Udenhout, Schoorstraat 2-4 - Kapel Huize Vincentius

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam object:
Genootschap:
Provincie:	Noord-Brabant
Gemeente:	Tilburg
Plaats:	Udenhout
Adres:	Schoorstraat 2-4
Postcode:
Sonneveld-index:	08429
Jaar ingebruikname:
Architect:	Halteren, J.J.M. van
Huidige bestemming:	zorg- en dienstverleningscentrum
Monument status:	Rijksmonument 521139

Geschiedenis

Udenhout, gemeente Tilburg - Vincentius; jk 09-08-2012

Uittreksel info Brabants Historisch Informatiecentrum

In 1904 was in Biezenmortel een inrichting voor de zorg voor zwakzinnige jongens gesticht. Dat was Huize Assisië, even buiten het dorp Udenhout. In 1925 werd aan de andere kant van Udenhout een soortgelijke inrichting voor meisjes gestart. Bij gebrek aan een waterleidingnet in Udenhout, zorgden beide inrichtingen voor hun eigen drinkwatervoorziening, mét een watertoren.

Het waren de zusters van de Congregatie Dochters van Maria en Joseph uit Den Bosch (beter bekend als de Zusters van de Choorstraat) die hun oog hadden laten vallen op Udenhout om een internaat voor “achterlijke meisjes” te beginnen, omdat daar ruimte beschikbaar kwam. Men betrok een eenvoudig landhuis dat aan het bisdom Den Bosch was nagelaten door burgemeesterszoon Willem van Ierssel. Daarna begon men met hulp van parochie, bisdom en de plaatselijke Sint Vincentiusvereniging aan de verbouwing en uitbreiding van de gebouwen.

Begonnen als schoolinternaat voor verstandelijk gehandicapte meisjes, kreeg Vincentius vanaf eind jaren rond 1960 de status van AWBZ-instelling. Daardoor veranderde Vincentius geleidelijk van internaat in een zorginstelling en hoefden de meisjes niet meer op hun 18e het internaat te verlaten.

Vincentius is tussen 1925-1929 gebouwd aan de westrand van het dorp, aan wat we nu kennen als de Schoorstraat. De architectuur van het grote en imposante gebouw is geïnspireerd op de Amsterdamse School. Opvallend aan het gebouw is de watertoren met zijn hoogte van 35,5 m.

Toen de gemeente Udenhout zelf ook een waterleidingnet kreeg, werd Vincentius hierop aangesloten en was de watertoren overbodig geworden. Slopen lag echter niet voor de hand, omdat de toren integraal onderdeel uitmaakt van het gebouw. Het gehele complex is op dit moment Rijksmonument.

Het fraaie uurwerk bovenin de toren en de angelusklok die daar hangt, zijn beide in februari 1928 per testament geschonken door een van de zusters, Zr. Ludwina (Anna Vessies) uit Beverwijk.

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Kapel

Oude afbeelding van de kapel

Inleiding

KAPEL met verbindingsgangen, onderdeel van het voormalig INTERNAAT Sint Vincentius voor verstandelijk gehandicapten, thans zorgcentrum. De kapel werd aanzienlijk later gebouwd dan het hoofdgebouw naar ontwerpen van het bureau J.J.M. van Halteren. De inzegening vond plaats in 1935. Het gebouw is door gangen die een tuin omsluiten, verbonden met het hoofdgebouw, een dispositie die een variant is van de opzet van het Instituut voor Doven te Sint-Michielsgestel.

Omschrijving

De driebeukige kapel is gelegen aan een binnentuin. Zij is opgetrokken uit baksteen, heeft overhoekse steunberen en wordt afgedekt met zadeldaken met verbeterde Hollandse pannen en op de viering een slanke, vierzijdige met koper beklede dakruiter. Het schip heeft een iets smallere en lagere voorbouw, via onderkelderde gangen verbonden met het hoofdgebouw, en telt vier traveëen. Het transept heeft twee vakken en het koor heeft een vijfzijdige sluiting. Om de kerk heen lopen smalle, plat afgedekte zijbeuken. Deze hebben per travee boven de brede openingen van het souterrain telkens drie gekoppelde lancetramen. De lichtbeuk van het schip heeft dezelfde ramen. De voorbouw heeft een rozetraam en een rondboogdeur. De transeptarmen hebben rozetramen boven groepen van gekoppelde lichten.

Het inwendige is geheel overwelfd met bakstenen graatgewelven en heeft figuratief glas-in-lood, beelden van Jozef en Maria en de kruiswegstaties behouden. De verbindingsgangen met het hoofdgebouw zijn opgetrokken uit baksteen en afgedekt met platte daken met een smalle overstek. Binnen de omsluiting van gang, kapel en hoofdgebouw ligt een binnentuin. De gang heeft een souterrain en wordt verlicht door twee aan twee gekoppelde spitsboogramen.

Waardering

De kapel met verbindingsgangen is van algemeen belang.
Het heeft cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van de zorg voor geestelijk gehandicapten door katholieke congregaties. Ook bij de typologische vernieuwing van dergelijke gebouwen in het interbellum, bleven kapellen een belangrijk onderdeel.
Het gebouw heeft architectuurhistorische waarde als voorbeeld van de wijze waarop de architect breekt met de neogotiek.
Het is tevens een markant voorbeeld van de toepassing van verstrakte motieven van de Amsterdamse School.
Het heeft ensemblewaarden vanwege de ligging aan een der 'kruisstraten', die het oude centrum van Udenhout vormen.
Het is uitwendig gaaf gebleven en vanwege vormentaal en detaillering als katholiek gesticht zeldzaam.