Veenendaal, Markt 9b - Oude Kerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Oude Kerk
Genootschap:	PKN Hervormd Veenendaal
Provincie:	Utrecht
Gemeente:	Veenendaal
Plaats:	Veenendaal
Adres:	Markt 9b
Postcode:	3901DM
Inventarisatienummer:	04448
Jaar ingebruikname:	1566
Architect:
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 36887

Geschiedenis

Grote historische kerk met dakruiter. Bijnamen "De Witte Kerk" en "Kerk op de Markt".

In 1566 kon de kerk, gewijd aan St. Salvator, in gebruik worden genomen. In en rond de kerk moet nagenoeg vanaf het begin begraven zijn. Het is duidelijk dat in de kerk grafkelders werden uitgegeven voor enkele families uit de zogenaamde veen-dynastieën. Op het kerkhof werden ongetwijfeld de veenarbeiders en hun gezinnen begraven. Over het begraven in en buiten de kerk is weinig bekend. Bloys van Treslong Prins heeft het in 1919 slechts over één afgesleten zerk in de kerk. Bij de restauratie in 1961-1962 werden volgens het verslag geen grafzerken aangetroffen. De hardstenen vloer werd toen vervangen door een vloer van Noorse leisteen.

De gemeente is onderdeel van de Protestantse Kerk in Nederland, en rekent zich tot de Gereformeerde Bond..

In 2016 is het 450-jarig bestaan van deze interessante kerk uitgebreid gevierd.

Plattegrond. A. Roks

opname 03-10-2010 © AvD.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Hervormde KERK, gesticht 1566, vergroot in 1753, 1835 en 1906, eenbeukig bakstenen gebouw met koor, aan de noord- en zuidzijde langs vier traveeën verbreed. Op het dak dakruiter, koor in steen overwelfd, verder houten gewelven. Mechanisch torenuurwerk, Van Bergen, Heiligerlee.

Orgels

1866

Het eerste orgel in deze kerk werd in 1866 geleverd door de firma P. van Oeckelen & Zonen te Haren (Gn). Dit was een 18de-eeuws instrument, dat afkomstig was uit een tot dusver onbekende andere kerk (mogelijk de Hervormde kerk van Middelstum), en bij plaatsing in Veenendaal werd uitgebreid met een nieuw zelfstandig pedaal.

Dekker-orgel

In 1922 levert de firma A.S.J. Dekker (Goes) een nieuw orgel.

Dispositie

Manuaal 1: Bourdon 16' - Prestant 8' - Concertfluit 8' - Fugara 8' - Salicionaal 8' - Octaaf 4' - Solofluit 4' - Octaaf 2' - Mixtuur 2 2/3' 4 sterk - Trompet 8'.
Manuaal 2, in zwelkast: Lieflijk Gedekt 16' - Principaal 8' - Gemshoorn 8' - Gedekt 8' - Quintadeen 8' - Violine 8' - Aeoline 8' - Vox céleste 8' - Prestant 4' - Fluit 4' - Hobo 8' - Tremulant.
Pedaal: Contrabas 16' - Subbas 16' - Stil Gedekt 16' (transmissie) - Octaafbas 8' - Cello 8' - Bazuin 16'.
Koppelingen: Manuaal 1 aan Pedaal - Manuaal 2 aan Pedaal - Manuaal 2 aan Manuaal 1 - Subkoppeling Manuaal 2 aan Manuaal 1 - Superkoppeling Manuaal 2 aan Manuaal 1.
Speelhulpen: Vaste combinaties - 2 vrije combinaties - Rolzweller, enz.

Pneumatische kegelladen. Manuaalomvang: C-g3. Pedaalomvang: C-f1.

Na de kerkrestauratie van 1962 werd het door Vierdag gerepareerd en werd een nieuwe mixtuur geplaatst.

Interim-orgel van Vierdag

Rond 1970 functioneerde dit Dekker-orgel dusdanig slecht, dat besloten werd een nieuw orgel aan te schaffen. Tot de komst daarvan werd gebruik gemaakt van een in het koor geplaatst positief met vijf stemmen, dat door H.J. Vierdag te Enschede werd gemaakt.

Vierdag-orgel

In 1974 kwam het nieuwe, door Vierdag gebouwde, orgel gereed. Een groot deel van het pijpwerk daarvan is afkomstig uit het belangrijke Steenkuijl-orgel (1900) van de voormalige Wilhelminakerk te Rotterdam-Feijenoord.

Dispositie

Hoofdwerk (manuaal 2): Quintadena 16' - Prestant 8' - Roerfluit 8' - Octaaf 4' - Fluit travers 4' - Superoctaaf 2' - Mixtuur 1' 4-5 sterk - Cornet 2-5 sterk (vanaf a) - Trompet 8' - Tremulant.
Rugwerk (manuaal 1): Fluit douce 8' - Prestant 4' - Fluit 4' - Nasard 3' - Woudfluit 2' - Terts 1 3/5' - Scherp 3 sterk - Dulciaan 8' - Tremulant.
Pedaal: Subbas 16' - Prestant 8' - Bazuin 16' - Trompet 8' (oorspr. 4').
Koppelingen: Hoofdwerk aan Pedaal - Rugwerk aan Pedaal - Manuaalkoppeling.

Mechanische sleepladen. Manuaalomvang: C-g3. Pedaalomvang: C-f1.

In de media

Uit Reformatorisch Dagblad 6 augustus 2013

De toren van de Oude Kerk in Veenendaal wordt opgeknapt. Volgende week beginnen de herstelwerkzaamheden. In de tweede helft van september moet het werk zijn afgerond. De klokkenstoel moet nodig vervangen worden, zegt ouderling-kerkrentmeester J. C. Achterberg van de hervormde wijkgemeente Oude Kerk desgevraagd. De klokken worden er daarom uitgehaald. Voorlopig kan de Oude Kerk de inwoners van Veenendaal niet laten horen hoe laat het is. Klokgelui om de bevolking ertoe op te roepen naar de kerk te gaan, is er dus ook niet bij.

Tegelijkertijd krijgt de gehele toren een opfrisbeurt. Het lood wordt opnieuw aangebracht en de leien worden geïnspecteerd en zo nodig vervangen. Het uurwerk vertoont mankementen en krijgt ook een opknapbeurt. Ten slotte wordt de toren weer in de verf gezet. De kosten voor de restauratie, die niet bekendgemaakt worden, komen voor rekening van de kerkelijke gemeente. Kerkgangers of bezoekers van de markt zullen geen last hebben van de verbouwing. Hoogstens kunnen ze hun fietsen minder makkelijk rondom de kerk kwijt vanwege de steigers.