Schermerhorn, Oosteinde 2 - Grote Kerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Grote Kerk
Genootschap:	PKN Ned. Hervormd
Provincie:	Noord-Holland
Gemeente:	Alkmaar
Plaats:	Schermerhorn
Adres:	Oosteinde 2
Postcode:	1636XV
Inventarisatienummer:	06071
Jaar ingebruikname:	1636
Architect:
Huidige bestemming:	multifunctioneel centrum
Monument status:	Rijksmonument 33108

Geschiedenis

Historische kerk met toren. Rijk gedetailleerd interieur.

De huidige hervormde kerk te Schermerhorn werd in 1636 in gebruik genomen. De kerk staat op een plaats waar sinds 1450 een kerk heeft gestaan. De dorpskerk bestaat uit een middenschip, een koor, twee zijbeuken en een toren. Onder een deel van het dakwerk zijn tongewelven van hout aangebracht. De vloer van de kerk is verhoogd ten opzichte van het straatniveau. Dit diende als extra veiligheid bij storm en hoogwater. In de kerk valt het maritieme verleden van Schermerhorn op. In de torenspits valt een gestileerde harpoenspits te herkennen. Scheepsmodellen hangen in de kerk. In diverse grafstenen zijn modellen van schepen gebeiteld. In de slanke toren hangen twee bronzen klokken. Het oude uurwerk werd tijdens de laatste restauratie van 1989 verwijderd en als schroot verkocht.

Sinds 2001 worden in deze kerk geen kerkdiensten meer gehouden.

In 2016-2017 vond weer een grote opknapbeurt plaats. Officiële heropening van de kerk donderdag 18 mei 2017.

Recente geschiedenis

De Grote Kerk van Schermerhorn

De Grote Kerk van Schermerhorn is sinds 2016 eigendom van Stadsherstel Amsterdam. Samen met de oude eigenaar, de Stichting Oude Hollandse Kerken (SOHK) en de Plaatselijke Commissie (PC) maakte Stadsherstel een plan om ervoor te zorgen dat de kerk behouden blijft als een prachtig monument en kan dienen als een comfortabel en bijzonder multifunctioneel centrum.

De schatten

De Grote Kerk, die in de jaren 1634-1636 als Nederlands Hervormde kerk in gotische stijl is gebouwd herbergt een aantal bijzondere schatten. In de eerste plaats natuurlijk de gebrandschilderde ramen die nog grotendeels intact zijn. Bijzonder is ook het met bloemenmotieven beschilderde houten tongewelf. Daarnaast de prachtig gerestaureerde borden aan de wanden van de kerk. Zeker niet vergeten mogen worden de twee scheepjes, het orgel, de klokken en de bijzondere merktekens. Zij maken dat de Grote Kerk van Schermerhorn een gebouw is met een bijzondere cultuurhistorische waarde. Een kerk om trots op te zijn!

De geschiedenis

Wie de kerk van Schermerhorn ziet vraagt zich af hoe zo’n klein dorp aan zo’n grote kerk komt. Die moest immers worden betaald uit de plaatselijke belastingen. Aan het begin van de zeventiende eeuw woonden er vooral arme mensen in Schermerhorn. Toch werd de kerk gebouwd en dat is best wel bijzonder. Belangrijk om te weten is dat de kerk werd gebouwd in de Gouden Eeuw. De tachtigjarige oorlog was nog niet afgelopen, maar de provincies Holland, Zeeland en Utrecht hadden niet veel last meer van oorlogshandelingen. Amsterdam was het centrum van de wereldhandel. Visserij en walvisvaart waren belangrijke bronnen van inkomsten, zeker voor de inwoners van De Rijp en Schermerhorn.

De restauratie

De Grote Kerk van Schermerhorn is de afgelopen maanden flink onder handen genomen. De kerk ging compleet op de schop en dat was nodig ook. Aannemer Piet van der Burg legt deze maanden de laatste hand aan de restauratie die meer dan 750.000 euro heeft gekost. Donderdag 18 mei wordt de kerk officieel heropend. De Grote Kerk van Schermerhorn is na de ingebruikname in 1634 nauwelijks veranderd. Dat komt met name omdat de arme inwoners van het dorp vrijwel geen geld hadden om het monumentale gebouw te onderhouden. Door geldgebrek werden de authentieke gebrandschilderde ramen ernstig verwaarloosd. Kleine reparaties konden uitsluitend worden uitgevoerd door de verkoop van bezittingen. Als gevolg van het minimale onderhoud staat de kerk er na ruim 350 jaar nog precies bij zoals deze gebouwd is. Uit de geschiedenisboeken blijkt dat het voornaamste onderhoud van de kerk in de vorige eeuw heeft plaatsgevonden. Halverwege de twintigste eeuw werd het dak van de kerk voor 37.000 gulden gerestaureerd. Ruim tien jaar later, in 1962, werd het interieur van het gebouw grondig aangepakt. Hiervoor werd een bedrag uitgetrokken van 236.843 gulden. In 1989 volgde de restauratie van de toren. In het laatste decennium vond de meest recente restauratie van de kerk plaats. In 2016 heeft de Grote Kerk opnieuw een grote opknapbeurt gekregen. Door die restauratie kan de kerk het gehele jaar door gebruikt worden.

( Bron: Stadsherstel Amsterdam, 2016 )

Monumentomschrijving Rijksdienst

Hervormde kerk bestaande uit een zeer slanke toren, een driebeukig pseudobasilicaal schip en een koor vijfzijdige sluiting, 1634-'36. Inwendig decoratief beschilderd houten tongewelven. Zerkenvloer. Gebrandschilderde glazen, XVIIb. Preekstoel, doophek, met banken, vijf herenbanken en tochtportaal, XVIIb. Koperen lezenaar en doopbekkenhouder (met bekken), XVII. Zeven koperen lichtkronen, XVII. Wandbord met geschiedenis van het kerkgebouw, 1636. Tiengebodenbord, 1622. Ordonnantiebord, 1659. Wijzerplaat 1636, met bekroning uit 1779. Twee scheepsmodellen, XVIIc en 1663. Orgel met Hoofdwerk en Onderpositief van Westfaalse factuur, omstreeks 1780 door Courtain gemaakt. De eenvoudige orgelkas is van 1879. Klokkenstoel met gelui bestaande uit een klok van François en Pieter Hemony, 1653, diam. 90 cm en een klok van A. Koster, 1635, diam. 133 cm. Mechanisch torenuurwerk van Eijsbouts, circa 1950, voorzien van elektrische opwinding.

In de media

Uit Het Nieuws van den Dag, 6 Augustus 1879.

Zondag 10 dezer, 's morgens te 10 uren, zal in de herv. kerk, te Schermerhom, de inwijding van het orgel plaats hebben, welke plechtigheid 's namiddags te 2 uren gevolgd zal worden door orgelconcert.