Oostrum, Terpleane 11 - Sint Nicolaaskerk
Uit Reliwiki
Algemene gegevens | |
---|---|
Naam kerk: | St. Nicolaas |
Genootschap: | Ned. Hervormde Kerk |
Provincie: | Friesland |
Gemeente: | Noardeast-Fryslân |
Plaats: | Oostrum |
Adres: | Terpleane 11 |
Postcode: | 9125EE |
Inventarisatienummer: | |
Jaar ingebruikname: | 1500 |
Architect: | |
Huidige bestemming: | diverse doeleinden |
Monument status: | Rijksmonument 31590 |
Geschiedenis
Mooie, belangrijke Friese dorpskerk. Toren uit de 13e eeuw, buiten gebruik sinds 2003. De kerk is eigendom van de Stichting Alde Fryske Tsjerken.
De NH gemeente Ee/Oostrum/Jouswier heeft de NH kerk van Oostrum en Jouswier afgestoten omdat het onderhoud niet meer betaald kan worden. De kerk dateert uit de 14de eeuw. In deze kerk werd tot 1910 gezongen onder leiding van een voorzanger. Toen werd een Frans zaalorgeltje aangeschaft. Verteld wordt dat veel organisten er tegenop zagen dit orgeltje te bespelen. Toch heeft het dienst gedaan tot 1964 toen het huidige orgel in gebruik werd genomen. (50-03/54-05)
In 1937 zijn twee zware beren tegen de westgevel van de toren verwijderd, waarna deze tot de eerste versnijding bemetseld werd. In 1969 is de toren door gemeentewerken hersteld met rijkssubsidie, in 1973 werd de kerk gerestaureerd onder leiding van ir. P.B. Offringa te Groningen, bij welke gelegenheid de steunberen herbouwd werden.
Monumentomschrijving Rijksdienst
Herv. Kerk en toren. Gotisch bakstenen kerkje met driezijdige koorsluiting bij oudere geheel gesloten toren. Het zuidelijke dakvlak en twee der velden boven de koorsluiting gedekt met zgn. romaanse pannen, het noordelijke dakvlak met holle rode pannen. In de kerk 18e eeuwse preekstoel met lezenaar bank met familiewapens en vier 17e eeuwse rouwborden. Eenklaviers orgel van ca 1800 van onbekende maker, geplaatst in een kas van ca 1900. Klokkestoel met klok van H. Kokenbacker, 1457, diam. 75 cm. Mechanisch torenuurwerk Gebr. van Bergen, Midwolda, eerste kwart 20e eeuw, is buiten gebruik gesteld.
Gebouwomschrijving SKKN
Het huidige bakstenen kerkgebouw, een rijksmonument, ligt vrijstaand op een deels afgegraven terp en wordt omgeven door een kerkhof dat nog in gebruik is. De kerk is gebouwd omstreeks 1500 en opgetrokken uit hergebruikt materiaal, waarschijnlijk van een ouder kerkgebouw op die plaats. De kerk bestaat uit een schip van zes traveeën en een driezijdige koorsluiting dat naar het oosten is gericht. Aan de westzijde bevindt zich een vrijwel gesloten, massieve toren met zadeldak. De toren is ouder dan de kerk en dateert uit de 13de eeuw.
Uit de archieven is bekend dat in 1658 een doophek werd geplaatst en in 1768 een nieuwe preekstoel. Het is niet bekend hoe deze er uitgezien hebben.
Een belangrijke wijziging in het interieur vond plaats omstreeks 1822. Toen werd een nieuw houten tongewelf aangebracht en vrijwel tegelijkertijd werd ook de inrichting van de kerk aangepakt. De preekstoel uit 1768 werd verplaatst van de zuidwand naar de koorsluiting. Door deze plaatsing in de lengteas van de kerk moet het bankenpatroon ook ingrijpend gewijzigd zijn. Het oude doophek uit 1658 werd daarbij vervangen door een nieuw. Ook werden enkele banken bijgemaakt en een lambrisering. De huidige inrichting van de kerk met het vaste bankenpatroon dateert uit die tijd (zie plattegrond).
In 1970 is de toren hersteld in opdracht van de burgerlijke gemeente en in 1973 volgde restauratie van de kerk. Architect was het bureau voor architectuur en stedenbouw, ir. P. B. Offringa te Groningen. De werkzaamheden werden uitgevoerd door aannemersbedrijf Schakel B.V. te Exmorra. Uitgangspunt was het handhaven van de bestaande situatie en enkele verbeteringen zoals verwarming en verlichting.
De kerkelijke gemeente is gecombineerd met Jouswier.
Inventaris
Preekstoel
Een in 1822 tegen de koorsluiting geplaatste eiken preekstoel met achterschot, klankbord en bijbehorende lezenaar (afb. 677). Op de panelen zijn allegorische figuren gesneden van Geloof, Hoop en Liefde met als attributen respectievelijk fakkel met boek en wetstafel, anker- en klaverblad, hoorn met bloemen en drie kinderen. De preekstoel is uitwendig volgens de rekening ‘geglansd’ en blijkens de kerkvoogdijrekeningen in 1762 gemaakt door Tjeerd Dirks; voor de panelen wordt D. Emderveld te Leeuwarden betaald.
Doophek
Doophek met grof gesneden fries en vazen, 1822.
Orgel
In 1963 is een éénklaviers orgel aangekocht, afkomstig uit een kerk te Heiligerlee, xix. Het is gerestaureerd door de firma Van Vulpen te Utrecht.
Banken
Dubbele herenbank met 17e-eeuws opzetstuk waarin gekroond alliantiewapen: heraldisch rechts twee rozen, links gevierendeeld, in de rechter helft boven een halve adelaar en beneden een klimmende leeuw, in de linker helft boven een ramskop en beneden drie leeuwekoppen twee en een. Boven de kroon uitkomend een roos (afb. 684). Dubbele herenbank met 17e-eeuws hoekornament en jongere knoppen.
Tiental eenvoudige banken met gezwenkte wangstukken, blijkens de kerkerekeningen in 1731 gemaakt.
Zerken
De naamopschriften op de eenvoudige bij de restauratie gevonden zerken zijn uitvoerig vermeld in Publicatieband a.f.t., 1974, 187.
Muurschildering
De muurschildering, die het handschrift Tuinman-Andreae vermeldt als gevonden en weer overgewit, is tijdens de restauratie grotendeels aan het licht gebracht.
Externe links
- De kerk op Wikipedia
- Nog meer afbeeldingen op Wikimedia
- Noordelijk Oostergo. Dongeradelen(1983)–Herma M. van den Berg