Lamswaarde, Jacobus de Waalstraat 23 - Cornelius

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Cornelius
Genootschap:	Rooms Katholieke Kerk
Provincie:	Zeeland
Gemeente:	Hulst
Plaats:	Lamswaarde
Adres:	Jacobus de Waalstraat 23
Postcode:	4586AD
Inventarisatienummer:	06589
Jaar ingebruikname:	1873
Architect:	Soffers, P.
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 509223

Geschiedenis

Belangrijke vroege neogotische kerk met toren en dakruiter. Hoofdwerk van architect P. Soffers.

De Corneliuskerk is een kerk gelegen aan de Jacobus de Waalstraat 23 in Lamswaarde, Nederland. De kerk is vernoemd naar Sint Cornelius, een Romeinse martelaar uit de 3e eeuw. De Corneliuskerk in Lamswaarde is oorspronkelijk gebouwd in de 14e eeuw en is in de loop der jaren verschillende keren gerestaureerd en uitgebreid. De kerk heeft een gotische stijl en heeft een opvallende toren met een uurwerk.

In 1668 werd in het dorpje een schuurkerk gebouwd. Deze werd bediend door paters die uit De Klinge afkomstig waren. In 1809 werd Lamswaarde een zelfstandige parochie, en het kerkje werd verheven tot parochiekerk en hierop werd in 1810 een torentje gebouwd. Reeds in 1845 waren er klachten over het feit dat het kerkje veel te klein was, daar menigeen niet in staat was om te knielen en er altijd nog zeer velen in de open lucht moesten blijven. In 1854 kwam er een nieuwe pastorie, maar pas in 1871 had men genoeg geld ingezameld en begon men met de bouw van deze kerk die in 1873 door de Deken van Hulst werd ingewijd.

(Bron:Lamswaarde )

Monumentomschrijving Rijksdienst

Plattegrond. Bron: Kerken in het Bisdom Breda, Auteur: Ton van Nijnatten. Uitgeverij: Buijten en Schipperheijn B.V. juni 2004.

Neo-gotische kruisbasiliek met toren, gebouwd in 1871-1873 en op 28 mei 1873 ingewijd.

Omschrijving

Geheel in rode baksteen opgetrokken kerk en toren; natuurstenen banden, vensterbanken, afdekplaten, blokken, boog- en sluitstenen, stoepen e.d. De daken zijn gedekt met leien in maasdekking.

De kerk heeft een vierkante fronttoren met aan de noordzijde daarvan een veelhoekige kapel; schip met zijbeuken, transept, koor met aan iedere zijde een zijkapel; achter de kerk rechthoekige aanbouwen.

De vierkante toren bevat steunberen op de hoeken. De ingangspartij met dubbele houten deur in de voorgevel (west) bevindt zich onder een deels natuurstenen, deels bakstenen spitsboog met geprofileerde dagkanten en in de boogtrommel een heiligenbeeld onder baldakijn. Boven de spitsboog een tuitgevelvormige afsluiting, met natuurstenen afdekplaat en bekroond door een natuurstenen kruis. Boven de ingangspartij twee gekoppeldespitsboogvensters met natuurstenen omlijsting met een rond venster daarboven, geheel onder een tuitgevelvormige afsluiting met natuurstenen afdekplaat. Het bovenste deel van de toren wordt aan alle vier de zijden ingenomen door twee gekoppelde spitsbogen met galmgaten en daarboven een ronde wijzerplaat met uurwerk, het geheel in een verdiept, spitsboogvormig veld. De vierkante toren heeft een tentdak, overlopend in een achthoekige torenspits, aan iedere zijde voorzien van een houten dakkapel en bekroond door een ijzeren kruis met windhaan. Links (noord) aan de toren bevindt zich de uitgebouwde doopkapel die deels aan de toren en deels aan de westelijke topgevel van de zijbeuk grenst. De doopkapel is voorzien van bakstenen steunberen, vier rondboogvensters, een gemetselde tandlijst en een vijf-vlaks kap. Het westelijke deelvan de zijbeuken (noord en zuid) bestaat uit een torenachtig element met topgevels geflankeerd door pinakels. De zijbeuken zijn voorts vier traveeën breed, iedere travee voorzien van een spitsboogvenster en gescheiden door gemetselde steunberen. De derde venstertravee vanaf het westen is voorzien van een kleine, rechthoekige, platte uitbouw onder het venster (ter plaatse van biechtstoelen in het interieur). De zijbeuken zijn voorzien van een lessenaarsdak, waarop het zadeldak van het middenschip aansluit. Het zadeldak is aan de noord- en aan de zuidkant voorzien van twee houten dakkapellen met zadeldakje. Het transept is voorzien van een zadeldak tussen topgevels, die elk zijnvoorzien van twee gekoppelde spitsbogen met rond venster in een verdiept boogveld. De puntgevels worden geflankeerd door steunberen. In de top een spitsboogvenster op een over de gevelbreedte doorlopende band van profielbaksteen en een kruisvormige bekroning bovenop de gevel.

Aan weerszijden van het koor bevindt zich een zijkapel met een vijf-vlaks kap, steunberen en spitsboogvensters. Het koor heeft een drie-vlaks afsluiting en is voorzien van steunberen en vijf hoge spitsboogvensters. Het koor heeft een zadeldak met aan de oostzijde een drie-vlaks afsluiting. De viering van de kerk wordt bekroond door een houten dakruiter met galmgaten en een achthoekige spits gedekt met leien in maasdekking.

Aan de zuidoostzijde van de kerk bevindt zich een lage, platte aanbouw, onder meer met houten kruiskozijnen voorzien van glas-in-lood.

Het interieur in neo-gotische stijl bevat onder meer de originele indeling; samengestelde kolommen, halfzuilen, kruisribgewelf, blindnissen e.d. Voorts rijk bewerkte houten borstwering van de orgeltribune (orgel is niet beschermenswaardig), preekstoel van rond 1910, gedeeltelijk originele tegelvloer in het koor.

Eikenhouten klokkenstoel met gietstalen klok van Bochumer Verrein, 19de eeuw, diam. 112 cm.

Waardering

Kruisbasiliek met toren, van algemeen belang vanwege cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde, van zowel exterieur als interieur.

Links

In de media

Uit BN De Stem 28 april 2014

HULST - Acht kerken van de Oost-Zeeuws-Vlaamse parochie H. Maria Sterre der Zee sluiten volgend jaar juli de deuren voor eucharistievieringen. Die kerken staan in de kernen Koewacht, Graauw, Heikant, Sint Jansteen, Stoppeldijk, Lamswaarde, Nieuw-Namen en Terhole. De Basiliek in Hulst en de kerk in Kloosterzande blijven open voor de erediensten. De kerken in Boschkapelle, Clinge en Hengstdijk krijgen de status van kapel.