Handelingen

Joure, Midstraat 69 - Hobbe van Baerdt Tsjerke

Uit Reliwiki


Bezig met het laden van de kaart...
Algemene gegevens
Naam kerk: Hobbe van Baerdt Tsjerke
Genootschap: Protestantse Gemeente Joure ca
Provincie: Friesland
Gemeente: De Friese Meren
Plaats: Joure
Adres: Midstraat 69
Postcode: 8501AC
Sonneveld-index: 09147
Jaar ingebruikname: 1644
Architect:
Huidige bestemming: kerk
Monument status: Rijksmonument 20833

Geschiedenis

Gebouwd als Hervormde kerk. Renaissance protestantse kerk met toren.

Naam

Hobbe van Baerdt was grietman van de gemeente Haskerland van 1615 tot 1650. In een periode dat Joure als plaats aardig in de lift zat. Zo was Hobbe in 1615 nog maar net grietman of de Midstraat, tot dusver een zandpad, werd bestraat met “balstiennen”, met keurige klinkertjes aan de randen. Er werd al met enig respect over Joure gesproken. Hobbe van Baerdt heeft zich buitengewoon beijverd om een aansprekende toren met kerk in Joure te krijgen. Zo legde hij op 8 augustus 1628 de eerste steen van de toren en op 18 maart 1644 de eerste steen van de kerk. Het aardige is, dat een groot gedeelte van de bouwsom van de kerk, zo’n 5.383 carolusguldens, door maar liefst 293 Jousters bijelkaar werd geschraapt. Hobbe van Baerdt leverde daarvan de niet geringe som van 210 carolusguldens. Een gevolg van dit gezamenlijk financieren was, dat In tegenstelling tot veel gemeentes in de omgeving de grote, vaak elders wonende landeigenaren van meet af aan weinig te vertellen hadden in de Jouster kerk. De Jouster gemeenschap onderhield zelf de kerk en de predikant en beriep met aanzienlijk minder dominantie van de stemhebbende landerijen een nieuwe predikant. Overigens houdt deze zelfstandige positie van de Jouster hervormde gemeente wellicht ook verband met het feit, dat er nooit sprake is geweest van aanzienlijke kerkelijke bezittingen, zoals boerderijen en landerijen. En dat is op dit moment natuurlijk wel jammer. Nu zal Hobbe van Baerdt als royale schenker van 210 klinkende munten wel wat in de melk te brokkelen hebben gehad. In ieder geval staat zijn naam in de balken en boven de ingang, was en is er een fraaie herenbank voor de familie in de kerk en had de familie bovendien een grafkelder in de kerk, zodat Hobbe als “rijke stinker” begraven kon worden, hoewel ik niet weet of hij daar zelf terecht is gekomen. Ook staat zijn naam (of volgens een andere bron die van zijn vader en voorganger Dirck) in de kerkklokken. Verder was Hobbe van Baerdt tweemaal getrouwd, had hij 7 kinderen bij zijn eerste vrouw en woonde hij op Lycklema State onder Westermeer en later op de Van Baerdt State op de plek ruwweg tussen Hobbe van Baerdtstraat, Bûtsingel en Harddraversweg.

Na 1650 werd hij een landsafgevaardigde, die zich o.a. met uniezaken, religieuze zaken(!) en milities bezighield en was hij vanaf 1652 curator van de Franeker Hogeschool, waar, jawel, nogal wat predikanten vandaan kwamen. Dus er is een duidelijke link tussen Hobbe en het kerkelijke. En ook al is de scheiding tussen kerk en staat ondertussen flink gegroeid, evenals het aantal “kleine luyden” die wat te vertellen hebben in de kerk, de hervormde kerkenraad heeft in zijn laatste dagen geen grote flater begaan met de naam “Hobbe van Baerdt Tsjerke”.

Toren

Op 8 augustus 1628 werd de eerste steen gelegd door de grietman Hobbe van Baerdt. Gebouwd werd in de Hollandse renaissancestijl. Ingebouwd werden een raadszaal of rechthuis met een kleine tribune en een drietal cellen waarin het 'geboefte' opgesloten kon worden. Deze ruimten zijn er nog steeds. Het klokkenspel werd geschonken door Douwe Egberts bij haar 200 jarig bestaan in 1953. De toren is bezit van de burgerlijke gemeente. Restauraties vonden plaats 1976/77 en in 2000. (bron ANWB)

  • (Bron 'De Jouster Toer')

Kerk

De kerk is als protestantse kerk gebouwd. De eerste steenlegging vond plaats op 18 maart 1644 door grietman Hobbe van Baerdt. Aannemer was de 'biersteker' en timmerman Jeeyp Jeeypsz voor de somma van 23.000 Car. Guldens. Het dubbele kapwerk rust op 21 zware pilaren en ook binnen rust het middengedeelte op nog eens vijf pilaren. Achter in de kerk kreeg de familie Van Baerdt een fraaie herenbank, voorzien van diverse familiewapens. Later is deze bank over gegaan opde familie Van Eysinga. Vlak voor de vamk bevindt zich de grafkelder van de familie Van Baerdt, gedekt door een grote onversierde steen. Op een van de draagbalken staat te lezen. (bron ANWB)

'Anno 1644 Den 18 marty is by Grietman over Hasker Heer Hobbe van Baerdt geleyd Eerste steen van dese Kerck'.

In 1939 werd de kerk getroffen door een grote brand. Het gebouw brandde grotendeels uit, slechts de 80 cm dikke muren bleven staan, doch de toren kon behouden worden. De wederopbouw kwam gereed in 1947 na de moeilijke periode van de Tweede Wereldoorlog. In 1978 werd een hoogwaardig 3-klaviers orgel in de kerk geplaatst, gebouwd door Jurgen Ahrend te Leer/Loga. De jongste restauratie van in- en exterieur vond plaats in de periode 1995 - 2000. De heropening was op 12 november 2000.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Herv. Kerk en Toren. Tweebeukig schip, 1644, herbouwd na brand in 1939. Toren 1628. Preekstoel (XVII) uit voorml. Galileerkerk te Leeuwarden. Ingangsportaal 1644. De klokkenstoel bevat twee klokken, een van Jacob Noteman (1636, diam. 116,8 cm) en een van L. Haverkamp (het "Jouster Merktklokje" uit 1790, diam. 54,6 cm). In de open koepel op de toren, bevindt zich nog een slagklok. Deze werd door Gregorius van Hall in 1603 (diam. 96,3 cm.) vervaardigd.

Orgel

In de Hervormde Kerk van Joure stond sinds 1947 een orgel dat was gebouwd door de firma Spanjaard. Dit instrument had drie manualen en 30 stemmen. Het orgel dat deze firma had geplaatst muntte niet uit in kwaliteit. Na vele jaren door vele storingen geplaagd te zijn geweest besloot men in 1978 een nieuw orgel te laten bouwen. De opdracht ging naar de firma Ahrend. Deze leverde een drieklaviers orgel met mechanische sleepladen in een fraaie kas. Op 2 januari 1979 is het orgel in gebruik genomen. Als bijzonderheid dient te worden vermeld dat de registertrekkers van het rugpositief in de kas van het rugpositief zijn aangebracht. Het kerkgebouw heeft na de vorming van de Protestantse Kerk Nederland de naam Hobbe van Baerdt Tsjerke gekregen.

Externe links

Afbeeldingen

Exterieur

interieur