Nieuwerkerk, Kerkring 2 - Johanneskerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Johanneskerk
Genootschap:	PKN Protestantse gemeente Nieuwerkerk
Provincie:	Zeeland
Gemeente:	Schouwen-Duiveland
Plaats:	Nieuwerkerk
Adres:	Kerkring 2
Postcode:	4306CK
Inventarisatienummer:
Jaar ingebruikname:	1500
Architect:
Huidige bestemming:	protestantse kerk
Monument status:	Rijksmonument 14164

Geschiedenis

Historische kerk met in 1975-1976 herbouwde zeshoekige toren.

Al in 1233 stond er een kerk in Nieuwerkerk, maar deze werd waarschijnlijk verwoest of was bouwvallig. De huidige kerk, gewijd aan Johannes de Evangelist, is gebouwd van 1475 tot 1509. Vanaf 1490 was het een kapittelkerk. Het schip van de kerk is waarschijnlijk in 1583 door een brand verwoest, echter wellicht door blikseminslag tussen 1600 en 1620. Tussen de toren en koor heeft tot de ramp van 1953 een school met bijgebouwen gestaan. Door de watersnoodramp van 1953 heeft het water in de kerk 1,40 m hoog gestaan. Er zijn twaalf grafzerken voor de kansel aanwezig. Het ontmoetingscentrum Punt 3, bestaande uit drie stolpvormige bouwdelen, is gebouwd van 2004 tot 2005. De lampen van de buiten gebruik gestelde Geref. Jacobuskerk zijn na 2004 overgeplaatst naar dit ontmoetingscentrum. Deze ruimte wordt gebruikt voor vergaderingen, een kopje koffie na de dienst en dergelijke.

De Johanneskerk is gebouwd tussen 1475 en 1509. Het was een van de tien kapittelkerken in Zeeland. En misschien was het wel de grootste met een lengte van 65 meter, een breedte van 15 meter en een toren van 35 meter hoog. In de 16de eeuw is het middenschip verbrand. En na de reformatie is dat schip ook niet weer opgebouwd. Het overgebleven koor was meer dan groot genoeg voor de bevolking van Nieuwerkerk. En dat is het vandaag de dag nog. Zomer 2006 is de kerk gerestaureerd en met Open Monumentendag was er open huis.

Voor 1856 stonden er stoelen in de kerk, toen zijn er banken gekomen. Sinds 2004 staan de banken uit de Geref. Jacobuskerk hier.

De kansel is van 1700 en geheel van eiken. Tot 1953 was er een dooptuin. Het doopbekken dateert van 1857. De drie koperen kronen dateren uit 1953. De vrijstaande toren is drie maanden voor de bevrijding, op 3 februari 1945, opgeblazen door de Duitsers. In 1975 is de toren herbouwd en op 9 maart 1976 weer in gebruik genomen. De luidklok is in 1945, evenals die van andere Zeeuwse kerken, meegenomen door de Duitsers. Deze klok kwam echter niet in Duitsland aan. De schipper heeft het schip in het IJsselmeer laten zinken. De klok heeft een doorsnede van 86 cm. en weegt 4000 kilogram en is gegoten in 1645 in Asten. In 1975 hangt hij weer in de gerestaureerde toren.

De bovenzijden van de vensters hebben verschillende vormen.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Kerk

Ned. Herv. Kerk. Overgebleven gedeelte van de in 1490 collegiaal gemaakte kerk (schip in 1583 afgebroken). Koor XVd met zuidelijke dwarsarm en hierbij aangebouwde sacristie; baksteen met zandstenen banden. Drie traveeën en 5/10 koorsluiting. Houten tongewelf. Westmuur modern. Hoge, thans gedichte spitsboog aan het dwarspand. De sacristie is inwendig op manshoogte met een doorlopend boogfries versierd, heeft twee nisjes in de westzijde en is overdekt met een dubbel stenen kruisgewelf. Inwendig: preekstoel plm 1700, aantal hardstenen grafzerken o.a. gedateerd 1518, 1520, 1523, 1543, 1554, 1556 en 1613.

Toren

Rijksmonument 14165

Vrijstaande kerktoren VANWEGE torenklok. De vrijstaande kerktoren is in de oorlog opgeblazen en in 1975 weer opgebouwd. De torenklok was eertijds tijdelijk opgehangen in een voor de kerk geplaatste klokkenstoel.

In de Media

Uit Wereldregio 25-02-2011

Zevenhonderdduizend Euro is er nodig om de Johanneskerk in Nieuwerkerk op te knappen. Een groot deel komt uit subsidiepotten, maar dan moet er nog wat 'bij elkaar gefietst' worden. En gemeentelid Simon Beilsma uit Nieuwerkerk neemt dat wel heel letterlijk. Hij fietst graag en heeft bedacht het komend jaar tienduizend kilometer te willen fietsen. Sponsoren betalen hem per kilometer en zo probeert hij zijn bijdrage te leveren. Veel kilometers gaat hij op het eiland afleggen, maar ook daarbuiten stapt hij op de fiets. Sponsoren kunnen hem via de website http://www.simonsfietsplan.nl steunen. "Niet iedereen heeft iets met de kerk en voor die mensen heb ik bedacht ook een deel aan Unicef te schenken. Aan de andere kant, een kerk is toch beeldbepalend en om dat te steunen hoef je niet actief een kerk te bezoeken." Op de website van Simon Beilsma is al te zien wat de stand van zijn actie tot dit moment is. Er moeten nog heel wat kilometers afgelegd gaan worden, maar hij heeft er al vertrouwen in dat het gaat lukken.

Uit Monnikenwerk 3 september 2014

De leien dakbedekking was dringend toe aan reparatie en ook de buitenmuren waren aan renovatie toe. Een gespecialiseerd bedrijf zal de algengroei op de muur aan de noordzijde verwijderen. De glas-in-loodramen worden ook gerepareerd en vrijwilligers van de kerk zijn inmiddels begonnen met het vervangen van de centrale verwarming. De kerk is op Open Monumentendag (13 september) te bezoeken. Dan kunnen geïnteresseerden uitleg krijgen over de renovatie.

Orgel

Het pijporgel staat op de galerij boven de toreningang.

Zie ook : Website orgels in Zeeland, Collectie P. Sevestre.

Historische gegevens

De bouwer van orgelkas en binnenwerk is: Fa. Van Leeuwen in 1958.

In 1990 restauratie door de fa. Pels & Van Leeuwen

Technische gegevens

Het orgel heeft de volgende klavieren: twee manualen, pedaal met eigen registers De dispositie is :

Manuaal: Quintadena 8’, Prestant 8’, Holpijp 8’, Octaaf 4’, Roerfluit 4’, Octaaf 2’, Mixtuur IV-VI sterk Pedaal: Aangehangen

Plaats klaviatuur / speeltafel: voorzijde kas Manuaalomvang: C-g’’’; Pedaalomvang: C-f’; Windladensysteem: sleeplade; Toetstractuur: mechanisch; Registertractuur: mechanisch; Stemtoonhoogte: a1 = 440 Hz Stemmingssysteem (Temperatuur): Evenredig zwevend

[INVCOZZL]