevel, voorzien van tondo, sierankers en bollen terzijden, wordt bekroond door een topstuk met fronton en zijvoluten. In de W-hoeken met het schip aan weerszijden van de transeptarmen telkens twee torens onder helmdak met twee loden bekroningen. Aansluitend aan de koorzijde twee rechthoekig uitgebouwde dienstruimten van twee bouwlagen onder ingezwenkt dak, te weerszijden. De rechtafgesloten koorzijde bezit op de beganegrond een zestal smalle vensters, per twee gekoppeld, en op de verdieping een drietal zesruitsvensters met gedeeld halfrond bovenlicht, waarboven de omlopende dwerggalerij. De topgevel is verwant met die van de transeptarmen.

Inwendig een omlopende houten galerij met balustrade, gedragen door pijlers en korfbogen in baksteen, afgewisseld door natuursteenblokken; de pijlers zijn door middel van trekstangen en sierankers met de hoofdmuren verbonden; de trekstangen zijn voorzien van smeedijzeren siervullingen. Het gedrukte houten tongewelf is decoratief uitgewerkt en bevat steekkappen boven de vensters; het geheel wordt ondersteund door natuurstenen Ionische zuilen op vierkante piedestals met koperen kapitelen, basementen en sierbanden.

Rondom de kerk een voetinghek van vijf lagen baksteen, met natuurstenen afdeklijsten en ijzeren hek met balusters. Kerk van algemeen belang wegens de karakteristieke neo-Renaissance-architectuur, alsook wegens de betrekkelijke zeldzaamheid van een laat-19de-eeuws Protestants kerkgebouw van een dergelijke allure, en voorts van belang uit stedebouwkundig-historisch oogpunt vanwege de situering op een historische plaats waar vanaf de veertiende eeuw een kerkgebouw heeft bestaan.

In de media

Uit Het Vaderland, 24 Juni 1938.

De torenspits van de Groote Kerk te Hoorn verkeerde voor eenige jaren In een zoo deplorabelen toestand, dat zij met het oog op de veiligheid moest worden verwijderd. Tot dusverre kon er uit financieele overwegingen niet aan worden gedacht, den toren weder in zijn ouden luister te herstellen, hoewel door velen uit aesthetisch oogpunt aanstoot werd genomen aan den bestaanden toestand. Een plan om den toren in meer bescheiden vorm te restauroeren, kon in de oogen van den gemeenteraad geen genade vinden.

Thans is echter bij het gemeentebestuur bericht ontvangen, dat het Werkfonds de uitvoering van het z.g. „groote plan" zal financieren, zoodat hiermede binnenkort een aanvang zal worden gemaakt.

Deze beslissing is des te belangrijker, daar nu ook bij de restauratie van den toren het nieuwe carillon, dat reeds eenigen tijd gereed is, zal kunnen worden aangebracht waarmede dan aan een lang gekoesterden wensch van de Hoornsche bevolking wordt tegemoet gekomen.

Uit Het Vaderland, 2 Juli 1939.

NIEUW KLOKKENSPEL VOOR DE GROOTE HOORNSCHE KERK.

Het was in 1938 honderd jaar geleden, dat de eeuwenoude groote Hoornsche kerk een prooi der vlammen werd en met haar vond een der mooiste carillons, die ooit door de gebr. Hemony werd gegoten, een roemloos einde.

Eerst in dit jaar kwam onder de auspiciën van de Hoornsche Carillonvereeniging een nieuw klokkenspel tot stand, dat gistermiddag onder groote belangstelling in de fraaie raadszaal van het stadhuis te Hoorn officieel aan het gemeentebestuur is overgedragen.

Na de officieele overdracht daalden van den toren de zilveren klanken van het Wilhelmus in de oude toonzetting van Marnix van Sint Aldegonde. De twee beiaardiers, de heeren Joh.W. Meyll uit Nijkerk en B. de Bruin uit Enschede, bespeelden gedurende den middag en den avond het nieuwe klokkenspel. Op het Kerkplein bevonden zich velen, die luisterden naar oude bekende klanken, waarvan de stad zoo langen tijd verstoken was geweest

Uit Noordhollands Dagblad, d.d. 6 juli 2017

Op de eerste verdieping van de Grote Kerk in Hoorn komen vijftig hotelkamers. Die worden in drie lagen op elkaar gestapeld, terwijl tussen de hoge glas-in-lood-ramen en de authentieke pilaren een gang komt. Ook het gewelfde houten plafond blijft intact. Wie de kerk binnenkomt heeft er straks direct zicht op, want in de verdiepingsvloer wordt een sleuf van ruim twintig meter lang gemaakt, zodat een vide ontstaat.

Op de begane grond komen links (gezien vanaf de hoofdingang in de toren) een kaasmakerij met daarachter een bierbrouwerij. Rechts komt een restaurant, met een zijingang naar buiten, waar een terrasje zou kunnen komen. Zowel aan die kant als aan de noordkant worden de buitenmuren tussen de bogen ’open gemaakt’ door de bakstenen te vervangen door constructies met staal en glas. Zo zien globaal de plannen eruit die eigenaar Pierre Komen laat uitwerken door Hylkema Consultants. Hij hoopt eind dit jaar de nodige vergunningen te hebben. Het project zal naar verwachting zestig mensen een baan bieden.