Kampen, Broederweg 10 - Sint Annakapel

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Sint Annakapel
Genootschap:	Doopsgezinde Broederschap
Provincie:	Overijssel
Gemeente:	Kampen
Plaats:	Kampen
Adres:	Broederweg 10
Postcode:	8261GT
Jaar ingebruikname:	15e
Architect:
Huidige bestemming:	buiten gebruik
Sonneveld-index:	10360
Monument status:	Rijksmonument 22989
Bouwjaar:	1400-1500
Type:	Kloosterkapel
Functie:	Cultureel en maatschappelijk

Geschiedenis

Historische kloosterkapel.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Doopsgezinde Kerk. Eenbeukige kerk, welke oorspronkelijk behoorde tot het Cellezustersconvent en dateert uit eind XV. In 1823 werd de kerk eigendom van de Doopsgezinden en kwam er een verbouwing tot stand, waarbij de gewelven gesloopt en de meeste vensters dichtgemetseld werden. Bij die gelegenheid kwam aan de zuidzijde de ingang met houten omlijsting tot stand. Aan de noordzijde een traptoren. Dakruiter. Orgel met Hoofdwerk en Bovenwerk, in 1897 gemaakt door de Kamper orgelmaker J. Proper.

2015 Staat te koop.

De Kapel is in 2018 geheel gerenoveerd en gerestaureerd. Het kapelinterieur heeft wijzigingen ondergaan waardoor de kapel een multifunctioneel karakter heeft gekregen.
Modern meubilair gecombineerd met oorspronkelijk kerkinterieur geeft de kapel een bijzonder karakter.

Gebouwomschrijving SKKN

De Doopsgezinden (naar hun voornaamste leidsman uit de eerste periode, Menno Simons, ook Mennonieten of Mennisten genaamd) kregen in de loop van de zestiende eeuw vaste voet in Kampen en wisten een gemeente te vormen. Aanvankelijk gebeurde dat in het geheim. Doch hun aantal groeide snel, te snel naar de zin van het stadsbestuur, met als gevolg dat in 1586 en 1597, nadat de stad de Hervorming had omarmd, nogal strenge maatregelen tegen hen genomen werden. Van de Hervormden hadden de Doopsgezinden in de zestiende eeuw al even weinig te verwachten als van de Rooms-Katholieken voorheen. Na verloop van tijd echter werden ze getolereerd en in 1644 kochten ze voor hun godsdienstoefeningen een pand in de Boven Nieuwstraat te Kampen. De eis van het stadsbestuur, dat alle kinderen binnen een maand na hun geboorte gedoopt moesten zijn, gold sinds 1660 officieel niet langer voor de Doopsgezinden.
Behalve de bovengenoemde Mennonieten kwamen in de loop der tijd nog twee groepen Doopsgezinden naar Kampen. De eerste waren de zogenaamde "Oude Vlamingen", vluchtelingen die vanaf eind zestiende eeuw uit de Zuidelijke Nederlanden met de grote stroom mee naar het noorden trokken. Als laatsten kwamen de Zwitserse Doopsgezinden of Zwitserse Mennisten. Deze mensen leden aan strenge geloofsvervolging, in de eerste plaats in de Zwingliaanse kantons in Zwitserland. In groten getale week men in de achttiende eeuw uit naar de Palts en andere Duitse gebieden. Een aantal trok verder en vestigde zich in verschillende plaatsen in de Noordelijke Nederlanden, waar ze in hun nieuwe woonplaatsen vaak tot de sociale en economische elite behoorden. Anderen reisden door naar Amerika. In Kampen waren deze Zwitsers voor het merendeel rijke boeren op Kampereiland, die in 1711 de grootburgerrechten van de stad kregen. Ze hadden hun eigen kerk buiten de stadsmuren.
In 1781 sloten de twee eerst genoemde groepen zich aaneen, in 1822 kwam de derde groep erbij, waarmee de Verenigde Doopsgezinde Gemeente te Kampen een feit was. Een jaar later konden zij gebruik gaan maken van de voormalige Waalse Kerk van Kampen, de kapel van het vroegere aan St. Anna gewijde Cellezustersconvent. Dit gebouw is tot op de dag van vandaag bij de Doopsgezinden in gebruik gebleven. Het betreft een laatgotische eenbeukige kapel, stammend uit de jaren zeventig van de vijftiende eeuw, voorzien van een vijfzijdige koorsluiting, een traptoren aan de noordzijde en een dakruiter. In 1595 was de kapel ten dienste van de Waalse leden van de Hervormde Kerk gekomen. Tot 1818 zou de Waalse gemeenschap van het gebouw gebruik blijven maken. De kapel werd in 1823 aanvankelijk door de Doopsgezinden gehuurd en vervolgens in 1847 inclusief het meubilair gekocht. Nog in 1820 was naast de kerk een woning gebouwd (pastorie/ kosterij/ consistorie, Broederweg 12), waardoor de merkwaardige constructie ontstond, dat de oorspronkelijke hoofdingang van de kerk in de haaks op de Broederweg staande gang van deze woning kwam te liggen.
Voorafgaand aan de koop door de Doopsgezinden (1846-1847) werd de kerk ingrijpend verbouwd en heringericht onder leiding van de stadsarchitect Nicolaas Plomp, waarbij de gewelven werden uitgebroken en de oorspronkelijke hoge laatgotische ramen werden verwijderd. In de noord- en zuidgevels werden in de zo ontstane muurvlakken kleinere ramen aangebracht, waarbij echter de contouren van de oude ramen niet verdwenen zijn. De ramen in het koor zijn tot op heden dicht. Doordat deze laatgotische ramen verdwenen, kon het plafond enkele meters worden verlaagd. Dit is zichtbaar op de zolder, waar de spitste punten van de dichtgemetselde ramen boven de planken vloer uitsteken. Tijdens deze verbouwing kreeg de kerk ook een nieuwe hoofdingang, gelegen aan de Broederweg, die aan de binnenzijde van een tochtportaal werd voorzien, bestemd om de inkijk en de tocht weg te nemen.
De laatste grote herstelwerkzaamheden werden uitgevoerd in 1987-1988. Deze werden onder toezicht van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg uitgevoerd door ir. bureau Brink B.V. en aannemersbedrijf Schakel en Schrale BV, beide uit Zwolle.

opname 1970 © AvD.

De binnenmuren en plafond werden opnieuw gestuukt, het met leisteen belegde dak en de toren werden hersteld en het gehele gebouwd werd geschilderd. De laatste halve eeuw is het ledental der Doopsgezinden snel achteruit gelopen: van omstreeks 150 leden in 1950 tot 28 thans. Het avondmaal wordt thans samen met de Kampense Remonstranten gevierd.

Biotoop De kerk staat in het historische stadscentrum van Kampen, schuin tegenover het gebouw van de Vrijgemaakte Theologische Universiteit. De aan de westzijde tegen de kerk aangebouwde woning op nr. 12 heeft vele jaren gediend als kosterswoning, doch staat thans leeg. De benedenverdieping dient als ontmoetingsruimte na de dienst, op de eerste verdieping bevinden zich de fraaie consistorie en een aantal ongebruikte vertrekken. Achter het huis is een kleine binnenplaats.

Voormalige kapel Cellezusters / Sint Annaconvent, 1569-1818.