Utrecht, Kapeldwarsweg 21 - Onderwegkerk Blauwkapel

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Onderwegkerk Blauwkapel
Genootschap:	PKN Ned. Hervormd
Provincie:	Utrecht
Gemeente:	Utrecht
Plaats:	Utrecht
Adres:	Kapeldwarsweg 21
Postcode:	3566MP
Sonneveld-Index:	19480
Jaar ingebruikname:	1451
Architect:
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 36182

Geschiedenis

Mooi gesitueerd historisch kerkje met toren. Oorspronkelijk was dit een R.K. (hulp)kerk. De voorganger van deze kapel is waarschijnlijk al in de 11e eeuw gebouwd. In 1451 is deze kapel vervangen door de huidige kerk, die eerst dienst deed als huiskapel van de familie Veen (bewoners Huis Te Veen) en later als hulpkerk van de parochie Sint Jacob, de huidige Jacobikerk in Utrecht. De kapel is gelegen in de Voordorpse landen (tegenwoordig Tuindorp-Oost) in het vroegere kerkdorp Voordorp. Tussen 1550 en 1600 kreeg het kerkje een blauw plafond en blauwe wanden en ging het in de volksmond de "Blaauwe Capel" heten. Het kerkdorp Voordorp werd sindsdien eveneens Blauwkapel genoemd. Met de aanleg van Fort Blauwkapel, als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, werd in 1821 begonnen. In 1960 verloor het fort zijn militaire functie. Het behoort ten gevolge van een grenscorrectie in 1954 bij de gemeente Utrecht. Het kerkje van Blauwkapel was na de 2e Wereldoorlog vervallen tot ruïne en kwam in 1957 in bezit van de Stichting Blauwkapel. Na restauratie werd het kerkje in 1960 in gebruik genomen als oecumenische Onderwegkerk. Het vroegere poortgebouwtje doet dienst als consistorie en dienstgebouw.

Er waren in de jaren 1970-1990 in Nederland 8 "Onderwegkerken" (gedeeltelijk nog te achterhalen), die vanaf snelwegen goed bereikbaar waren. De formule is overgenomen van Duitsland "Autobahnkirchen". Verder na te gaan.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Voormalige HERVORMDE KERK. Slanke toren, eenbeukig schip met smalledwarskapellen en koor, alles uit een periode, laatgotisch. Aan de noordzijde nis boven de ingang. Inwendig wijde rondboognissen in elke travee, onderwelfd koor, twee gesneden consoles met wapens. Positief uit 1711 uit Oost-Vlaanderen (België) afkomstig.

Orgel

In 1961 kocht de Nederlands Hervormde Gemeente in Blauwkapel een tweedehands orgel in België. Het werd gebouwd in 1708-1711 voor de abdijkerk van Sint Trudo (Sint Trudoabdij van het Stalijzerklooster) in Brugge. Het orgel wordt toegeschreven aan Jacob Van Eynde. In de Franse tijd werd het klooster gesloten en in 1796 verhuisde het orgel naar de Sint Amanduskerk in Beernem. Na een ingrijpende renovatie in 1852 bracht Maximilien Van Peteghem het over naar de Sint Mariakerk in Sint-Maria-Aalter. Veel van het oorspronkelijke materiaal is verloren gegaan. Nadat de firma Anneessens in 1955 een nieuw orgel had gebouwd voor de kerk van Sint-Maria-Aalter, werd het orgel in hun bedrijf opgeslagen. Dit was de situatie bij de overname voor Blauwkapel. Het instrument is in 1968/1969 gerestaureerd door de firma De Koff onder advies van Maarten Vente. De vermeende oorspronkelijke dispositie en toonhoogte zijn hersteld. Het orgel heeft geen pedaal. In 2007/2008 is het orgel opnieuw gerestaureerd, ditmaal door de firma Elbertse onder advies van Peter van Dijk. Het doel was om de staat van 1852 te herstellen, maar dit was niet helemaal mogelijk. De nieuwe pijpen uit 1968 zijn opnieuw geïntoneerd, de Cornet is gewijzigd in een Nasard en de samenstelling van de Fourniture is aangepast. Op 16 maart 2008 werd het orgel weer in gebruik genomen met een concert door Arie van Viegen, de vaste organist van de kerk.