Handelingen

Aerdenhout, Sparrenlaan 9 - Antonius van Padua (1922 - 2020): verschil tussen versies

Uit Reliwiki

kGeen bewerkingssamenvatting
(9 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 2: Regel 2:
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Gemeentelijk monument]]
[[Categorie:Gemeentelijk monument]]
[[Categorie:RK]]
[[Categorie:Buiten Gebruik]]
[[Categorie:Aerdenhout]]
[[Categorie:Aerdenhout]]
[[Categorie:Gemeente Bloemendaal]]
[[Categorie:Gemeente Bloemendaal]]
[[Categorie:Provincie Noord-Holland]]
[[Categorie:Provincie Noord-Holland]]
[[Categorie:Bisdom Haarlem-Amsterdam]]
[[Categorie:Bisdom Haarlem-Amsterdam]]
[[Categorie:Pierre Cuypers Jr (1891 - 1982)]]
[[Categorie:Joseph Cuypers (1861 - 1949)]]




{{#display_map:2111AE Sparrenlaan 9 Aerdenhout, Netherlands|type=hybrid}}
{{#display_map:52.36691,4.58044|type=hybrid}}


{|  
{|  
Regel 42: Regel 44:
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Cuypers, J.Th.J. en P.J.J.M.
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Joseph Cuypers (1861 - 1949) en Pierre Cuypers Jr (1891 - 1982)
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | kerk
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | buiten gebruik
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status:
Regel 57: Regel 59:
In eerste aanzet werd besloten tot een noodkerk aan de Sparrenlaan. De gronden hiertoe zijn door het kerkbestuur van de Agathaparochie aangekocht. In de bouwaanvraag staat: Laat het vooral duidelijk zijn dat de kerk is ene noodkerk en de pastorie een blijvend gebouw.
In eerste aanzet werd besloten tot een noodkerk aan de Sparrenlaan. De gronden hiertoe zijn door het kerkbestuur van de Agathaparochie aangekocht. In de bouwaanvraag staat: Laat het vooral duidelijk zijn dat de kerk is ene noodkerk en de pastorie een blijvend gebouw.


Kerk en pastorie zijn ontworpen door Pierre J.J.M. Cuypers en zijn zoon Jos Th.J. Cuypers (Jos Cuypers is ook de architect van de R.K. Bavo kathedraal in Haarlem) in 1921. De bouwpastoor was H. van Beek. De plechtige ingebruikneming (vanwege het noodkarakter is de kerk nooit ingewijd) vond plaats op 22 december 1922. Tot 1950 hebben er plannen bestaan om een definitieve kerk te bouwen. Door de splitsing van de parochie in twee afzonderlijke (Antonius en Paulus) is aan deze plannen definitief een einde gekomen in 1963 met de bouw van de Pauluskerk aan de Helmlaan.  
Kerk en pastorie zijn ontworpen door Pierre Cuypers Jr (1891 - 1982)  en zijn vader Joseph Cuypers (1861 - 1949) (Joseph Cuypers is ook de architect van de R.K. Bavo kathedraal in Haarlem) in 1921. De bouwpastoor was H. van Beek. De plechtige ingebruikneming (vanwege het noodkarakter is de kerk nooit ingewijd) vond plaats op 22 december 1922. Tot 1950 hebben er plannen bestaan om een definitieve kerk te bouwen. Door de splitsing van de parochie in twee afzonderlijke (Antonius en Paulus) is aan deze plannen definitief een einde gekomen in 1963 met de bouw van de Pauluskerk aan de Helmlaan.  


Overigens is de kerk niet de eerste kerk in Aerdenhout. Ten tijde van de reformatie heeft er een schuilkerk gestaan op de buitenplaats Koekoeksduin. Restanten van deze [http://reliwiki.nl/index.php?title=Aerdenhout%2C_Vogelenzangseweg_5_Schuilkerk_de_Koekoek schuilkerk alias jachthuis de koekoek] zijn nog altijd aanwezig.  
Overigens is de kerk niet de eerste kerk in Aerdenhout. Ten tijde van de reformatie heeft er een schuilkerk gestaan op de buitenplaats Koekoeksduin. Restanten van deze [http://reliwiki.nl/index.php?title=Aerdenhout%2C_Vogelenzangseweg_5_Schuilkerk_de_Koekoek schuilkerk alias jachthuis de koekoek] zijn nog altijd aanwezig.  
Regel 122: Regel 124:


====Samen met de Pauluskerk====
====Samen met de Pauluskerk====
In 1997 heeft de Pauluskerk een andere maatschappelijk bestemming gekregen. De twee kerken zijn samengesmolten tot één parochie: rk. Antonius en Paulusparochie. De officiële naam van de kerk is Antonius van Paduakerk.  
In 1997 heeft de Pauluskerk een andere maatschappelijke bestemming gekregen. De twee kerken zijn samengesmolten tot één parochie: rk. Antonius en Paulusparochie. De officiële naam van de kerk is Antonius van Paduakerk.  


Uit deze kerk komt de bijzondere gedenksteen met tekst van Michel van der Plas: "Ik ben maar steen, ik heb U niets te geven. Zoek wat ik draag : een hemel die begint op aarde, een God die mensen aan zich bindt rondom de tafel van het eeuwig leven."
Uit deze kerk komt de bijzondere gedenksteen met tekst van Michel van der Plas: "Ik ben maar steen, ik heb U niets te geven. Zoek wat ik draag : een hemel die begint op aarde, een God die mensen aan zich bindt rondom de tafel van het eeuwig leven."


In de regio wordt tegenwoordig zeer nauw samengewerkt met de [[Zandvoort, Grote Krocht 41 - Agatha (1853 - 1926)|r.k. Agathaparochie in Zandvoort]]. Het samenwerkingsverband "Regio Haarlem Kust" bestaat naast de Agatha en de Antonius-Paulusparochie uit de parochies: [[Bloemendaal, Bispinckpark 1 - Allerheiligste Drieeenheid|Allerheiligste Drieëenheid te Bloemendaal]], [[Overveen, Korte Zijlweg 7 - O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen|O.L.Vrouw Onbevlekt Ontvangen te Overveen]], [[Haarlem, Nieuwe Groenmarkt 16 - Antonius van Padua|Antonius van Padua (Groenmarktkerk) te Haarlem]], [[Haarlem, Professor Eykmanlaan 48 - Moeder van de Verlosserkerk|Moeder van de Verlosser]] te Haarlem (Schalkwijk) en de [[Haarlem, Leidsevaart 146 - Kathedrale Basiliek St. Bavo|Kathedrale Basiliek St. Bavo te Haarlem]].
In de regio wordt tegenwoordig zeer nauw samengewerkt met de [[Zandvoort, Grote Krocht 41 - Agatha (1853 - 1926)|r.k. Agathaparochie in Zandvoort]]. Het samenwerkingsverband "Regio Haarlem Kust" bestaat naast de Agatha en de Antonius-Paulusparochie uit de parochies: [[Bloemendaal, Bispinckpark 1 - Heilige Drie-eenheid|Allerheiligste Drie-eenheid te Bloemendaal]], [[Overveen, Korte Zijlweg 7 - O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen|O.L.Vrouw Onbevlekt Ontvangen te Overveen]], [[Haarlem, Nieuwe Groenmarkt 16 - Antonius van Padua|Antonius van Padua (Groenmarktkerk) te Haarlem]], [[Haarlem, Professor Eykmanlaan 48 - Moeder van de Verlosserkerk|Moeder van de Verlosser]] te Haarlem (Schalkwijk) en de [[Haarlem, Leidsevaart 146 - Kathedrale Basiliek St. Bavo|Kathedrale Basiliek St. Bavo te Haarlem]].


In 2007 is de kerk gerenoveerd en aangepast aan de moderne eisen m.b.t. veiligheid. Aan de hand van een oude tekening van de bouwmeester Cuypers en vergelijkende kleurstalen uit de regio (in bijzonder van gebouwen van Cuypers en kantoorgenoot Stuyt) heeft het exterieur van de kerk en bijbehorende pastorie de originele kleuren herkregen.  
In 2007 is de kerk gerenoveerd en aangepast aan de moderne eisen m.b.t. veiligheid. Aan de hand van een oude tekening van de bouwmeester Cuypers en vergelijkende kleurstalen uit de regio (in bijzonder van gebouwen van Cuypers en kantoorgenoot Stuyt) heeft het exterieur van de kerk en bijbehorende pastorie de originele kleuren herkregen.  
Regel 133: Regel 135:


De kerk is helaas zeer beperkt opengesteld voor bezichtiging. Neem contact op met de parochie voor een rondleiding of meer informatie. Elke zondag om 10:30 uur is er een h. mis. De kerk is opengesteld tijdens de Open Monumentendagen in september.
De kerk is helaas zeer beperkt opengesteld voor bezichtiging. Neem contact op met de parochie voor een rondleiding of meer informatie. Elke zondag om 10:30 uur is er een h. mis. De kerk is opengesteld tijdens de Open Monumentendagen in september.
* Sluitingsviering zondag 5 juli 2020.


== Links ==
== Links ==
 
* {{Wikipedia2|Sint-Antonius_van_Paduakerk_(Aerdenhout)}}
* [http://www.aap-parochies.nl Website van de Antonius en Paulusparochie]
* [http://www.vrienden-antoniuskerk.nl Stichting Vrienden van de Antoniuskerk]
* [http://www.vrienden-antoniuskerk.nl Stichting Vrienden van de Antoniuskerk]
* [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Sint_Antonius_van_Paduakerk,_Aerdenhout Meer afbeeldingen op Wikimedia]
* [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Sint_Antonius_van_Paduakerk,_Aerdenhout Meer afbeeldingen op Wikimedia]

Versie van 9 jul 2020 09:20


Bezig met het laden van de kaart...
Algemene gegevens
Naam kerk: Antonius van Padua
Genootschap: Rooms Katholieke Kerk
Provincie: Noord-Holland
Gemeente: Bloemendaal
Plaats: Aerdenhout
Adres: Sparrenlaan 9
Postcode: 2111AE
Inventarisatienummer: 04631
Jaar ingebruikname: 1922
Architect: Joseph Cuypers (1861 - 1949) en Pierre Cuypers Jr (1891 - 1982)
Huidige bestemming: buiten gebruik
Monument status: Gemeentelijk momument (sinds 2009)

Geschiedenis

De stichting van de kerk

Naar aanleiding van een verzoek van mej. Veldhuis in 1920, om een kapel ter ere van Maria van Altijddurende Bijstand in Aerdenhout te mogen bouwen, besloot bisschop Callier tot de bouw van een kerk met een aparte Mariakapel, die permanent toegankelijk zou zijn. Tot in de zeventiger jaren was dat ook zo. Onder pastoor Klaver is de kapel gesloten en het ijzeren hek verwijderd, wegens vandalisme.

In eerste aanzet werd besloten tot een noodkerk aan de Sparrenlaan. De gronden hiertoe zijn door het kerkbestuur van de Agathaparochie aangekocht. In de bouwaanvraag staat: Laat het vooral duidelijk zijn dat de kerk is ene noodkerk en de pastorie een blijvend gebouw.

Kerk en pastorie zijn ontworpen door Pierre Cuypers Jr (1891 - 1982) en zijn vader Joseph Cuypers (1861 - 1949) (Joseph Cuypers is ook de architect van de R.K. Bavo kathedraal in Haarlem) in 1921. De bouwpastoor was H. van Beek. De plechtige ingebruikneming (vanwege het noodkarakter is de kerk nooit ingewijd) vond plaats op 22 december 1922. Tot 1950 hebben er plannen bestaan om een definitieve kerk te bouwen. Door de splitsing van de parochie in twee afzonderlijke (Antonius en Paulus) is aan deze plannen definitief een einde gekomen in 1963 met de bouw van de Pauluskerk aan de Helmlaan.

Overigens is de kerk niet de eerste kerk in Aerdenhout. Ten tijde van de reformatie heeft er een schuilkerk gestaan op de buitenplaats Koekoeksduin. Restanten van deze schuilkerk alias jachthuis de koekoek zijn nog altijd aanwezig.

Het Exterieur:

De kerk, met de hoge steile kap, voorzien van een dakruiter, is op de Y-splitsing van de weg, in een ruime, open omgeving, beeldbepalend gelegen. De oriëntatie is op het oosten. Het gebruikte materiaal, baksteen en pannen, maar ook hout, past bij het type van de dorpse zaalkerk. In alle eenvoud vertoont de kerk kenmerken van de Amsterdamse School en is de indruk die gewekt wordt zeker niet tijdelijk.

De kerk is opgetrokken op een rechthoekige plattegrond over één bouwlaag in schoon metselwerk. De voorgevel heeft een vlak gedekte uitgebouwde vestibule met daarin de entree. Eenvoudige ruitvormige vensters met een kruisvormige roedenverdeling zijn aan weerszijden geplaatst. Het reliëf sculptuur (Antonius preekt voor de vissen, beeldhouwer Jan Verdonck) rechts in de gevel is in 1954 geplaatst. In de hoog oprijzende puntgevel is de onderzijde van houten beschot voorzien, met daarin een tienruits liggend glas-in-loodvenster. Boven het beschot is de geveltop gepotdekseld waarin een zeer smal en hoog venster, eindigend in een naald, is aangebracht. De wit geschilderde houten kozijnen zijn licht uitgebouwd en steken af tegen de groen geschilderde houten delen. De eveneens witte houten windveren zwenken aan de voet uit.

De linker zijgevel heeft op de begane grond een vlakgedekte uitbouw en is overigens sober van vormgeving. In de kap is een langgerekte dakkapel opgenomen met een reeks liggende glas-in-loodramen. Ook de andere zijgevel, goeddeels aan het oog onttrokken door de pastorie en een tussenlid, heeft in de kap een dergelijke dakkapel. Aan de achtergevel is een eenvoudige absis uitgebouwd. De met rode holle pannen gedekte kap wordt gesierd door een wit houten, gepotdekselde dakruiter met daarin een klok opgehangen. De spits is met rode dakleien gedekt en wordt bekroond door een kruisbloem.

Het Interieur:

Het interieur, bij de bouw zeer sober, is in de loop der jaren steeds meer verfraaid. De tekstboog boven het priesterkoor en de horizontale ligger werden in 1935 aangebracht door de heer Scheers. De beschildering van het hoge front boven het priesterkoor, voorstellend de H. Drieëenheid met links taferelen uit het leven van Antonius en Gerardus en rechts uit het leven van Hildegardis, is in 1949 aangebracht door de schilder Joes Lelyveld. In 1952 heeft dezelfde kunstenaar de beschildering van het priesterkoor aangebracht.

De hanenbalk versiering is in 1953 aangebracht door Istar Gyernek naar een ontwerp van Oscar Mendlik. Juist deze schildering heeft voor veel opschudding gezorgd onder de parochianen: "Worsten horen niet in de kerk." Pastoor Bosch deed dit gemor verstommen door vanaf de preekstoel te verkondigen: "De pastoor vindt het wel mooi. Amen."

Het Mariabeeld en het Hildegardisbeeld zijn uit 1924 van de hand van Mari Andriessen. Eveneens van Mari Andriessen is het Madonna reliëf in de Mariakapel. Recent is een ander vroeg werk van Andriessen herontdenkt, te weten een houten beeld van het Heilig Hart.

De kerk bezit een kruisweg uit begin jaren 1930 van de Nevia-kunstenaar Anto-Carte uit Wallonië. De staties van deze kruisweg zijn in 2010 en 2011 met behulp van particulieren en diverse fondsen (w.o. Prins Bernhardfonds) zorgvuldig gerestaureerd.

Glas in Lood / brandschilderingen

Vele kerkbezoekers zijn bekend met de fraaie schilderingen op de balken en het priesterkoor. De schilderingen op de balken verwijzen direct naar de glas-in-loodramen in de dakramen van de kerk.

De geschilderde tekstlinten over de gehele breedte van de kerk verwijzen naar de voorstellingen op de glas in lood ramen erboven. Opvallend is dat enkele malen tekst en voorstelling niet op elkaar aansluiten en waarschijnlijk per ongeluk verwisseld zijn. Het gaat om de ramen nr. 11, 12 en 23 (zie hieronder).

Ramen, gezien vanaf de ingang van de kerk links:

1. Ora pro nobis Bid voor ons (St. Antonius) 2. Corona justitiae Kroon der gerechtigheid (kroon) Raam 3 t/m 9 beelden de Zeven Gaven van de Heilige Geest uit: 3. Timor Domini Godvrezendheid (vrouwengestalte?) 4. Pietas Vroomheid (hand met kruis) 5. Scientia Kennis (uil) 6. Fortitudo Sterkte (rotsen) 7. Consilium Raad (?) 8. Intellectus Verstand (alfa en omega) 9. Sapientia Wijsheid (duif) 10. S. Maria ora pro nobis Heilige Maria bid voor ons (letters M A) 11. Veni S. Spiritus Kom Heilige Geest (palmtak: op deze plaats hoort de tekst onder raam 23: Palm der overwinning) 12. Rex Christe Christus Koning (duif met breed gespreide vleugels: op deze plaats hoort de tekst onder raam 11, kom heilige geest)

Ramen, vanaf het priesterkoor terug naar de ingang:

13. O beata trinitas O heilige drie-eenheid (driehoek) 14. Unum baptisma Eén doop (tempel met de vier paradijsstromen) 15. Porta Coeli Hemelpoort (poort) Raam16 t/m 18 beelden de drie goddelijke deugden uit: 16. Fides Geloof (kruis) 17. Spes Hoop (anker) 18. Caritas Liefde (hart)

Raam 19 t/m 22 beelden de vier kardinale deugden uit:

19. Prudentia Voorzichtigheid (slang) 20. Justitia Rechtvaardigheid (weegschaal) 21. Fortitudo Kracht (leeuw) 22. Sobrietas Matigheid (vier sterachtige bloemen) 23. Palma victoriae Palm der overwinning (chi-teken: X en rho-teken: P. Dit zijn de Griekse letters waarmee Christus werd aangeduid. De vis is een belangrijk christelijk symbool: vis is in het Grieks Ichthus. Dit staat voor: Iesous CHristos Theou Uios Soter dat betekent Jezus Christus, Gods Zoon, Verlosser.) Op deze plaats hoort de tekst onder raam 12: Christus koning. 24. S. Antoni Heilige Antonius (lelie: de lelie is een attribuut van St. Antonius van Padua en verwijst naar de zuiverheid van de heilige.)

Er zijn nog heel wat onduidelijkheden. Zo denken we dat bepaalde ramen zijn verwisseld maar zeker weten doen we dit niet. Duidelijk is dat het "onderschift" in een enkel geval niet correspondeert met het glas-in-loodraam. Ook is de afbeelding van sommige ramen niet helemaal duidelijk. Indien u het wel weet, horen wij dit graag. Ook als u kunt achterhalen welke glazenier of welk atelier de ramen heeft vervaardigd. En in welk jaar, bij de bouw in 1922 of pas veel later?

De Mariakapel in de Antoniuskerk heeft vier mooie gebrandschilderde ramen. Deze ramen zijn in 1947 geschonken door een parochiaan bij het 25-jarige jubileum van de kerk.

De archieven schrijven hierover het volgende: Anderhalf jaar lang is er geld ingezameld en zijn er “schone cadeaux” aan de parochiekerk geschonken (glas in lood ramen, goud brokaten koorkap en veluw, twee koperen lusters op het hoofdaltaar).

In de ramen in de Mariakapel staat een signatuur van vermoedelijk de maker Pieter Swildens '47. Pieter Swildens, ookwel bekend onder Petrus B. Swildens was vooral bekend als plateelkunstenaar, werkend voor Plateelbakkerij Zuid-Holland cq Plazuid.

De parochie wil graag meer te weten komen over deze ramen. Wie kan hen helpen aan informatie over de kunstenaar / glazenier Pieter Swildens. Wie weet welke familie deze ramen heeft geschonken in 1947?

Samen met de Pauluskerk

In 1997 heeft de Pauluskerk een andere maatschappelijke bestemming gekregen. De twee kerken zijn samengesmolten tot één parochie: rk. Antonius en Paulusparochie. De officiële naam van de kerk is Antonius van Paduakerk.

Uit deze kerk komt de bijzondere gedenksteen met tekst van Michel van der Plas: "Ik ben maar steen, ik heb U niets te geven. Zoek wat ik draag : een hemel die begint op aarde, een God die mensen aan zich bindt rondom de tafel van het eeuwig leven."

In de regio wordt tegenwoordig zeer nauw samengewerkt met de r.k. Agathaparochie in Zandvoort. Het samenwerkingsverband "Regio Haarlem Kust" bestaat naast de Agatha en de Antonius-Paulusparochie uit de parochies: Allerheiligste Drie-eenheid te Bloemendaal, O.L.Vrouw Onbevlekt Ontvangen te Overveen, Antonius van Padua (Groenmarktkerk) te Haarlem, Moeder van de Verlosser te Haarlem (Schalkwijk) en de Kathedrale Basiliek St. Bavo te Haarlem.

In 2007 is de kerk gerenoveerd en aangepast aan de moderne eisen m.b.t. veiligheid. Aan de hand van een oude tekening van de bouwmeester Cuypers en vergelijkende kleurstalen uit de regio (in bijzonder van gebouwen van Cuypers en kantoorgenoot Stuyt) heeft het exterieur van de kerk en bijbehorende pastorie de originele kleuren herkregen.

In 2009 heeft de Gemeente Bloemendaal de kerk en het interieur toegevoegd aan de gemeentelijke monumentenlijst.

De kerk is helaas zeer beperkt opengesteld voor bezichtiging. Neem contact op met de parochie voor een rondleiding of meer informatie. Elke zondag om 10:30 uur is er een h. mis. De kerk is opengesteld tijdens de Open Monumentendagen in september.

  • Sluitingsviering zondag 5 juli 2020.

Links

Afbeeldingen