Kampen, Buiten Nieuwstraat 101 - Onze Lieve Vrouwekerk of Buitenkerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Onze Lieve Vrouwekerk
Genootschap:	Rooms Katholieke Kerk
Provincie:	Overijssel
Gemeente:	Kampen
Plaats:	Kampen
Adres:	Buiten Nieuwstraat 101
Postcode:	8261AT
Inventarisatienummer:	10367
Jaar ingebruikname:	14e (1380)
Architect:
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 23047

opname JvN 18-08-1984

Geschiedenis

Zeer belangrijke historische kerk met toren. Eén van de weinige middeleeuwse kerken "boven de grote rivieren", die bij de Rooms Katholieke Kerk in gebruik is. Bijnaam "Buitenkerk", in de 14de eeuw ontleend aan de plek van de kerk, het nieuwe stadsdeel de Buitenhoek, dat oorspronkelijk buiten de stadsmuur lag.

In 1369 begon bouwmeester Rutger van Ceulen aan de bouw van deze Mariakerk. Als eerste werd het priesterkoor gebouwd. Aanvankelijk bedoeld als een kruiskerk, maar later gewijzigd tot een gotische hallenkerk. In deze vorm met drie hallen is het één van de weinige in ons land. De onregelmatige plattegrond hangt samen met een aantal verbouwingen, die het gebouw in de 15de eeuw onderging.

Als laatste werd de toren in 1453 opgericht. In 1481 heeft Geert van Wou, de beroemde klokkengieter, drie grote klokken gemaakt die in de toren zijn opgehangen. Tot ca. 1580 in gebruik bij de Rooms Katholieken werd de kerk, na de verovering van de stad door de prinsgezinden, ingericht voor de gereformeerde eredienst. In 1607 stort het bovenste deel van de toren in. De klokken van Geert van Wou gaan hierbij verloren. De toren is door geldgebrek nooit meer in haar oude glorie hersteld. Een vrij stompe spits tooit nu het overgebleven deel van de toren, waardoor het geheel een massief aanzicht heeft.

Tegen het einde van de achtiende eeuw werd het gebouw nauwelijks meer voor de eredienst gebruikt, zodat het in verval raakte. Nadat rond 1800 de fraaie ruimte als paardenstal voor verschillende legers was gebruikt, was het verval volledig. Lodewijk Napoleon, koning van Holland, stelde in 1809 de oude Buitenkerk ter beschikking van de Kamper Katholieken, die zich tot dusver met twee huiskerkjes (Pastoorskerk en Paterskerk) hadden moeten behelpen. Die huiskerkjes bleven nog bestaan tot het herstel van de bisschoppelijke hierarchie in 1856. De kerk werd door de toenmalige pastoor "niet meer dan een hoop stenen" genoemd. Toch nam de kleine Katholieke gemeenschap het herstel ter hand. In de loop van de negentiende eeuw volgden diverse restauraties, gedeeltelijk naar de ideologie van de neo-gotiek.

Het toenemende verval in de twintigste eeuw leidde in 1963 tot sluiting, in verband met instortingsgevaar. De hierop volgende grootscheepse restauratiewerkzaamheden werden in 1977 beëindigd. Intussen was in 1971 de (nu gesloopte) Flevokerk in gebruik genomen als 2e R.K. kerk in Kampen.

Het schip dateert uit de 15de eeuw. Neogotisch vleugelaltaar uit 1903 door F.W. Mengelberg, afkomstig uit een roomskatholieke kerk in Dieren. Dit geldt ook voor het Mariaaltaar en het Jozefaltaar. Het hoofdorgel is van A.A. Hinsz uit 1754 met oudere bestanddelen, in 1977 door Vermeulen gerestaureerd. Het koororgel is in 1970 gebouwd door gebr. van Vulpen. Toren, in 1607 gedeeltelijk ingestort, is eigendom van de gemeente Kampen. Het adres van de toren, Kerkstraat 1, wordt ook wel gebruikt om de monumentaanduiding te vinden.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Mariakerk. Overwelfde hallenkerk met drie vijfzijdig gesloten absiden en transept. Ontstond XVb als hallenkerk door verbouwing van een in hoofdzaak XIVe basiliek. Aan noord- en zuidzijde van het schip een portaal met netgewelf; in de zuidoosthoek van transept en koor een aangebouwde zeszijdige sacristie. Toren. Gebouwd XV B, bestaat uit drie geledingen, gedekt door een korte spits. Orgel met Hoofdwerk, Onderpositief en Pedaal, in 1754 gemaakt door A.A. Hinsz. Veel pijpwerk dateert uit de tweede helft van de 16e eeuw.

In de media

Uit Reformatorisch Dagblad, 7 februari 2006.

Minister van onderwijs Van der Hoeven (CDA) heeft eind vorige maand een bezoek gebracht aan Kampen. Ze heeft toen ook de rooms-katholieke Buitenkerk bezocht. Volgens het parochiebestuur moet dit kerkgebouw nodig gerestaureerd worden, zo meldt de website www.rkkerk.nl. De Onze Lieve Vrouwe- of Buitenkerk dateert uit de late middeleeuwen. Dertig jaar geleden werd het gebouw voor het laatst gerestaureerd. Nu vertoont de kerk echter weer scheuren in het gewelf. Ook kwam er enige tijd geleden stucwerk naar beneden.

Volgens het kerkbestuur ligt een restauratieplan klaar. Een goede zaak, vindt Van der Hoeven, omdat dat een absolute voorwaarde is om in aanmerking te komen voor subsidie van de overheid.

De gemeente heeft nog 1,75 miljoen euro nodig om met de restauratie te kunnen beginnen.