Brontekst bekijken van Angerlo, Dorpsstraat 31 - Galluskerk

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Rijksmonument]]
[[Categorie:PKN]]
[[Categorie:Kliederkerk]]
[[Categorie:Angerlo]]
[[Categorie:Gemeente Zevenaar]]
[[Categorie:Provincie Gelderland]]

 {{#display_map: 51.99597,6.13596|type=hybrid}}

{{infobox kerk 
 | naam_kerk          = Galluskerk
 | genootschap        = Protestantse gemeente Angerlo-Doesburg
 | provincie          = Gelderland
 | gemeente           = Zevenaar
 | plaats             = Angerlo
 | adres              = Dorpsstraat 31
 | postcode          = 6786AK
 | jaaringebruikname           =11e eeuw
 | oorspronkelijke_bestemming = Rooms-Katholieke  Kerk 
 | huidige_bestemming = Protestantse Kerk
 | architect          = Sprey en Canneman (herstel 1950)
 | monumentstatus     = Rijksmonument {{Rijksmonument|8145}}
 | idnr               = 10856 19902
 }}


==Geschiedenis==

Oorspronkelijk gewijd aan Sint Gallus.

Charmante historische kerk met kleine toren, voorbeeldig hersteld/gereconstrueerd na zware oorlogsschade.

Ingrijpende verbouwing. Nieuwe toren. Toren 1766, opgeblazen 1945, hersteld  en ingrijpend gewijzigd 1950.
 
Op de plaats waar nu de mooie dorpskerk te Angerlo staat, werd al in 1033 een eenbeukig preromaans kerkje gebouwd van ijzeroersteen. Diverse keren is dit kerkje verbouwd. Het  huidige tufstenen koor dateert van omstreeks 1400. Andere delen van de kerk werden tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd. Kort na de oorlog werd de restauratie van de kerk ter hand genomen, waarbij de kerk in de oorspronkelijke Romaanse staat werd teruggebracht. Daarbij kregen het schip van de kerk en de zijbeuk weer een Romaanse dakhelling, terwijl de gotische schipvensters plaats moesten maken voor Romaanse vensters. Ook de toren die ooit op de kapel stond werd in baksteen herbouwd. De met snijwerk versierde preekstoel dateert uit 1690.

Deze kerk is nu in gebruik als één van de 2 kerkgebouwen van de Protestantse Gemeente van Angerlo en Doesburg.
Tevens [[Kliederkerk|kliederkerk Doesburg]




==Geschiedenis. Bron: pkn-angerlodoesburg.nl==

De Galluskerk te Angerlo

Sint Gallus
 
Sint Gallus was de kerkpatroon van de kerk in Angerlo en het patronaatsrecht was in handen van de bisschop van Utrecht. Waarschijnlijk is de kerk gebouwd door een volgeling van Sint Gallus.

Samen met het kerkje van Oosterbeek is Angerlo het oudste kerkgebouw van ons land. 
Het stamt uit de vroeg-romaans periode van na 900 na Christus. Het aanvankelijke gebouw is een éénbeukige pre-Romaans schip, dat opgetrokken was met ijzeroerstenen.

In loop der tijden heeft de kerk de nodige veranderingen ondergaan. Zo werd in de twaalfde eeuw aan de noordkant een zijbeuk toegevoegd, die aan de oostzijde afgesloten werd door een overwelfde zijkapel. Deze fungeerde als benedendeel van een toren. In de loop der tijden is deze toren gesloopt. Aan de westkant van de kerk verrees een laat Romaanse toren. Het turfstenen koor aan de oostzijde van de kerk werd omstreeks 1400 in gotische stijl gebouwd en kreeg later in de tijd aan de noordzijde een laat gotische sacristie. 
De toren aan de westzijde moest in 1766 plaatsmaken voor een nieuwe toren in baksteen. 
Ook deze is verdwenen. Dat gebeurde toen de kerktoren door de Duitsers werd opgeblazen. 
De Duitsers hebben bij de koster de sleutel gevraagd en deze na de vernietiging van de toren weer terug gegeven, de sleutel hangt nog steeds in het toegang portaal van de kerk.

Na de oorlog werd er in 1947 een archeologisch onderzoek verricht naar de oorspronkelijke vorm van de kerk. In de westelijke deel van het schip stuitten de archeologen op vier grote zwerfkeien. In het oude koor aan de zuidzijde bevond zich een kinderschedel. De manier waarop die schedel was geplaatst, deed vermoeden dat het niet om enkele toevalligheden ging. Wellicht had het iets te maken met het gebruiken van de oude Germanen. Er werd ook een kandelaar gevonden deze staat nu in het koor.

Aan hand van de resultaten van het onderzoek is de kerk herbouwd met behulp van de oude turfstenen en de donkere ijzeroerstenen. De oude Romaanse schipmuren, die in de loop der eeuwen deels onder grond verdwenen waren, zijn er letterlijk uitgegraven en zodoende weer in hun oorspronkelijke hoogte teruggebracht. Ook de toren is (in baksteen) gereconstrueerd. 
Het schip en de zijbeuk kregen weer hun Romaanse dakhelling met kenmerkend halfronde Romaanse patertjes en nonnetjes pannen, terwijl de Gotische schipvenster plaats moest maken voor kleine Romaanse vensters. 

Karakteristiek voor de pre-romaanse bouwstijl zijn de oorspronkelijke vierkante pilaren in de kerk, ze zijn uniek in ons land. De met snijwerk versierde eiken preekstoel dateert uit 1690. 
De grote kanselbijbel is een geschenk van ‘Leeuwarder mannen’, die in 1944 tijdens de oorlog door de bezetter in Angerlo te werk gesteld waren, als dank voor de genoten gastvrijheid.

==Monumentomschrijving Rijksdienst==
Hervormde kerk (St. Gallus). Door het laten springen van de 18de eeuwse toren in 1945 ernstig geteisterd en sedertdien gerestaureerd bouwwerk, bestaande uit een romaans turfstenen schip (ca. 1100) met smalle, 12de eeuwse noorderzijbeuk en driezijdig gesloten koor uit midden XIV. De oorspronkelijke romaanse toren was gebouwd over een kapel, die de zijbeuk aan de oostzijde afsluit en die een graatgewelf draagt. Deze toestand werd hersteld bij de recente restauratie. Zware pijlers met imposten scheiden de zijbeuk van het schip. Inventaris: Eikenhouten preekstoel (1690); enkele romaanse fragmenten.

== Orgel ==
Het orgel is in 1954 gebouwd door de firma D.A. Flentrop (Zaandam).

; Dispositie:

* Manuaal: Prestant 8' discant - Holpijp 8' bas/discant - Prestant 4' - Fluit 4' bas/discant - Quint 2⅔' bas/discant - Octaaf 2' - Mixtuur 1⅓' 3 sterk.

Geen pedaal. Mechanische sleeplade. Omvang: C-f3.
==Externe links==
* {{Wikipedia2|Sint-Galluskerk_(Angerlo)}}
* [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Sint-Galluskerk Meer afbeeldingen op Wikimedia]
* [https://www.pkn-angerlodoesburg.nl/ Website kerkelijke gemeente]

==Externe links==
* {{Wikipedia2|Sint-Galluskerk_(Angerlo)}}
* {{Wikimedia|Sint-Galluskerk}}
* {{Kerkfotografie|galluskerk-angerlo}}
* {{Wikidata|Q17613377}}

== Afbeeldingen ==
====Oorlogsschade====
<gallery>
Afbeelding:10856 Angerlo vm.Ned. Hervormde Kerk 11e toren 1766 verwoest 1945 Dorpstraat 31 Gld. copy. kaart..jpg
Bestand:Aanzicht - Angerlo - 20022340 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1948)
</gallery>

====Exterieur====
<gallery>
Bestand:Kerk na een opmeting van 1883 - Angerlo - 20022334 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1883) Opmeting
Afbeelding:Angerlo NH kerk.jpg|ansichtkaart
Bestand:1-Angerlo nh kerk St Gallus.jpg|ansichtkaart
Afbeelding:19902 Angerlo PKN. vm.NH.Sint Gallus 11e en 1950 Dorpstraat 31 Gld. foto. Kerkenverzamelaar (11).jpg|foto. avd.  Kerkenverzamelaar.
Afbeelding:19902 Angerlo PKN. vm.NH.Sint Gallus 11e en 1950 Dorpstraat 31 Gld. foto. Kerkenverzamelaar (12).jpg|foto. avd.  Kerkenverzamelaar.
Afbeelding:19902 Angerlo PKN. vm.NH.Sint Gallus 11e en 1950 Dorpstraat 31 Gld. foto. Kerkenverzamelaar (7).jpg|foto. avd.  Kerkenverzamelaar.
Afbeelding:19902 Angerlo PKN. vm.NH.Sint Gallus 11e en 1950 Dorpstraat 31 Gld. foto. Kerkenverzamelaar (6).jpg|foto. avd.  Kerkenverzamelaar.
Afbeelding:19902 Angerlo PKN. vm.NH.Sint Gallus 11e en 1950 Dorpstraat 31 Gld. foto. Kerkenverzamelaar (19).jpg|foto. avd.  Kerkenverzamelaar.
Afbeelding:19902 Angerlo PKN. vm.NH.Sint Gallus 11e en 1950 Dorpstraat 31 Gld. foto. Kerkenverzamelaar (13).jpg|foto. avd.  Kerkenverzamelaar.
Afbeelding:19902 Angerlo PKN. vm.NH.Sint Gallus 11e en 1950 Dorpstraat 31 Gld. foto. Kerkenverzamelaar (5).jpg|foto. avd.  Kerkenverzamelaar.
Afbeelding:19902 Angerlo PKN. vm.NH.Sint Gallus 11e en 1950 Dorpstraat 31 Gld. foto. Kerkenverzamelaar (17).jpg|foto. avd.  Kerkenverzamelaar.
Afbeelding:19902 Angerlo PKN. vm.NH.Sint Gallus 11e en 1950 Dorpstraat 31 Gld. foto. Kerkenverzamelaar (20).jpg|foto. avd.  Kerkenverzamelaar.
Afbeelding:19902 Angerlo PKN. vm.NH.Sint Gallus 11e en 1950 Dorpstraat 31 Gld. foto. Kerkenverzamelaar (18).jpg|foto. avd.  Kerkenverzamelaar.</gallery>

====Interieur====
<gallery>
Afbeelding:Angerlo NH kerk int2.jpg|ansichtkaart

Afbeelding:19902 Angerlo PKN. vm.NH.Sint Gallus 11e en 1950 Dorpstraat 31 Gld. foto. Kerkenverzamelaar (4).jpg|foto. avd.  Kerkenverzamelaar.
Afbeelding:19902 Angerlo PKN. vm.NH.Sint Gallus 11e en 1950 Dorpstraat 31 Gld. foto. Kerkenverzamelaar.jpg|foto. avd.  Kerkenverzamelaar.
Afbeelding:19902 Angerlo PKN. vm.NH.Sint Gallus 11e en 1950 Dorpstraat 31 Gld. foto. Kerkenverzamelaar (2).jpg|foto. avd.  Kerkenverzamelaar.
Afbeelding:19902 Angerlo PKN. vm.NH.Sint Gallus 11e en 1950 Dorpstraat 31 Gld. foto. Kerkenverzamelaar (8).jpg|foto. avd.  Kerkenverzamelaar.
Afbeelding:19902 Angerlo PKN. vm.NH.Sint Gallus 11e en 1950 Dorpstraat 31 Gld. foto. Kerkenverzamelaar (9).jpg|foto. avd.  Kerkenverzamelaar.
Afbeelding:19902 Angerlo PKN. vm.NH.Sint Gallus 11e en 1950 Dorpstraat 31 Gld. foto. Kerkenverzamelaar (14).jpg|foto. avd.  Kerkenverzamelaar.
Afbeelding:19902 Angerlo PKN. vm.NH.Sint Gallus 11e en 1950 Dorpstraat 31 Gld. foto. Kerkenverzamelaar (15).jpg|foto. avd.  Kerkenverzamelaar.

</gallery>