Zunderdorp, Achterlaan 12 - Dorpskerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Dorpskerk
Genootschap:	PKN Protestantse gemeente Zunderdorp
Provincie:	Noord-Holland
Gemeente:	Amsterdam
Plaats:	Zunderdorp
Adres:	Achterlaan 12
Postcode:	1027AK
Inventarisatienummer:	00515
Jaar ingebruikname:	1854
Architect:	Bronke, G.
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 6789 (kerk); 6790 (toren)

Geschiedenis

Negentiende-eeuwse kerk met historische toren.

In de 11e eeuw vestigden zich hier de eerste bewoners die hier hun eerste kerk bouwden. Van die kerk is weinig bekend. De toren is in de late middeleeuwen gebouwd. Op 26 juli 1710 werd een gedeelte van de toren en de gehele kerk vernield door blikseminslag. Deze kerk bevatte destijds gebrandschilderde ramen geschonken door de stad Alkmaar. In 1824 werd de kerk grondig hersteld. In 1854 werd die kerk gesloopt en vervangen door de huidige. Op 25 april 1925 werd de toren opnieuw getroffen door de bliksem. In 1976 werd de in 1906 gebouwde consistoriekamer gesloopt en vervangen door een nieuw gebouw. In 1988/1989 werden de kerk en toren opnieuw gefundeerd en werd de kerk grondig gerestaureerd.

NED.HERV.KERK. Gepleisterde zaalkerk met steunberen, in 1711 gebouwd tegen de laatgotische toren zonder steunberen van de vorige kerk. De toren telt drie geledingen en is voorzien van een balustrade en een tentdak. Opvallend zijn de natuurstenen hoekblokken. Het kerkinterieur wordt overdekt door een houten tongewelf met trekbalken op geprofileerde sleutelstukken en korbelen (volgens de V.L. herbouwd 1711 en 1824; het eerste jaartal is waarschijnlijk, het tweede betreft een herstelling na een brand).

Monumentomschrijving

Kerk

Zaalkerkje in traditionele trant met steunberen, houten tongewelven en trekbalken op geprofileerde sleutelstukken en korbelen (volgens de V.L. herbouwd 1711 en 1824; de eerste datum kan nog, de tweede moet hoogstens op een herstelling slaan).

Eenklaviers orgel, geleverd door de firma Goldschmeding in 1907 en vermoedelijk afkomstig uit de werkplaats van de orgelmakers Van Gelder te Leiden of M. Vermeulen uit Woerden. Het instrument is karakteristiek door de vormgeving van front en speeltafel en bevat belangwekkend 18e, 19e en 20e eeuws pijpwerk.

Toren

Gotische toren van 3 geledingen, zonder steunberen (XV). Moderne pyramidale spits.

Orgel

Eenklaviers orgel (Rijksmonument), geleverd door de firma G.A. Goldschmeding (Amsterdam) in 1907, maar afkomstig uit de werkplaats van de orgelmaker Mart. Vermeulen (Woerden). Het instrument is karakteristiek door de vormgeving van front en klaviatuur en bevat belangwekkend 18de, 19de en 20ste eeuws pijpwerk. In 2010 is het instrument gerestaureerd door Flentrop Orgelbouw te Zaandam.

Dispositie

Manuaal: Bourdon 16' discant - Prestant 8' - Holpijp 8' - Flûte harmonique 8' (C-H in Holpijp) - Salicionaal 8' (C-H in Holpijp) - Vox céleste 8' discant - Octaaf 4' - Roerfluit 4' - Octaaf 2' - Cornet 4' 4 sterk discant - Tremulant.
Pedaal: Subbas 16'.
Pedaalkoppeling.

Mechanische sleepladen. Manuaalomvang: C-f3. Pedaalomvang: C-c1.

In de media

Uit Het Centrum, 16 April 1925.

In Zunderdorp, een plaatsje aan den overkant van het IJ nabij Nieuwendam, dat in 1921 bij Amsterdam is geannexeerd, heerschte gisteravond groote consternatie. Do bewoners werden ongeveer kwart over zeven door een geweldigen slag opgeschrikt. Een zwaar onweer had zich boven de plaats ontlast en na den vierden slag trof het hemelvuur aan den rechtervoorkant de spits van den eeuwenouden kerktoren. Twee koene mannen uit het dorp snelden langs de houten trap door de kerk naar boven op den toren, waar reeds een begin van brand was waar te nemen. Zij wilden een poging doen om met emmers water het vuurtje te blusschen, maar dit bleek onmogelijk. Aangewakkerd door den sterken wind, vrat het vuur verder en binnen enkele oogenblikken stond de geheele houten spits met loodbedekklng in lichtelaaie. De mannen grepen toen ten einde raad naar de torenklok, welke zich in de brandende kerktoren bevond. Zij lieten de klok luiden, als een teeken voor de vrijwillige brandweer om er direct op uit te rukken. Spoedig verschenen er Zunderdorpelingen met de oude handspuit. Het was echter niet mogelijk daarmede iets uit te richten. Niettemin trachtte men met de dorpsspuit de neervallende vonken te dooven om te voorkomen, dat de omliggende houten huisjes daardoor zouden worden aangetast. Inmiddels slaagde men er na veel moeite in telefonisch de Amsterdamsche Brandweer te waarschuwen, die daarop onmiddellijk uitrukte met de aan den overkant van het IJ gestationneerde babyspuit, alsmede met de polderspuit van het Centraal Bureau aan de Nieuwe Achtergracht. Een auto-motorspuit uit de Brandweerkazerne aan de De Ruyterkade kon langs den landelijken weg de plaats van den brand niet bereiken. In afwachting van de komst der Amsterdamsche Brandweer trachtten verschillende menschen zooveel mogelijk verdienstelijk werk te doen. Dit werk eischte helaas een slachtoffer. Toen eenige mannen het kerkgebouw passeerden viel de spits van de kerktoren met groot geraas naar beneden. De politie-agent Ligtermoed uit Ransdorp werd daarbij door een brandenden balk getroffen, tengevolge waarvan hij zeer ernstige brandwonden en een beenfractuur opliep. Het koste zeer veel inspanning den armen man uit zijn benarde positie te bevrijden, doordat de brandende spits op de electrische draden van het bovengrondsche net was terecht gekomen, die daardoor afknapten. Een dier draden kwam in contact met een ijzeren hondenketting, waaraan een hond lag, die door den electrischen stroom werd gedood. Onmiddellijk werd het net stroomloos gemaakt, met het gevolg dat geheel Zunderdorp in duisternis werd gehuld. Maar de ver boven het dorp uitstekende brandende kerktoren wierp lichtstralen af, alsmede de brandende fakkels van de inmiddels gearriveerde Amsterdamsche Brandweer. Een moeilijke taak was het voor de Amsterdamsche brandweerlieden om het vuur te benaderen. De stralen van buiten al op het vuur richten zou geen resultaat kunnen opleveren. Daarom gaf de commandant, de heer Gordijn, order, de slangen binnen in den kerktoren te brengen, om zoodoende het vuur met grooter kracht te kunnen bestrijden. Levensgevaarlijk was de gang der wakkere brandwachts naar de spits van den kerktoren. Op hun weg ontmoetten zij de oude torenklok, die in het jaar 1710 was gegoten door Claes Noorden en Jan Albert de Grave. Van den eenen trans was de klok naar den anderen gekomen. Op de tweede verdieping was de val gebroken en bleef de klok daar in een gat hangen. De brandweerlieden hadden onderweg ook al kennis gemaakt met het gesmolten lood, dat van den brandenden toren naar beneden druppelde. Niettemin klauterden zij dapper, al deze gevaren trotseerend, tot op een plaats boven de naar beneden gevallen klok, zoodat hun dit gevaar niet meer boven het hoofd bleef hangen. Toen zij den hoogsten top hadden bereikt konden eerst met goed succes de krachtige stralen op de vlammen worden gericht. Zienderoogen verminderde het vuur, dat de geheele torenspits in de asch legde en den Gothischen kerktoren zelf ernstig havende. In het kelkgebouw, dat geheel gespaard bleef, had vroeger reeds eenige malen brand gewoed. Na afgebroken te zijn werd het gebouw der Ned. Herv. kerk in 17lO herbouwd en later eveneens na een brand nogmaals in 1824. De kerktoren, die nu zoo ernstig onder de vlammen had te lijden, werd in de 15e eeuw tegen de kerk aangebouwd. De met een modern koepeltje bekroonden toren had zandsteenen hoekblokken en een geprofileerde spitsbogige nis, waarin zich de ingang bevindt. Onder enorme belangstelling bleef de brandweer tot laat in den avond, totdat de laatste vonk gedoofd was, het blusschingswerk verrichten. De zwaar gewonde politie-agent was door een auto-brancard van den Geneeskundigen Dienst naar het Binnengasthuis overgebracht, waar hij in zeer zorgelijken toestand en bewusteloos was aangekomen. De eerste medische hulp was den armen man eerst anderhalf uur na het ongeluk verleend door den directeur van den Geneeskundigen Dienst, dr. L. Heyermans, doordat geen andere arts in den omtrek eerder aanwezig was.