Zaltbommel, Gasthuisstraat 34 - Gasthuiskapel

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Gasthuiskapel
Genootschap:	Nederlandse Hervormde Kerk
Provincie:	Gelderland
Gemeente:	Zaltbommel
Plaats:	Zaltbommel
Adres:	Gasthuisstraat 34
Postcode:	5301CC
Sonneveld-index:	12471
Jaar ingebruikname:	15e
Architect:
Huidige bestemming:	cultureel centrum
Monument status:	Rijksmonument 40178 (kerk); 40252 (toren)

Geschiedenis

Buiten gebruik als kerk in 1830. Daarna medisch centrum. Nu cultureel centrum.

Rond 1316 in gebruik genomen. De toren is er in 1475 bijgebouwd. Enige jaren geleden is de Gasthuiskapel als medisch centrum gesloten. De medici houden nu elders hun spreekuren. De kapel is gerestaureerd in 2004-2005. Nu is het een cultureel centrum. Er staat een Erard-vleugel uit 1875, waarop hoogst waarschijnlijk de componist Franz List nog heeft gespeeld. (60-08).

Het orgel

Het orgel is gebouwd ca. 1750, de bouwer is onbekend. Het orgel heeft van 1893 tot 1906 dienst gedaan in de Gereformeerde kerk (Vaartweg) in Hilversum. Vanaf 1906 stond het orgel in de Gereformeerde kerk in Vreeland. Sinds 2014 staat het orgel in de Gasthuiskapel te Zaltbommel.

Monumentomschrijving Rijksdienst kerk

Pand met half zadeldak en eenvoudige lijstgevels van midden 19e eeuws karakter.

Monumentomschrijving Rijksdienst toren

Monumentnummer: 40252 Bij Gasthuisstraat 34 5301 CC te Zaltbommel Actualiteit gegevens: 20-11-2020 De bakstenen TOREN uit de tweede helft der 15e eeuw heeft tegen de noordgevel een ronde traptoren met spits. De bekroning uit omstreeks 1530 bestaat uit een spits met open lantaarn en bekronende bol. Deze torenbekroning werd, na door de Duitsers in 1944 te zijn gedemonteerd, in 1957-'58 in de oude vorm herbouwd. In de lantaarn een klokkenspel, waarvan 15 klokken gegoten door P. en F. Hemony, 1654; 2 door J.A. de Grave, 1721. De uurslagklok van Jasper Moer, 1533, is in 1958 naar de Hervormde Maartenskerk (apart monumentnummer 40181) overgebracht en staat aldaar in de kerk opgesteld. Trommelspeelwerk van Willem Wijnens, ca. 1733, is buiten gebruik gesteld. In de westgevel van de toren een ruiterspel, 1654.

In de media

Uit Reformatorisch Dagblad 27 augustus 2014

In de Gasthuiskapel in Zaltbommel is een orgel geplaatst, dat op woensdag 10 september in gebruik wordt genomen. De Gasthuiskapel, een pand uit 1316 in het centrum van Zaltbommel dat ook over een historisch carillon beschikt, is een geliefde locatie voor het uitvoeren van kamermuziek. Al sinds de restauratie in 2005 leeft de wens om een klein orgel te hebben dat gebruikt kan worden in combinatie met ensembles. Het oog is nu gevallen op het eenklaviers orgel (zeven registers) dat voorheen in de gereformeerde kerk van Vreeland stond. Het instrument van een onbekende bouwer dateert uit het midden van de 18e eeuw en werd in 1893 vanbinnen integraal vernieuwd door de Utrechtse orgelbouwer Maarschalkerweerd, waarbij deze de 18e-eeuwse stijl als uitgangspunt nam. Volgens adviseur Peter van Dijk is het daarmee een „volstrekt uniek” instrument. „Het betreft namelijk de oudst bekende reconstructie van een 18e-eeuws orgel in Nederland, tot stand gebracht in een tijd dat de monumentenzorg nog in de kinderschoenen stond. Bij deze vernieuwing is de 18e-eeuwse dispositie aangehouden, welke dispositie sterk afwijkt van andere een manuaals Maarschalkerweerd-disposities uit dezelfde tijd. Zo werd een voor Nederland bijzondere orgelkast uit 1756 van een voor die tijd ‘revolutionair’ binnenwerk (namelijk met de ‘historische’ dispositie ) voorzien.” De overplaatsing van het orgel is verzorgd door de firma Elbertse uit Soest, terwijl Gerard de Jongh uit Waardenburg het schilderwerk en het vergulden voor zijn rekening heeft genomen. Om het orgel te kunnen plaatsen, moest een inham in het balkon in de Gasthuiskapel worden gemaakt. Het orgelproject heeft een kleine 50.000 euro gekost.