Brontekst bekijken van Amsterdam, Kalverstraat/Rokin - Franciscus van Assisi (1661 - 1911)

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Gesloopt]]
[[Categorie:Amsterdam]]
[[Categorie:Gemeente Amsterdam]]
[[Categorie:Provincie Noord-Holland]]
[[Categorie:Schuilkerk]]


{{#display_map: 52.36737,4.89317|type=hybrid}}

{| 
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam kerk:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Franciscus van Assisi ('t Boompje)
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rooms Katholieke Kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Noord-Holland
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Amsterdam
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Amsterdam
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Kalverstraat/Rokin
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Inventarisatienummer:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 0809 04943
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Jaar ingebruikname:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 1661
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | gesloopt
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | geen
|}

== Geschiedenis ==
Voormalige R.K. schuilkerk (Boompje). Gesloopt in 1911. Later stond hier het warenhuis V&D. De huidige [[Amsterdam, Admiraal de Ruyterweg 408 - Franciscus van Assisi (De Boom)|St. Franciscus van Assisikerk,]] oftewel De Boom, staat sinds 1910 aan de Admiraal de Ruyterweg.

====Geschiedenis vervolg====
=====Boomkerk=====
De geschiedenis van “De Boom” aan de Admiraal De Ruijterweg in Amsterdam begint in de 17e eeuw in het centrum van de stad. Rond 1628 richtte de franciscaan Pater Steven Hontgens in een pandje aan het Rokin (waar zich tot 2015 het warenhuis Vroom & Dreesmann bevond) een schuilkerkje in; het was immers sinds december 1581 verboden om in Amsterdam de katholieke godsdienst uit te oefenen. In dit pandje was eens een bierbrouwerij gevestigd, waar ‘het Boompje’ uithing. Zo kwam het schuilkerkje aan zijn naam.

Na de gedeeltelijke nieuwbouw en de verbouwing van 1730 kreeg het Boompje aan de Rokin zijde een nieuwe gevel. De kerk mocht in verband met de toen geldende regels geen ‘kerkelijk’ uiterlijk hebben en kreeg daarom drie pakhuis-achtige gevels. Boven de ingangen -aan de linker- en rechterzijde- werden ter herinnering aan het bouwjaar van 1730 twee gevelstenen ingemetseld. Deze stenen bevinden zich thans in de noordelijke buitenmuur van “De Boom”.

Net als vele andere kerken kreeg ook het Boompje last van de ontvolking van de binnenstad. De beruchte Duvelshoek (een buurtje tussen de Reguliersbreestraat, Schapensteeg, Reguliersdwarsstraat en de Vijzelstraat) viel onder het Boompje. Het bewonersaantal van dit buurtje liep terug door de afbraak van huizen en de bouw van winkels, bioscopen en restaurants. Veel zaken werden overgenomen door niet-katholieken, grote families verhuisden. Hierdoor liep het bezoek aan de kerk terug. Ook het regelmatig wisselen van paters bevorderde deze situatie. Daarbij begon het gebouw gebreken te vertonen en zo werd het besluit genomen de kerk te sluiten. In maart 1910 werd er een overeenkomst gesloten met Vroom & Dreesmann over de verkoop van de grond, totaal 835 m2. Het jaar daarop zou de kerk gesloten worden. Tegelijkertijd werden er plannen gemaakt voor een nieuw te bouwen kerk in het polderlandschap bij het dorp Sloterdijk. Het was namelijk al bekend dat daar in de toekomst een compleet nieuwe stadswijk zou verrijzen, het huidige stadsdeel Bos en Lommer.

In de daarop volgende jaren werden er diverse aangrenzende pandjes aan het Rokin en in de Kalverstraat aangekocht. Onder de franciscaan Pater Aegidius Morgatius werden de pandjes in 1676 verbouwd tot een grote schuilkerk. In 1728 was deze schuilkerk te bouwvallig geworden. Daarom werd besloten tot gedeeltelijke nieuwbouw. Deze nieuwe kerk kwam in 1730 onder de franciscaan Pater Josephus de Longas gereed en heeft tot de sluiting in 1911 dienst gedaan.

Het Boompje was een zogenaamde ‘bovenkerk’, dwz dat de kosterswoning, de pastorie en de woon- en werkvertrekken van de paters zich op de begane grond bevonden en de kerk zelf op de eerste etage.

In 1844 werden deze gevels aan de Rokin zijde vervangen door een gevel in gotische stijl. De gevel van de pastorie en de toegang tot de kerk aan de Kalverstraat dateerde uit 1651 en was kenmerkend voor een schuilkerk. Van buitenaf leek het dan ook echt een woonhuis. Boven de ingang van de kerk (links) bevond zich het ‘palmboompje’ dat zich sinds 1911 boven de ingang van de huidige pastorie van “De Boom” aan de Adm. De Ruijterweg bevindt.

Het Boompje was een van de kerken bij uitstek waar de verering van Antonius van Padua hoogtij vierde. In een omschrijving van ‘het Boompje’ uit 1911 lezen we: ‘ter eere van den grooten Wonderdoener is in het Boompje eigenlijk een nimmer onderbroken feest gevierd’. En Pater de Graaf sprak tijdens de sluitingsplechtigheid van ‘het Boompje’ op 17 januari 1911: ‘Dank en lof aan onzen Patroon en Vader Franciscus, wiens hand immer zegenend en beschermend heeft gerust op dit heiligdom, hem toegewijd; dank aan onzen lieven Antonius, wiens machtige voorbede hier talloze keren geschitterd heeft in gebedsverhoringen, zoo treffend, zoo onverhoopt, dat men deze kerk had kunnen noemen het genadeoord van Amsterdam’.
Het beeld van St. Antonius van Padua bevindt zich thans in “De Boom”. Ook zijn altaar, maar sinds de opening van de kerk in 1911 doet dit dienst als het St. Jozef altaar. Het altaar draagt echter nog altijd de kenmerken en symbolen van St. Antonius van Padua.
* (Bron: [http://www.rkamsterdamwest.nl/ Website kerkelijke gemeente])

== In de Media ==
* Uit ''Het Nieuws van den Dag'', 8 Januari 1908.

De kerk van den Heiligen Franciscus, in de Kalverstraat bij het Sophiaplein, meer bekend onder den naam van "'t Boompje", zal binnenkort gesloten worden. Het gebouw zal, zoo 't niet uit de hand verkocht wordt, publiek geveild worden. Naar alle waarschijnlijkheid zal het dan wel worden afgebroken, om ruimte te maken voor moderne winkelhuizen.

De kerk „'t Boompje" ressorteert onder den parochiekerk van den H. Anthonius van Padua (Mozes en Aäron) op het Waterlooplein. Het bestuur dezer kerk heeft, naar we vernemen, aan den Haarlemmerweg bij Sloterdijk een perceel grond van 3500 vierk. meter gekocht, om aldaar eene nieuwe kerk te bouwen, hetwelk geschied (sic) in verband met de verwachte uitbreiding van Amsterdam in dat gedeelte van de omstreken.

De nieuwe kerk, die eveneens genoemd zal worden naar den H. Franciscus, wordt dan tot parochiekerk verheven. De datum, waarop de kerk in de Kalverstraat gesloten zal worden, is nog niet vastgesteld.

== Afbeeldingen ==

<gallery>
Afbeelding:Amsterdam RK Schuilkerk Boompjeskerk 1844 sloop 1911 0809.jpg|Vanaf het Rokin; Collectie J.Sonneveld, Leidschendam.
</gallery>