Oudewater, Kapellestraat 13 - Franciscus van Assisië

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Franciscus van Assisië
Genootschap:	Rooms Katholieke Kerk
Provincie:	Utrecht
Gemeente:	Oudewater
Plaats:	Oudewater
Adres:	Kapellestraat 13
Postcode:	3421CT
Inventarisatienummer:	04224
Jaar ingebruikname:	1882
Architect:	Evert Margry (1841 - 1891)
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 517464 (kerk) ; 517465 (pastorie)

Inhoud

1 Geschiedenis
2 Monumentomschrijving Rijksdienst
- 2.1 Kerk
  - 2.1.1 Waardering
- 2.2 Pastorie
  - 2.2.1 Waardering
3 In de media
4 Afbeeldingen
- 4.1 Exterieur
- 4.2 Interieur

Geschiedenis

Sint Franciscuskerk gezien vanuit het zuiden. Foto: A. Roks

Westzijde toren. Foto: A. Roks

Buitengewoon belangrijke neogotische Margrykerk, met beeldbepalende toren van 60 m, en monumentale pastorie.

Van buiten sobere, van binnen rijk gedecoreerde neogotische kerk met toren. Tegelijk met de aangrenzende pastorie in 1882 gebouwd in neo-gotische stijl naar ontwerp van architect Evert Margry (1841 - 1891), een volgeling van de beroemde bouwmeester Pierre Cuypers (1827 - 1921). Het oorspronkelijke, rijk geornamenteerde interieur is nog intact. De tuin was van 1820 tot 1827 kerkhof. De grote gedenksteen in de tuinmuur herinnert hier nog aan.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Kerk

Het KERKGEBOUW is een basilikale, driebeukige, neogotische kruiskerk. De kerk heeft een vijf traveëen diep schip met lagere zijbeuken onder met leien gedekte daken. Het koor is twee traveëen diep en heeft een vijfzijdige sluiting. Aan weerszijden bevinden zich zijkapellen met een driezijdige sluiting. In de oksel tussen transept en koor is aan de zuidoostzijde een lagere aanbouw onder lessenaardak gezet. Aan de noordoostzijde is een traptorentje gezet. De gevels bevatten spitsboogvensters en zijn geleed door zich verjongende steunberen. Op de vieringskruising staat een dakruiter. Aan de buitenzijde is harde Udelfanger zandsteen toegepast, in het interieur savonnière steen. Aan de straat(west)zijde staat, half ingebouwd door de zijbeuken, de ongeveer zestig meter hoge toren die is afgedekt met een achtzijdige ingesnoerde spits. In de eerste geleding bevindt zich een portaal met colonetten en archivolten, bekroond door een wimberg. In het portaal bevindt zich een ingang bestaande uit een dubbele houten deur met daarboven een spitsboogvormig driepasvenster. Aan weerszijden zijn aan de steunberen consoles met beelden aangebracht. Erboven is in de gevel een roosvenster geplaatst.

De tweede geleding bevat aan de westzijde drie vensters in een verdiept veld. Ervoor is een balustrade gezet. De bovenste geleding van de toren heeft aan elke zijde drie spitsboogvormige galmgaten met traceringen en colonetten op de hoeken.

Aan vier zijden is in de spits een wijzerplaat onder zadeldak aangebracht, terwijl de spits is voorzien van kleine dakkapellen. De zijschepen bevatten aan de westzijde een eenvoudige entree bestaande uit een dubbele deur met een driepasvenster daarboven. Colonetten en een archivolt omgeven de ingangen.

Het neogotische rijk beschilderde interieur heeft kruisribgewelven en scheibogen, die rusten op schalken met bladkapitelen. De onderste zone wordt gevormd door rondpijlers met pleisterwerk. Onder de lichtbeuk komt een triforium voor met vlakken, deels uitgevoerd met schilderingen van heiligen. De wanden hebben geglazuurde tegels en gekleurde steen en zijn grotendeels beschilderd, evenals de gewelfvlakken, die florale motieven bevatten. Het gewelf van de viering is gedecoreerd met een schildering van de hemel met sterrenbeelden en heiligen rondom de zon als zinnebeeld van Gerechtigheid.

Aan de westzijde bevindt zich een balustrade waarop een tweeklaviers orgel gemaakt door M. Maarschalkerweerd in 1887 met kast. Tussen koor en viering bevindt zich een triomfboog met daarop een Calvariegroep. De communiebanken met engelen op de hoeken en de overige banken dateren uit 1888. In het koor ligt een tegelvloer met een altaar vervaardigd in 1882. De verlichting bestaat uit koperen kronen, vervaardigd omstreeks 1920. Tegen de noordoostelijke vieringpijler is een beeldengroep van de heilige familie geplaatst. Tegen de noordwestelijke vieringpijler is de in hout gesneden preekstoel. De kerkramen zijn rondom uitgevoerd met gebrandschilderde glas-in-loodvensters. Het grote venster in het linker transept stelt De Goede Herder voor, de vensters in het rechter transept scènes uit het leven van de Heilige Franciscus. De vensters in de zijbeuken hebben voorstelling van de apostelen. Een groot aantal vensters werd vervaardigd door E. Löhrer. De kruiswegstaties zijn afkomstig uit het atelier van Margry. In het linker transept staan de oorspronkelijke biechtstoelen.

Waardering

De kerk is van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde als gaaf voorbeeld van een neogotische rooms-katholieke kerk van E.J. Margry met rijk interieur en diverse onderdelen als onder meer banken en kruiswegstaties van zijn hand. Van situationele waarde vanwege de ligging aan de Kapellestraat en als markeringspunt van de toren in het centrum van de stad en ver daarbuiten.

Pastorie

Rijksmonument 517465

PASTORIE met tussenlid aan de noordzijde van de R.K. kerk 'St Franciscus' opgetrokken in een door de neorenaissance beïnvloede stijl. De pastorie is door een plantsoen van de weg gescheiden en door middel van een lager tussenliggend bouwdeel met deze kerk verbonden.

De pastorie bestaat uit twee bouwdelen op een nagenoeg rechthoekige plattegrond en telt twee bouwlagen onder een samengestelde kap. Het linker bouwdeel wordt gedekt door een zadeldak met de nok haaks op de straat, het rechter -iets lagere bouwdeel- door een mansardekap. De van hardstenen elementen voorziene boogtrommels boven de door roeden in zesruits ramen verdeelde vensters zijn versierd met geel-rood gekleurde baksteenpatronen. Onder de goot is een gemetseld baksteenfries aangebracht.

De voorgevel aan de Kapellestraat is uitgevoerd boven een hardstenen plint met hardstenen accenten in de bogen boven de vensters. De gevel heeft links een risaliet met hoeklisenen en een tuitgevel met schouderstukken. De eerste bouwlaag bevat twee gekoppelde vensters, gescheiden door een muurdam met hardstenen colonet, onder één segmentboog. De tweede bouwlaag bevat twee vensters, gescheiden door een muurdam. In de top is, boven een tandfries, een venster gezet.

Rechts van de topgevel bevindt zich de hoofdentree waarvoor een tweezijdig open portaal is gezet met spitsbogen. Rechts leidt een trap met drie treden naar de voordeur die is uitgevoerd met houten briefpanelen. Om de deur is een bakstenen tracering gezet met zij- en bovenlichten voorzien van glas-in-lood en siersmeedijzeren roosters. Rechts naast de entree bevat de gevel een identiek venster als in het risaliet. In de tweede bouwlaag is links een deur geplaatst, die toegang geeft tot het balkon boven het portaal. Rechts bevat de gevel twee vensters, gescheiden door een muurdam.

De linkerzijgevel bevat in beide bouwlagen een aantal vensters. Tegen de gevel is links een niet meer oorspronkelijke aanbouw gezet die buiten de bescherming valt. De achtergevel is geleed door lisenen en heeft rechts een topgevel met schouderstukken en tuit. De eerste bouwlaag bevat een niet oorspronkelijk venster, de tweede bouwlaag een tweelichtsvenster en de top een enkel venster. Tegen de achtergevel is links een driezijdige uitbouw gezet met gewijzigde opbouw. De tweede bouwlaag boven de uitbouw bevat een tweelichtsvenster en een deur.

Tegen de rechterzijgevel is een aanbouw gezet van twee bouwlagen onder plat dak. Deze aanbouw bevat een aantal vensters en vormt de verbinding met de ernaast gelegen kerk. Hierin is de sacristie ondergebracht. Het interieur is verder deels oorspronkelijk.

Waardering

De pastorie is van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde als voorbeeld van een pastorie in een door de neorenaissance beïnvloede stijl van architect E.J. Margry alsmede van ensemblewaarde vanwege de ligging ten opzichte van de kerk en de Kapellestraat.

In de media

Uit Reformatorisch Dagblad, 16 november 2010.

In Oudewater is vorige maand, door het ondertekenen van een contract, het officiële startsein gegeven voor de vernieuwing van de fundering van de Sint-Franciscuskerk. Deze operatie is nodig omdat de houten heipalen door het dalende grondwaterpeil zijn gaan rotten. De palen kunnen de constructie uit 1880 niet meer dragen. Daardoor verzakt de kerk en vallen er stenen uit de gewelven naar beneden. Het spannen van netten in de kerk bood een tijdelijke oplossing. Met de herfundering denken deskundigen een definitieve oplossing gevonden te hebben voor de neogotische kerk. De verwachting is dat in januari met de klus kan worden begonnen.