Nieuwkuijk, Abdijlaan 6 - Kapel Mariënkroon

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam object:	Kapel Mariënkroon
Genootschap:	Rooms-Katholieke Kerk
Provincie:	Noord-Brabant
Gemeente:	Heusden
Plaats:	Nieuwkuijk
Adres:	Abdijlaan 6, 8, 8a, 10 en 14
Postcode:
Sonneveld-index:	07955
Jaar ingebruikname:	14e eeuw, 17e eeuw, 1906, 1936, 1961
Architect:	J. Dony (kapel)
Huidige bestemming:	rooms-katholieke abdij
Monument status:	Rijksmonument 517304 (complexnr.)

Geschiedenis

Nieuwkuijk, Abdijlaan 6 - Mariënkroon. Vogelvluchttekening van het complex; jk 19-08-2012

Cisterciënzers abdijklooster, ook gemeenschapscentrum.

Renvooi bij vogelvlucht-tekening

GEBOUWEN: A = Abdij; B = Kapel; C = Toren; D = Gasthuis abdij; E = Voormalig koetshuis; F = Logiesgebouw; G = Raadhuis; H = Poortgebouw.

HUISNUMMERS: 6 Paters Cisterciënzers; 8 Beheer Mariapoli Mariënkroon; 8a Focolare; 10 Gen; 14 Koetshuis.

Geschiedenis in het kort

1388: herbouw van het door brand verwoeste kasteel.
17e eeuw: bouw van kasteel Onsenoort waarvan nu alleen nog de bijgebouwen (D en E) resteren. Van het 14e eeuwse kasteel resteert alleen nog de toren (C).
1902: de monniken, onder leiding van Abt Maréchal, moeten hun abdij - Pont Colbert in Versailles - verlaten en vinden in Yvoir (België) een tijdelijk onderkomen.
1903: Abt Bernhard Maréchal koopt kasteel Onsenoort.
1904: de Franse monniken komen vanuit Yvoir naar het kasteel. Het kasteel - nu klooster - krijgt de naam ‘Onze Lieve Vrouw van Onsenoort’.
1906: de nieuwe kapel (B) wordt geconsacreerd.
1910: het klooster opent een jongensschool.
1921: Abt Maréchal keert met de monniken terug naar Pont Colbert. Drie blijven er achter. Eén van hen, Stanislaus Viënnot, wordt prior.
1928: de gemeenschap wordt een zelfstandige priorij.
1934: het oude kasteel wordt afgebroken, met uitzondering van de toren (C) en de bijgebouwen (D en E).
1936: de nieuwbouw (A) wordt in gebruik genomen.
1936: ‘Onze Lieve Vrouw van Onsenoort’ wordt samengevoegd met de Belgische congregatie van Bornem en Va-Dieu en krijgt de naam ‘Mariënkroon’.
1944: de abdij is toevluchtsoord voor vele vluchtelingen.
1957: ‘Mariënkroon’ wordt tot abdij verheven en Joannes van Engelen wordt de eerste abt. De sterke groei van het aantal monniken maakt uitbreiding noodzakelijk.
1961: de uitbreiding (F) wordt ingewijd.
2002: Abt Gerardus Hopstaken maakt bekend dat het beheer van de abdij zal worden gedeeld met de Focolarebeweging. De eerste bewoners van de Focolarebeweging nemen hun intrek in wat nu ‘Raadhuis’ heet (G). ‘Mariapoli Mariënkroon’ is de naam van het Focolarestadje.
2004: de monniken van de Cisterciënzer abdij ‘Mariënkroon’ vieren hun eeuwfeest.

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Hoofdgebouw

Inleiding

(Gebouwdelen A, B, C, D en F) Het meest in het oog springende gedeelte van het hoofdgebouw van het KLOOSTER stamt uit 1934 en is gebouwd in een Traditionalistische stijl met elementen van het Expressionisme. Deze vleugel is noord-zuid gericht. Erachter, ten oosten van het gedeelte uit 1934, staat een bouwmassa met kapel uit 1910. De middeleeuwse toren ligt daar weer achter en werd in 1910 verhoogd. Tegen de noordgevel van de hoofdmassa staat een portaal en aansluitend een vleugel uit de jaren zestig van de 20ste eeuw. Deze vleugel verbindt het kloostergebouw met het noordelijk bijgebouw uit 1910. Inwendig vormen deze onderdelen één geheel. Het zuidelijk bijgebouw staat los en wordt afzonderlijk beschreven.

Omschrijving

Drielaags bakstenen gebouw op een samengestelde plattegrond onder een samengesteld schilddak, het dak is gedekt met verbeterde Hollandse pannen. De hoofdmassa heeft een rechthoekige plattegrond. Helemaal rondom is een hoge kunststenen plint aangebracht. Op de hoeken van het schilddak staan schoorstenen bekroond door spitsen. Het dak heeft een groot betonnen overstek. Aan de onderzijde daarvan zijn achthoekige verdiept liggende vlakken gemaakt. Onder dit overstek, op de hoeken van de voorgevel zijn natuurstenen reliëfs aangebracht, zij stellen bijbelse figuren voor. Op de begane grond, tegen de voorgevel, heeft het klooster een éénlaagse uitbouw onder plat dak. Hierin zijn spitsboogramen met natuurstenen traceringen en gevuld met gebrandschilderd glas-in-lood aangebracht. Boven de deur een spitsboog-vormig bovenlicht met natuurstenen lijsten. Op de eerste verdieping bevinden zich rechthoekige ramen, de tweede verdieping heeft kleinere liggende ramen. Links van deze hoofdmassa een vleugel onder zadeldak met eindschild. Het oorspronkelijke plan, om zowel links als rechts van de hoofdmassa een dergelijke vleugel te bouwen is nooit uitgevoerd. In de zijgevels en achtergevel van de bouwmassa uit 1934 zijn dezelfde ramen als in de voorgevel aangebracht. Het gedeelte uit 1910 bestaat uit een kapel onder plat dak, achter de hoofdmassa, en een gedeelte met diverse voorzieningen. De kapel werd ontworpen door architect J. Dony. De rechterzijgevel heeft gebrandschilderde glas-in-loodramen, gedeeltelijk met figuratieve, religieuze voorstellingen. De linkerzijgevel is die van de kapel. Hierin zijn rondboogramen met glas-in-lood geplaatst. In het interieur is de oorspronkelijke indeling grotendeels bewaard gebleven. De gang aan de voorzijde heeft kruisribgewelven met natuurstenen ribben en sluitstenen. Haaks daarop loopt een gang naar achter, tot aan de toren. Links daarvan ligt de kapel. In de kapel een tongewelf op zuilen met dekoratieve kapitelen. Het gewelf heeft een cassettenplafond, voorzien van stucornamenten. In het koor houten koorbanken met houtsnijwerk.

Links is het oude DIENSTGEBOUW van het kasteel door de nieuwbouw uit 1960 met het kloostergebouw verbonden. Het bakstenen gebouw heeft een gepleisterde plint en bestaat uit twee delen: een tweelaags deel onder zadeldak en daartegenaan een éénlaagse blokvormige uitbouw onder schilddak. De daken zijn gedekt met Oud Hollandse pannen. De voorgevel van het tweelaagse gedeelte heeft een groot aantal T-ramen met in de bovenlichten een kleine roedenverdeling. De vernieuwde deuren hebben dezelfde bovenlichten als de ramen. Boven deuren en ramen zijn segmentbogen aangebracht. Het éénlaagse gedeelte is drie traveeën breed en heeft in het midden een deur met bovenlicht, geflankeerd door hoge rechthoekige ramen. Ramen en deur zijn terugliggend in de gevel geplaatst.

De TOREN is een drielaags gebouw, uitgevoerd in handgevormde steen. De bovenste laag is in 1910 toegevoegd en is gebouwd met machinale baksteen. Bij deze verhoging is ook de kap vernieuwd, de oude vormgeving is daarbij gehandhaafd. Het dak is gedekt met leien, op de nok zijn op de hoeken smeedijzeren kruisen gezet. In het dakvlak zijn kleine dakkapelletjes aangebracht. De ramen in het oude gedeelte zijn groot en hebben natuurstenen kozijnen met daarin glas-in-loodramen. De bovenste verdieping is voorzien van rondboogramen met een roedenverdeling.

De toren is onderkelderd. De kelder heeft bakstenen tongewelven. De ramen liggen, vanwege de dikke muren in nissen. Bij de restauratie is een restant van een oude muurschildering te voorschijn gekomen. In de houten kap zijn vertikale ijzeren trekstangen aangebracht. De verdiepingen zijn alle opnieuw ingericht.

Waardering

Het klooster is van algemeen belang.
Het heeft cultuurhistorisch belang als uitdrukking van een geestelijke ontwikkeling.
Het heeft architectuurhistorische waarde wegens het belang van het pand voor de geschiedenis van de architectuur, wegens materiaalgebruik en ornamentiek.

Dienstgebouw

Inleiding

(Gebouw E) Eénlaags DIENSTGEBOUW', van het kasteel. In 1910 opgehoogd met een verdieping. Als drukkerij nog steeds in gebruik. Het gebouw ligt tegenover het dienstgebouw dat thans aan het klooster is vastgebouwd.

Omschrijving

Het bakstenen gebouw heeft een gepleisterde plint en bestaat uit twee delen. Een tweelaagse bouwmassa op een rechthoekige plattegrond onder een zadeldak. Tegen de westkant staat een éénlaags blokvormige aanbouw onder schilddak. De daken zijn gedekt met Oud Hollandse pannen. Op de begane grond van het tweelaagse deel zijn de oorspronkelijke ramen en deur vervangen. Op de verdieping bevinden zich T-ramen met in de bovenlichten een kleine roedenverdeling. Boven deze ramen zijn segmentbogen aangebracht. In het éénlaagse deel zijn enkele smalle hoge ramen aanwezig.

Waardering

Het dienstgebouw is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorisch belang als uitdrukking van een geestelijke ontwikkeling.
Het heeft ensemblewaarde als essentieel deel van een groter geheel.

Poortgebouw

Inleiding

POORTGEBOUW, gebouwd in 1934 in Traditionalistische stijl. Het gebouw ligt aan het einde van de Abdijlaan en markeert de toegang tot het kloostercomplex. In het verlengde van de poort staat het hoofdgebouw van het klooster.

Omschrijving

Bakstenen gebouw met een gepleisterde plint. Het is een tweelaags blokvormige bouwmassa onder een zadeldak met aan beide zijden een nlaags aanbouw onder lessenaarsdak. De daken zijn gedekt met verbeterde Hollandse pannen. In het midden is een brede doorgang gemaakt met aan beide zijden in de gevel een rondboog, af te sluiten met rechthoekige houten poorten. Aan de voorzijde heeft de doorgang een natuurstenen omlijsting. Daarboven is in metalen letters de naam van het klooster "MARIENKROON" weergegeven. In een nis in de topgevel is een beeld geplaatst. De topgevel is afgewerkt met een boogfries. Aan weerszijden van de doorgang is een klein rond raampje aangebracht. De achtergevel van het poortgebouw, aan de kloosterkant, is soberder uitgevoerd. In de topgevel bevinden zich drie vierruitsramen. In de éénlaagse gedeeltes zijn rechthoekige poorten aangebracht.

Waardering

Het gebouw is van algemeen belang.
Het heeft cultuurhistorische waarde als uitdrukking van een typologische ontwikkeling.
Het heeft ensemblewaarde als essentieel onderdeel van een groter geheel dat cultuurhistorisch van nationaal belang is.