Middelburg, Herenstraat 14 - Synagoge

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Genootschap:	Hoogduits (Asjkenazisch)
Provincie:	Zeeland
Gemeente:	Middelburg
Plaats:	Middelburg
Adres:	Herenstraat 14
Postcode:	4331JT
Inventarisatienummer:	00168
Jaar ingebruikname:	1705
Architect:
Huidige bestemming:	synagoge
Monument status:	Rijksmonument 28953

Geschiedenis

Vanaf het einde van de zeventiende eeuw hadden zich ook Hoogduitse joden in Middelburg gevestigd. In 1704 kregen zij een eigen begraafplaats toegewezen aan het Seisbolwerk (Zie foto's onder). Een jaar later werd de synagoge aan de Herenstraat ingewijd. Al in 1940 plunderden NSB-ers de synagoge. Een klein deel van de gebruiksvoorwerpen was op tijd verborgen en is na de oorlog aan de gemeente Oss geschonken. Een aantal textiele voorwerpen bevindt zich in het Joods Historisch Museum te Amsterdam. Het synagogegebouw werd bij de bevrijding van Walcheren in 1944 door een granaatinslag vrijwel geheel verwoest. Achter woonhuizen. In 1994 werd de synagoge gerestaureerd.

Beschrijving Rijksdienst

Restanten van de in 1705 als eerste buiten Amsterdam gebouwde synagoge; de synagoge was een bouwlaag hoog en gedekt door een schilddak; aan de achterzijde van het gebouw bevond zich een aparte badruimte. De restanten bestaan uit: de muren van de synagoge, te weten de voorgevel met twee rondboogvensters (een venster nog voorzien van de roedeverdeling, het andere slechts in omtrek bewaard), waartussen een hoger geplaatste oculus; de achtergevel met de nis voor de arke en de oculus erboven, en het metselwerk onder en naast twee vensters, identiek aan die van de voorgevel; de linkerzijgevel (tegen een tuinmuur geplaatst) en de gemene rechterzijmuur; de restanten van de vier basementen van de zuilen onder de v.m. vrouwengalerij, en de met keitjes uitgevoerde Davidster in de vloer van de synagoge-zaal. Van de v.m. badruimte resteren: twee haaks geplaatste gedeelten muurwerk, gelegen aan het steegje vanaf de Heerenstraat, alsmede twee daartegenover gelegen gemene muren; bovendien het gemetselde en gepleisterde bassin met opstaande rand en twee hardstenen treden; voorts een gedeelte van de gele tegelvloer met zwarte rand. Een poortje, ingebouwd in het pand Heerenstraat 16/18, toegang gevend vanaf die straat tot de synagoge en de badruimte; op het poortje de tekst: Beit-Hakenesset en daaronder bshnt THLL lpk. Poortje, synagoge en badruimte zijn van cultuurhistorisch belang en oudheidkundige waarde.

Beschrijving Rijksdienst van het Reinigingsgebouw, Seisplein 15, 4331NP Middelburg

Rijksmonument 508330

Inleiding

Reinigingsgebouwtje, in 1900 in Jugendstil bij de 18e eeuwse begraafplaats van Hoogduitse Joden gebouwd.

Omschrijving

Rechthoekig bakstenen gebouwtje, één bouwlaag hoog met zadeldak tussen tuitgevels, gedekt met gesmoorde gotische pannen. Opgetrokken in gele baksteen met gesmoorde bakstenen plint en rode bakstenen lisenen, banden, daklijst; afdekking tuitgevel van rode profielsteen. Diverse natuurstenen blokken. In midden van voorgevel (oostelijke tuitgevel) een dubbele houten deur met Jugendstilachtige, vrij vormgegeven boog en bovenlicht met glas-in-lood. Latei boven deur met datum en tekst in Hebreeuws. Aan weerszijden van ingangspartij natuurstenen schilden met Hebreeuwse tekst. Top van de gevel eindigt in smalle, rechthoekige hals waarop een zandloper in reliëf, gedekt door een fronton. Zijgevel (zuid) in drie traveeën gedeeld, afgesloten door bakstenen lijst en houten goot. Achtergevel (west) grotendeels zelfde als voorgevel, maar met eenvoudige gevelbeeïndiging zonder hals; twee treden naar ingang. Eenvoudig interieur, drie traveeën diep, met houten spantconstructie, natuurstenen kraagstenen, beschoten kap; marmeren natuursteen met Hebreeuwse tekst.