Marken, Kerkbuurt 7 - Grote Kerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Grote Kerk
Genootschap:	PKN Ned. Hervormd
Provincie:	Noord-Holland
Gemeente:	Waterland
Plaats:	Marken
Adres:	Kerkbuurt 7
Postcode:	1156BJ
Sonneveld-index:	05864
Jaar ingebruikname:	1904
Architect:	Kups, H.A.L.
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 28205

Geschiedenis

Aardige dorpskerk in neo-vormen. De aandachtswand, met kansel en dooptuin, bevindt zich aan de westzijde, tegen de toren.

Orgel

Op het eiland Marken bouwde Standaart een klein orgel, boven de preekstoel. In de jaren vijftig voerde Willem van Leeuwen enkele herstelwerkzaamheden uit, en hij wijzigde ook de dispositie enigszins. In 1969 werd besloten het orgel om te bouwen en te vergroten. Van Vulpen haalde het oude binnenwerk eruit, maakte een rugwerkkas (in stijl van de hoofdkas), en bouwde een tweeklaviersorgel met zelfstandig pedaal. De kassen werden zachtgroen geschilderd. In 1972 is het werk opgeleverd. Jeanot Bürgi maakte het snijwerk voor de kassen. Adviseur bij de werkzaamheden was Jan Jongepier. Deze speelde het ook in op 26 maart 1972. Per 1 januari 2011 zijn de Hervormde Gemeente en de Gereformeerde Kerk op Marken verenigd in de Protestantse Gemeente Marken. De voormalige Hervormde Kerk in de Kerkbuurt wordt sindsdien aangeduid met Grote Kerk.

(Bron:Orgeldatabase)

Monumentomschrijving Rijksdienst

Driebeukige pseudo-basiliek met driezijdig uitgebouwd koor onder met leien gedekt zadeldak en met toren bij de ingang, gebouwd 1903-04 naar ontwerp van A.H.L. Kups (1896) ter plaatse van een oudere kerk. Opgetrokken in baksteen in een late variant op het eclecticisme; de gevels voorzien van steunberen en rondboogvensters met baksteentraceringen en tandfriezen onder de geprofileerde kroonlijsten. De ingangstoren bevat drie geledingen en een naar achtzijdig overgaande spits; twee ingangen terzijde. Inwendig wordt de geheel witgepleisterde kerkruimte verdeeld door twee rijen van vier gietijzeren "Italische" zuilen (fa. G. Wisselwey & Co., Zwolle) op achtkantige sokkels. Het middenschip wordt overdekt door een tongewelf, de lagere zijbeuken hebben per travee een vlakke zoldering, gescheiden door rondbogen, welke op de zuilen en op de pilasters tegen de zijmuren rusten. Houten bankenplan en orgel (verplaatst naar de tribune) uit de bouwtijd. De kerk bevat voorts: een zeskantige eikenhouten preekstoel (XVIIc), met boogpanelen gescheiden door Ionische pilasters, gesneden friezen en boogzwikken; een gesneden lezenaar (XVIIc) met engelenkopje; een koperen doopboog met zwaan (XVIII); drie koperen kronen (XVII); koperen doopboog met zwaan (XVIII); drie koperen kronen (CVII); koperen dubbelblaker (XVII); twee modellen haringbuizen (waarvan een genaamd D'KAARS). Klokkenstoel met klok van Johannes van Trier, 1647, diam. 80,8 cm. Mechanisch torenuurwerk van J.L. de Looze, 1907.

In de media

Uit Het Vaderland, 18 September 1929.

Door het vertrek naar Zwammerdam van ds. J. van Woerden is de Ned. Herv. Gem. te Marken, classis Edam, ring Monnikendam, vacant gekomen en moet de ring dus nu in de prediking voorzien.

Het eiland Marken is in godsdienstig opzicht zeer behoudend. De Ned. Herv. Gem. is er confessioneel. Onder de ringpredikanten zijn ethisch-orthodoxen en ook twee vrijzinnigen, de predikanten D. Faber van Nieuwendam en G.J.J. Rensink uit Broek in Waterland. De consulent van de Herv. Gem. te Marken is de ethisch-orthodoxe ds. J.N. Vaandrager uit Monnikendam. De confesioneele kerkeraad van de vacante Herv. Gem. te Marken had aan de beide vrijzinnige ringpredikanten verzocht „liever niet in de vacature te komen preeken". Ds. Faber van Nieuwendan, vroeger te Tilburg, was terstond bereid zijn vacaturebeurten te Marken af te staan, echter niet ds. Rensink uit Broek in Waterland. Nu was het jl. Zondag alzoo de vacaturebeurt van ds. Rensink en deze predikbeurt was ook een week vooraf, van den kansel afgekondigd, aanvang 10 uur. Afgeloopen week was nog een deputatie van Marken's kerkeraad bij ds. Rensink op bezoek geweest, met het verzoek, „nu toch de beurt niet te vervullen", maar deze vrijzinnige predikant bleek daartoe niet bereid. Geen nood, de kerkeraad liet op verschillende punten van het eiland briefjes aanplakken, waarop, in strijd met de wet en met de waarheid, stond: „Zondagmorgen om tien uur geen dienst. Aanvang van den dienst om 11 uur 45, spreker candidaat Van Evert uit den Haag." Nadat nu ds. Rensink met de boot te Marken aankwam, werd deze predikant opgewacht door vier kerkeraadsleden van Marken, met het herhaald verzoek, „om s.v.p. maar weer direct terug te keeren naar Broek in Waterland, de kerkdeuren zijn en blijven gesloten en er is geen dienst." En inderdaad bleek ds. Rensink, bij de Ned. Herv. Kerk aangekomen zijnde, nagestaard en geëscorteerd door vele Markers, het kerkgebouw gesloten. Dominee sprak met den veldwachter, de kerkeraad met burgemeester en politie. Tenslotte ging dominee wat praten met het publiek dat ten slotte toegaf, dat het billijk was geweest eerst althans de wettige ringbeurt te laten plaats vinden. Eindelijk om kwart over 11 zwichtte de kerkeraad voor den aandrang van boven en werden de kerkdeuren geopend. De koster liep echter schielijk weg en wilde de klok niet luiden. Geen nood, ds. Rensink knapte dit zelf wel even op en alzoo werden toch de kerkgangers opgeroepen. De organist kwam niet en wilde evenmin den sleutel van het orgel geven. Dan maar zonder orgel en nadat in de kerk een zestig menschen gezeten waren, kon eindelijk ds. Rensink zijn predicatie aanvangen over het levend geloof en het levende woord, dat niet aan oude formules of menschelijke leeromschrijvingen gebonden is, maar door zijn levende kracht daar boven uit gaat! Over de ziel, die meer is dan het lichaam; over den Geest, die levend maakt en vrij. En de Markers luisterden stil en eerbiedig naar deze nog nooit gehoorde klanken, zoo schrijft ds. Rensink in het Handelsblad.

Inmiddels is bij de Ned. Herv. Gemeente te Marken een beroep uitgebracht op candidaat van Evert uit Den Haag, zoon van diaken van Evert, regent-adj.-boekhouder van de Ned. Herv. Diakonie te 's-Gravenhage.