Zaandam, Gedempte Gracht 40 - Synagoge (1865 - 1974)
Uit Reliwiki
(Doorverwezen vanaf Zaandam, Gedempte Gracht 40 - Synagoge)
Algemene gegevens | |
---|---|
Genootschap: | Israëlitisch |
Provincie: | Noord-Holland |
Gemeente: | Zaanstad |
Plaats: | Zaandam |
Adres: | Gedempte Gracht 40 |
Postcode: | 1506CE |
Sonneveld-index: | 00612 |
Jaar ingebruikname: | 1865 |
Naam: | Synagoge |
Architect: | Immink, L.J. |
Huidige bestemming: | winkel |
Monument status: | Provinciaal monument |
Geschiedenis
Voor de financiering van de bouw is een loterij opgezet die, blijkens een advertentie in de Schiedamsche Courant van 21 maart 1864, zelfs landelijk aandacht kreeg (zie onder In de media). Deze synagoge is gebouwd naar ontwerp van L.J. Immink, die toen stadsarchitect van Zaandam was, en wiens oeuvre o.a. ook de Doopsgezinde Kerk "De Doofpot", aan het Oosteinde, en de toren van de Oostzijderkerk bevat. Buiten gebruik als synagoge 1974; nu winkel KPN, waartoe plafond ingebouwd. Er zijn al jaren ideeën, c.q. plannen, om deze Synagoge ooit een waardiger herbestemming te geven. De eigenaar van het gebouw, een vastgoedbedrijf, vraagt echter een veel hogere overnameprijs dan de Gemeente Zaanstad kan/wil betalen. Eind 2012 is over de (toen ontdempte) Gedempte Gracht tegenover de synagoge een voetgangersbrug aangelegd, waarvan de ijzeren brugleuningen bestaan uit Davidsterren. Ook is hier toen een gedenksteen geplaatst. Deze brug heet "Davidsbrug".
- Onderaan de Westzanerdijk, een smalle weg in het westen van Zaandam, ligt een relatief kleine, maar monumentale joodse begraafplaats, waar ook nu soms nog begraven wordt. Op 4 mei 's middags is hier ook altijd een Dodenherdenkingsplechtigheid.
- 2019 Er lijkt schot te zitten in het streven naar een waardiger gebruik van de synagoge. Een religieuze synagoge met joodse vieringen zal het niet meer worden, maar wel ruim waardiger dan de huidige KPN winkel. Het plafond van die winkel is verwijderd, waardoor men vanuit de winkel het (prachtig gerestaureerde) gewelf kan zien en bewonderen. Er is meestal enige documentatie aanwezig.
In de media
- Uit deorkaan.nl, 17 januari 2017
De eigenaar van het gebouw van de voormalige synagoge, Dela-vastgoed, heeft toestemming gegeven om de tekst op de buitenmuur van de synagoge terug te plaatsen. Dit maakte dominee Sjaak Visser net bekend tijdens de kleine ceremonie waarbij hij een houten bord met de tekst overhandigde aan wethouder Addy Verschuren. Dominee Sjaak Visser en Piet van Tellingen namen het initiatief om houtbewerker en kunstenaar Peyman, die vluchtte uit Iran, te vragen het bord te maken. Hiermee vragen zij aandacht voor het gebouw waarvan zij vinden dat het een meer passende invulling verdient.
Vandaag is het precies 75 jaar geleden dat Zaandam als eerste gemeente in Nederland "Jodenvrij werd gemaakt".