Handelingen

Westzaan, Kerkbuurt 37 - Grote Kerk

Uit Reliwiki


Bezig met het laden van de kaart...
Algemene gegevens
Naam kerk: Grote Kerk
Genootschap: PKN Protestantse gemeente Westzaan
Provincie: Noord-Holland
Gemeente: Zaanstad
Plaats: Westzaan
Adres: Kerkbuurt 37
Postcode: 1551AB
Sonneveld-index: 06199
Jaar ingebruikname: 1741
Architect:
Huidige bestemming: kerk
Monument status: Rijksmonument 40006


Geschiedenis

Monumentale kruisvormige kerk zonder toren. Eerder stond ter plaatse een oudere kerk, die was gewijd aan Sint Joris. De huidige kerk dateert uit 1740-1741, gebouwd op de plattegrond van een Grieks kruis met halfronde aanbouwen tussen de kruisarmen. Ze werd opgetrokken tegen een van de vorige kerk overgebleven laatgotische toren, die in 1843 instortte en niet is herbouwd. Inwendig houten gewelven. Kansel uit de bouwtijd.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Hervormde kerk. Kruiskerk met rijke façade in régence-stijl, gebouwd in 1740-'41. Preekstoel, XVIIIb, met onder de kuip een pelikaan met jongen. Twee lezenaars, een doopbekkenhouder, een zandloper-houder, vier lichtkronen en een lichtarm van koper, XVII. Tweeklaviers orgel, in 1866 door P. Flaes gemaakt.

Orgel

Het orgel in de Hervormde Kerk van Westzaan is gebouwd door Pieter Flaes voor de firma Flaes & Brünjes. Op 2 december 1866 werd het officieel in gebruik genomen met een concert door de heer A. Bruijn, organist te Zaandam. Het werd nog al eens gewijzigd. Om te beginnen in 1923, toen Arie Bik, die het onderhoud van het orgel verzorgde, een nieuw pedaalklavier plaatste, de mechaniek herstelde, maar ook de Octaaf 4' van het Bovenwerk verving door een Voix Céleste 8'. In 1945 verving Flentrop de Prestant 8' discant van het Bovenwerk door een doorlopende Prestant 4', en werd het pedaal zelfstandig gemaakt door de bas van de Bourdon 16' van het Hoofdwerk te verplaatsen naar een electro-pneumatische pedaallade. Ook verviel de Salicionaal ten gunste van een Flageolet 2' en plaatste hij een Sesquialter I-II sterk op een kantsleep van op Bovenwerk. De Voix Céleste van Bik werd in 1956 afgezaagd tot een Quintfluit 1 1/3'. Flentrop restaureerde het mechanisch gedeelte van het instrument in de jaren 1966-1971. Vier jaar later werd ook het pijpwerk gerestaureerd. De Sesquialter werd gewijzigd in een Terts 1 3/5'. In 2000 startte de firma Elbertse met een grondige restauratie. Adviseur was Wim Diepenhorst, maar het plan voor de restauratie was in 1998 opgesteld door Hans van der Harst. De oorspronkelijke dispositie is geheel gereconstrueerd. Op het Bovenwerk werd een Salicet 4' geplaatst, die samengesteld was uit pijpwerk van de Salicionaal 8' uit het orgel van de Remonstrantse Kerk in Den Haag, aangevuld met nieuw pijpwerk. De Terts werd opgeschoven tot een Roerquint 3'. Er werd een nieuwe Fluit 2' gemaakt. Het pneumatische pedaal is verwijderd, en alles is voorbereid voor een zelfstandig pedaal met drie registers (Subbas 16', Octaaf 8' en Fagot 16') op een mechanische windlade van Reil, afkomstig uit het orgel van de Gereformeerde Kerk (Vrijgemaakt) te Dalfsen uit 1972. Op 26 januari 2002 is instrument het weer in gebruik genomen. Hierbij werd het bespeeld door Joost Rijken en dhr. Lienos, organisten van de kerk, Wim Diepenhorst. In 2008 kon het pijpwerk op het pedaal worden geplaatst. Men had vier registers gekocht, afkomstig uit het Vermeulen-orgel uit 1948 van de Sint Josephkerk te Dongen. Het pijpwerk werd geplaatst en geïntoneerd door de firma Nijsse. Op 4 april 2008 is het orgel weer in gebruik genomen met een concert door Herman van Vliet.

Externe link

Afbeeldingen

Exterieur

Interieur