Jirnsum, Rijksweg 184 - Mauritiuskerk (1877 - 2011)

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Mauritiuskerk
Genootschap:	PKN Hervormd
Provincie:	Friesland
Gemeente:	Leeuwarden
Plaats:	Jirnsum
Adres:	Rijksweg 184
Postcode:	9011VE
Inventarisatienummer:	09135
Jaar ingebruikname:	1877
Architect:	Nijdam, J.N.
Huidige bestemming:	Woonhuis
Monument status:	na te gaan

Geschiedenis

Interessante neokerk met toren.

Al in 1399 is in deze Kerkebuurt of Kerkeburen (in het Fries Tsjerkebuorren) sprake van een Rooms Katholieke kerk, gewijd aan de Heilige Mauritius.

In 1496 liep het kerkgebouw bij oorlogshandelingen flinke brandschade op. Na de kerkhervorming in 1580 werd het voor de protestantse eredienst geschikt gemaakt. In 1599 zal het kerkgebouw hersteld zijn, want in dat jaar werd het voorzien van gebrandschilderde wapenglazen. In 1672 vernieuwden de kistenmakers (schrijnwerkers) Claes Claesen en Jan Ipes uit Wirdum het interieur en ze vervaardigden toen een nieuwe preekstoel. In 1704 kwam er een orgel dat de kerkvoogden via de beroemde Noord-Duitse orgelbouwer Arp Schnitger kochten uit de kerk van Ferwerd. Kerkgebouw en kerkmeubilair werden in 1826 nog eens vernieuwd en deden dienst tot 1878.

In 1876 besloten de hervormde kerkvoogden de oude kerk af te laten breken en een nieuwe te bouwen. Het herstel van de oude kerk zou hoge kosten meegebracht hebben en de zich geleidelijke voltrekkende verplaatsing van de dorpskern van de Kerkebuurt naar de Boarn en de straatweg was reden om een andere bouwplaats te kiezen. Het werd een belangrijke opdracht voor de in Jirnsum gevestigde timmerman en architect Jacob Ruurds Nijdam, die hiermee zijn naam vestigde. Naast de nieuwbouw regelde de bouwer van de kerk de afbraak van het oude kerkgebouw op de terp en het overbrengen van de torenklokken, die eerst nog moesten worden opgeknapt. (bron: [1]

Gebouwomschrijving SKKN

De kerk dateert uit 1877 en werd gebouwd door de architect-aannemer J.N. Nijdam in neoromaans-neogotische stijl. Het interieur (kansel, banken, psalmborden, doophek, luchter en wandarmen, stucwerk) is van groot belang, aangezien het hier om een relatief intacte inrichting uit de bouwtijd der kerk gaat, en een dergelijk onaangetast ensemble in Nederland steeds zeldzamer wordt. De onderdelen van dit ensemble zwemen van het romano-gotische naar de neo-renaissance. Het zilver/plate-werk is veelal bijpassend en daarom ook van interesse. Opvallend, en van curiositeitswaarde en lokaal belang is de trappaal uit 1672.

Het orgel

Het orgel is gebouwd door L. van Dam & Zn. in 1869. In 1878 heeft Van Dam het orgel overgeplaatst naar de huidige kerk en enkele wijzigingen doorgevoerd. Het orgel is verplaatst naar de Dorpskerk in Zoetermeer.

In de media

Uit Reformatorisch Dagblad, 11 januari 2011.

Hervormden en gereformeerden in Grou en Irnsum gaan per 16 januari officieel samen verder als protestantse gemeente in de Protestantse Kerk. Op die dag wordt de fusie afgerond met het ondertekenen van een zogenaamde verbintenisakte.

Het samengaan van de kerken in Grou en Irnsum gaat waarschijnlijk de boeken in als een van de snelst geregelde PKN-fusies in de provincie, want in krap een halfjaar tijd werd alles geregeld.

Uit Reformatorisch Dagblad, 27 maart 2013

ZOETERWOUDE – In de Dorpskerk van Zoeterwoude is zaterdagmiddag 23 maart het Van Damorgel uit de voormalige hervormde Mauritiuskerk van Jirnsum (Friesland) in gebruik genomen. Het gaat om een tweeklaviers instrument uit 1869 van de firma L. van Dam en Zonen. Tijdens de bijeenkomst werd het instrument –inmiddels rijksmonument– aan de aanwezige gasten gedemonstreerd door orgelmaker Leo Hardeman van de firma Van Vulpen, die het orgel overplaatste en restaureerde, en adviseur Erik van Bruggen. Vervolgens werd het door de plaatselijke organisten ingespeeld. Bij de nazit bleek hoe ingenomen de kerkelijke en dorpsgemeenschap is met de nieuwe aanwinst. Het orgel ziet eruit om door een ringetje te halen en kan weer jaren mee, constateert kerkrentmeester Willem Hansma van de Laurentiuskerk in Raerd. Nadat de fusie tussen de hervormde gemeenten van Jirnsum en van Raerd-Poppenwier in augustus 2011 een feit was, besloot de kerkenraad het orgel te koop te zetten. De eerste tekenen van verval werden al zichtbaar en verdere stilstand zou een nog grotere achteruitgang betekenen. Een advertentie leverde twaalf reacties op. Omdat Zoeterwoude het instrument de gunstigste perspectieven kon bieden, werd besloten het instrument aan deze kerkelijke gemeente te gunnen. Onder leiding van Van Vulpen werd juli vorig jaar door een grote groep vrijwilligers begonnen met de demontage. Uiteindelijk heeft Zoeterwoude boven op de aankoopprijs van 50.000 euro nog bijna 50.000 euro moeten besteden aan het opknappen en het herplaatsen. „Zonder hulp van vrijwilligers was dat bedrag enkele tienduizenden euro’s hoger geweest.” Bij de ingebruikname werd nog eens benadrukt hoe jammer het voor Jirnsum is dat op deze wijze ook weer een stukje van het kerkelijke leven is afgebroken. „Tegelijk geeft het wel heel veel voldoening dat het orgel zo’n prachtige herbestemming heeft gekregen en dat de nieuwe eigenaren het met zo veel enthousiasme hebben aanvaard.” Voor komende zomer zijn er al drie orgelconcerten gepland en ook tijdens kerkopenstellingen zal het orgel gedemonstreerd worden. Bovendien wordt het elke zondag bespeeld, waardoor het goed zal blijven functioneren. „Een toekomst die in Jirnsum onmogelijk geweest zou zijn.”