Brontekst bekijken van Amsterdam, Keizersgracht 676 - Nieuwe Walenkerk

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:7eDA]]
[[Categorie:Amsterdam]]
[[Categorie:Gemeente Amsterdam]]
[[Categorie:Provincie Noord-Holland]]


{| 
! colspan="2" style="background-color:Deepskyblue; color:white;" | Algemene gegevens
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Genootschap :
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Waalse Gemeente
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Gemeente :
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Amsterdam
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats :
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Amsterdam
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Adres :
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Keizersgracht 676
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie :
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Noord-Holland
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Jaar ingebruikname :
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | 1856
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | cultureel centrum
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Naam kerk :
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Adventkerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Architect :
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | A.N. Godefroy
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Monument-status:
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Rijksmonument
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Inventarisatienummer:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 04760
|}

==Geschiedenis==

Voormalig Nieuwe Waalse kerk, later Zevendedags Adventisten


{| 
! colspan="2" style="background-color:Deepskyblue; color:white;" | Algemene gegevens
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Genootschap :
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Zevende-dags Adventisten
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Gemeente :
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Amsterdam
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats :
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Amsterdam
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Adres :
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Keizersgracht 676
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie :
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Noord-Holland
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Jaar ingebruikname :
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | 1856 !!
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | cultureel centrum
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Naam kerk :
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Adventkerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Architect :
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | A.N. Godefroy
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Monument-status:
| style="text-align:top; background-color:Lightskyblue; width:200px;" | Rijksmonument
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Inventarisatienummer:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 
|}


==Geschiedenis==

Voormalig Nieuwe Waalse kerk, later Zevendedags Adventisten, buiten gebruik 1989 later Cultureel Centrum.

; Inleiding

Voormalige Nieuwe Walenkerk naar ontwerp van A.N. Godefroy in 1854-56 gebouwd in eclectische stijl en met name geïnspireerd op de Noord-Italiaanse vroeg-renaissance. De zaalkerk werd in 1861 door brand getroffen, waarna herstel door Godefroy in dezelfde stijl plaatsvond.

NB Ter hoogte van de oorspronkelijke galerijen is in 1989 een verdieping ingevoegd.

; Omschrijving

In oorsprong voor de Waals Hervormde gemeente uitgevoerd kerkgebouw met rijk geornamenteerde met zandsteen beklede facade ter breedte van drie traveeën op rechthoekige plattegrond onder een samenstel van lessenaars- en zadeldaken. 

De voorgevel bevat een licht risalerende middentravee die hoger en breder is dan de zijtraveeën. Boven de hardstenen plint is rusticawerk aangebracht met horizontale zandstenen blokken dat wordt afgesloten door platte banden met profiellijsten. Hierop rusten twee kolossale lisenen met verdiepte velden te weerszijden van het middenveld. De verdieping wordt afgesloten met een cassettenfries op conso les bij de zijtraveeën en een fries met verdiept veld in het midden.

Rechtgesloten centrale hoofdingang, in de zijtraveeën kleine neveningangen, alle bestaande uit een omlijste dubbele houten paneeldeur en hardstenen stoep. Links en rechts van de hoofdingang bevinden zich tegen de muur sierlijk gesmede lantaarns. In de middentravee op de verdieping een groot rondboogvenster met een pilaster- en rondboogomlijsting. Het venster wordt onderverdeeld door een zandstenen tracering in de vorm van een Latijns kruis met cirkel bij de kruising voorzien van een vierpas; rondom ruitvormige onderverdeling. De vensters in de zijbeuken zijn identiek vormgegeven maar kleiner van afmeting. Boven deze vensters een siertandlijst waarboven elk twee kleine gekoppelde rondboogvensters met een gedeelde pilaster en rondboogomlijsting.

In de driehoekige topgevel drie rondboogvensters met ruitvormige onderverdeling; de vensters worden gescheiden door pilasters en omlijst door rondbogen. Hierboven bevinden zich klimmende, smalle rondboogvensters onder een rondboogfries. Boven de zijtraveeën elk een reeks van kleine rondboogvensters en een blindnis aan de uiteinden; boven dit fries driehoekige vleugelstukken met verdiept veld en pijlerbekroning met uitkragende lijsten en ezelsrugkapitelen. Ook de topgevel bevat dergelijke bekroningen, te weerszijden en op de top; voorts geprofileerde afdeklijsten.

De achtergevel is in baksteen opgetrokken en heeft een puntgevel met in de top een vierkant venster en een hijsbalk. Licht risalerend recht gesloten koortravee. Op de begane grond elk een zesruitsvenster in de zijtraveeën. Gewijzigd entreeportaal. De vensterindeling op de verdieping spiegelt in sterk vereenvoudigde vorm de voorgevel waarbij in oorsprong een groot centraal rondboogvenster was aangebracht en te weerszijden achtruitsvensters met verdeeld rondboogvormig bovenlicht waarboven gekoppelde kleine rondboogvensters.

In het inwendige bevindt zich een terazzovloer in het midden- en rechtervoorportaal, alwaar tevens een van de oorspronkelijke trappenhuizen met wenteltrap nog bewaard is gebleven. 

In de oorspronkelijk ongedeelde kerkruimte van drie traveeën zijn de zijwanden ter hoogte van de vroegere galerijen geleed door ondiepe rondboognissen versierd met panelen en cordonlijsten gescheiden door pilasters. De kerkruimte wordt afgedekt door een vlak houten plafond met lijstwerk en panelen waarbij in het midden drie lichtkappen zijn aangebracht in de vorm van glazen zadeldaken om de ruimte van daglicht te voorzien. Het plafond steunt op drie met pleisterwerk beklede ijzeren balken en korbelen met drievoudige knopornamenten aan de uiteinden.

Twee gietijzeren zuilen van de oorspronkelijke kerkinrichting alsmede een gedenksteen die zich naast de preekstoel bevond zijn op de begane grond bewaard gebleven.

; Waardering

De voormalig Nieuwe Walenkerk uit het derde kwart van de 19de eeuw naar ontwerp van A.N. Godefroy kerkgebouw is van algemeen belang wegens architectuur- en cultuurhistorische waarden vanwege de rijke eclectische vormgeving in ex- en interieur, het bijzondere materiaalgebruik van met name de natuurstenen voorgevel, de vroegere kerkzaalinrichting met ijzerconstructie en lichtkappen en is van belang uit oogpunt van de Waalse kerkgeschiedenis alsook wegens de betekenis van dit gebouw in het oeuvre van Godefroy.

; Inleiding

Een in twee perioden tot stand gekomen KERK. Voormalige Nieuwe Waalse Kerk. In eerste instantie gebouwd tussen 1854 en 1856. Een gedenksteen naast de trap van de preekstoel vermeldt de eerste steenlegging in het jaar 1855. Tijdens brand in 1861 stortte de kap in. In 1862 in gewijzigde vorm herbouwd. In beide gevallen was A.N. Godefroy de architect. Opdrachtgever was het Kerkbestuur der Waalsch Hervormde Gemeente te Amsterdam. Gebouwd in de stijl van het eclecticisme. 

NB.

Van het oorspronkelijke interieur van deze galerijkerk, waarvan de in houtkleur geschilderde galerijen op ijzeren zuilen rustten, is niet veel over. Op de galerijen bevonden zich houten lantaarns met gietijzeren armatuur. De wanden worden nog geleed door rondboognissen en pilasters met kroonlijst. De gepleisterde ijzeren balken, die op korbeelstukken rusten, dragen een houten lichtkap. De oorspronkelijke klapstoeltjes waren deels van 'gehout' gietijzer. In 1912 werd in opdracht van het Kerkbestuur der Waalsch Hervormde Gemeente te Amsterdam door architect H.A.J. Baanders de muziekgalerij 'der Nieuwe Walenkerk aan de Keizersgracht' verbouwd. In 1959 veranderde de gezindte en werd in opdracht van Het Kerkgenootschap der Zevendedags Adventisten, Noord Nederlandse Conferentie, een zeszijdig doopbassin gebouwd. Een dubbele trap leidde naar het bassin van deze toenmalige 'Adventskerk'. In 1989 veranderde de functie in trainingscentrum voor dans met kantoor en kantineruimte. Veel van het voor de eredienst bestemde interieur is toen verloren gegaan. Het orgel werd verwijderd, de borstwering van de galerij is grotendeels verwijderd, alsmede grote delen van het meubilair. Verder is een extra entresol toegevoegd. Tegenwoordig (1995) worden er onder meer dans-, muziek- en zanglessen gegeven. Verder zijn er exposities, concerten, theatervoorstellingen en een café.

; Omschrijving

Zaalkerk ontworpen op rechthoekige grondslag met galerijen onder stomp zadeldak met lichtkap. De voorgevel met het middenrisaliet is opgebouwd uit hardsteen (plint met geprofileerde bovenzijde) en zandsteen (overige geveldelen). In het midden van het licht risalerende middendeel van de gevel de hoofdtoegangspartij bestaande uit een eenvoudige dubbele houten deur met lichten met glas-in-lood raamvulling. Deur geplaatst in omlopend geprofileerd kader. In de sokkelzone met geaccentueerde blokken natuursteen links en rechts van het middenrisaliet een enkelvoudige houten toegangsdeur in omlopend kader. Aan weerszijden van de centrale toegang een lantaarn met fraai armatuur.

Boven de sokkelzone een drietal geprofileerde cordonlijsten met tussenliggende onbewerkte friezen. Hierboven in middenrisaliet een hoog halfrond getoogd venster met kruisvorm in de hoofdtracering, verder omlopende tracering en met roedenverdeling van elkaar gescheiden vierkante ruiten. Aan weerszijden een geprofileerde hoekpilaster met basement, kapiteel en schachtveld met cirkelvormig ornament. Om de toging een lijst. Aan weerszijden van dit deel van de middenrisaliet een liseen op basement en met verdiept veld. Twee blokken met verdiept veld bij wijze van kapiteel. Hiertussen een dergelijk fries. Boven een geprofileerde en deels uitkragende lijst bevindt zich het bovendeel van het middenrisaliet. Hierin een centrale vensterpartij bestaande uit een groter en hoger middenvenster en twee flankerende vensters. De halfrond getoogde vensters hebben tracering en roedenverdeling met grotendeels vierkante ruiten. Om de togingen loopt een eenvoudige lijst. Deze lijsten rusten op vier pilasters met basement en kapiteel. Aan de onderzijde van de vensters natuurstenen panelen met geprofileerd spaarveld. Het middenrisaliet wordt afgesloten door lisenen met spaarveld. Hierop korte lijst. Hierop aan meer zijden uitgewerkte vierkante post met trapsgewijs verdiepte velden, vlakke pilasters aan de voorzijde en afgesloten door een op klossen of consoles rustende kroonlijst. Hierop nog een vijfzijdige natuurstenen bekroning met eenvoudig spaarveld. Boven de vensterpartij een oplopende serie lancetvensters met tuimelramen met glas-in-lood vulling. Hierboven nog oplopend boogfries met consoles op langgerekte piëdestals tussen de vensters. Lijst met tuit waarop kroonlijst met bekroning als genoemd.

Aan weerszijden van het middenrisaliet een geveldeel met boven de sokkel een getoogd venster met hoofdgeleding en verder deels omlopende tracering. Grotendeels vierkante ruiten in de vulling. Toging rust op geprofileerde pilasters met basement en kapiteel en verdiept veld. Hierboven een fries met geprofileerde banden en serie verticale kepingen. Hierboven geveldeel met kleine gekoppelde vensterpartij bestaande uit twee lancetvensters met glas-in-lood vulling in tuimelraam. Verder een scheidende pilaster met kapiteel en basement, geprofileerde benedendorpel en uitkragende band op kraagstenen ter accentuering van de toging. Hierboven lijst op consoles en fries met serie van acht vierkante spaarvelden met profilering. Boven verdere lijst serie van zeven lancetvensters met glas-in-lood vulling in de tuimelramen en één blind venster. Lijst op klossen met op de hoek een iets kleinere versie van de post als beschreven bij de hoekbeëindiging van het middenrisaliet. Op deze zijdelen van de voorgevel rust bij wijze van klauwstuk de driezijdige overgang naar het hoger opgetrokken middenrisaliet. In dit 'klauwstuk' profilering en spaarveld. 

; Waardering

Kerkgebouw van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde. De gedetailleerde behandeling van de in classicistische vormentaal uitgewerkte voorgevel is daarbij van groot belang. De inpassing in de bestaande grachtenwand - in feite de stedebouwkundig-historische waarde - is van belang. De verhoudingen van massa en gevel in de reeds bestaande structuur zijn goed. Verder van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een geestelijke ontwikkeling. Van typologisch belang.


==Afbeeldingen==

Exterieurs

<gallery>

</gallery>



Interieurs

<Gallery>
Afbeelding:Amsterdam Adventkerk Dalstein & Haerpfer 1912.jpg
</Gallery>