Handelingen

Ovezande, Kerkplein 8 - Dorpskerk

Uit Reliwiki


Bezig met het laden van de kaart...
Algemene gegevens
Naam kerk: Dorpskerk
Genootschap: Ned. Hervormde Kerk
Provincie: Zeeland
Gemeente: Borsele
Plaats: Ovezande
Adres: Kerkplein 8
Postcode: 4441AG
Inventarisatienummer: 06692
Jaar ingebruikname: 15e eeuw
Architect:
Huidige bestemming: vergaderen/trouwen
Monument status: Rijksmonument 10018 (kerk); 10019 (toren)

Geschiedenis kerk

Historische dorpskerk met toren, oorspronkelijk gewijd aan de H.H. Petrus en Paulus.

De kerk was eigendom van het kapittel van de Sint-Pieter te Utrecht. De graven van Zeeland (en Holland) uit het Bourgondische en later Oostenrijkse Huis hadden het recht de pastoor te benoemen. In 1578 kwamen de protestanten aan de macht op Zuid-Beveland. Korte tijd later namen ze de dorpskerk van Ovezande over en benoemden er een predikant. Het begin van de reformatie is niet bekend. De oudst vermelde predikant is Lieven Coene, die het ambt aanvaarde op 3 december 1582. De meerderheid van de bevolking bleef katholiek, maar was verstoken van een kerkgebouw voor de eredienst. Sommige katholieken werden nog steeds in de dorpskerk begraven. In een boerderij op de hoek van de Oude Ovezandseweg en de Vrouwepoldersedijk, een zogenaamde ‘kerkhoeve’, richtten de katholieken een schuilkerk in. Die was van de buitenkant niet als zodanig herkenbaar. De landspastoor uit Goes, steevast een wereldheer, kwam regelmatig min of meer clandestien de mis opdragen. De protestantse overheid stond dit oogluikend toe.

In de Franse tijd werd de katholieke eredienst weer vrijgegeven. De katholieken van Ovezande kregen in 1801 de gelegenheid aangeboden de oude dorpskerk terug te kopen. De prijs was echter zo hoog dat ze er onderling onenigheid over kregen. De (terug)koop ging niet door.

Na de vorming van de Samen op Weg-gemeente Driewegen-Ovezande in 2002 werd de kerk van Ovezande overbodig. Op 23 februari 2003 is er de laatste dienst gehouden. De kerk werd verkocht aan een particulier, maar het Van Dam-orgel is wel eigendom gebleven van de Hervormde Gemeente. De toren is nog steeds eigendom van de burgerlijke gemeente. Eind 2009 is de kerk weer van eigenaar verwisseld. De nieuwe eigenares Barbara van Dijk is (adviserend) tandarts en schilderes. Dankzij rijkssubsidie kon de kerk worden gerestaureerd in de jaren 2010-2016. De kerk en het bijgebouw hebben nu een culturele bestemming gekregen. Elke week wordt het orgel nog bespeeld. Verder is de kerk beschikbaar voor plechtigheden (trouwen en rouwen), vieringen, vergaderingen, bijeenkomsten, exposities en muziekuitvoeringen. De kerk heeft de nieuwe naam Wit Arjaentje gekregen ( Arjaentje verwijst o.a. naar de muurschildering van Adrianus).

Beschrijving door SKKN (1995)

De kerk van Ovezande is een eenbeukig gepleisterd gebouw dat dateert uit de veertiende of de eerste helft van de vijftiende eeuw. Het heeft een smalle ingebouwde toren, op een H-vormige plattegrond, welke stamt uit dezelfde periode. In 1840 werd het koor en de noorderdwarskapel afgebroken. Of er ook een zuiderdwarskapel is geweest is niet duidelijk. Het zeer smalle schip heeft rondboogvensters en een tongewelf. Het is geheel in een grijswitte kleur geschilderd. Langs de noord- en zuidwand zijn gesloten banken aangebracht. Ter hoogte van de preekstoel zijn deze overhuifd. In het middenschip staat één enkele rij banken. Bij een restauratie van 1887 werden vijftiende eeuwse muurschilderingen ontdekt. Slechts één heeft men kunnen behouden te weten de voorstelling van de H. Adrianus. In 1955 werd de toren gerestaureerd. Ze stond onder leiding van de Centrale dienst van de Bevelanden.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Ned. Herv. Kerk. In de vorige eeuw gewijzigd doch in oorsprong 15e eeuw gotisch bouwwerk. Eenbeukig recht gesloten schip. Boven het moderne plafond zijn de spanten van het oude tongewelf nog aanwezig. Inwendig: eenvoudige preekstoel, midden 18e eeuw, koperen lezenaar. De koorsluiting en de noordelijke dwarskapel van de 15e eeuwse NH kerk zijn in 1840 gesloopt. Het eenklaviers orgel is in 1893 gemaakt door de firma L. Van Dam.

Geschiedenis toren

Toren Ned. Herv. Kerk. Smalle toren op H-vormige plattegrond. De toren was vroeger bepleisterd.

Externe links

Afbeeldingen

Exterieur

Interieur