Brontekst bekijken van Bedum, Grotestraat 49 - Maria ten Hemelopneming

[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:Rijksmonument]]
[[Categorie:RK]]
[[Categorie:Bedum]]
[[Categorie:Gemeente Het Hogeland]]
[[Categorie:Provincie Groningen]]
[[Categorie:Bisdom Groningen-Leeuwarden]]
[[Categorie:Alfred Tepe (1840 - 1920)]]
{{#display_map:53.30166,6.60479|type=hybrid}}

{| 
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam kerk:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Maria ten Hemelopneming
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rooms Katholieke Kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Groningen
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Het Hogeland
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Bedum
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Grotestraat 49
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 9781HA
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Inventarisatienummer:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 00243
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Jaar ingebruikname:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 1881
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Alfred Tepe (1840 - 1920)
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument {{Rijksmonument|510651}}
|}

[[Afbeelding:00243 Bedum RK. Maria Hemelvaart 1881 Grotestraat 47 Gron. opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn (4).JPG|thumb|opname 31-05-2008  foto. Edward Ippel. Hoorn.]]
[[Afbeelding:00243 Bedum RK. Maria Hemelvaart 1881 Grotestraat 47 Gron. opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn (14).JPG|thumb|opname 31-05-2008  foto. Edward Ippel. Hoorn.]]

==Geschiedenis==
Op plaats oude kerk uit 1803. Neogotische kerk met hoge toren.

==Monumentomschrijving Rijksdienst==
De R.K. KERK ""Maria ten Hemelopneming"" werd in 1881 in gebruik genomen. Sindsdien moesten er nog enkele ornamenten worden geplaatst en hebben er een aantal wijzigingen plaatsgevonden. In 1883 werd het Moeder Godsaltaar geplaatst en in 1887 werden de 14 staties, vervaardigd door Eugène de Fernelmont uit Den Bosch, aangebracht. In de periode 1891-1906 kreeg het gebouw een tegelvloer, werden de vensters van het middenschip voorzien van gebrandschilderde ramen, kwam er een biechtstoel en werden twintig, nog uit de oude kerk afkomstige banken, vervangen door nieuwe. In 1925 kreeg de kerk electrisch licht en in 1928 werd voetverwarming aangelegd. In 1934/35 vond er een grote restauratie plaats waarbij het gebouw van binnen werd  gestucadoord, er een nieuwe tegelvloer werd gelegd, er boven het priesterkoor en het Maria- en Jozefaltaar gebrandschilderde ramen werden aangebracht, vervaardigd door glazenier Joep Nicolas uit Roermond en waarbij de staties werden overgeschilderd in dezelfde kleur. In 1962 kwam er een nieuwe preekstoel en werd het Jozefaltaar afgebroken om plaats te maken voor zo'n veertig zitplaatsen. Tijdens de restauratie van 1967/68 werden de gebrandschilderde ramen in aluminium sponningen geplaatst. In 1969 werd het priesterkoor verhoogd, werd de preekstoel omgebouwd tot twee verhoogde lezenaars, de communiebanken links en rechts van het priesterkoor gezet en op het priesterkoor een nieuw altaar geplaatst. Tijdens de afbraak van de St. Martinuskerk in Groningen kwam de kerk in het bezit van een fraaie biechtstoel uit deze kerk. Het in 1819 gebouwde orgel dat uit de oude kerk was overgebracht, is vervangen door een electronisch orgel. De parochianen schonken de kerk in 1946 twee nieuwe luidklokken van de firma Van Bergen uit Heiligerlee, nadat de oude er in 1943 waren uitgehaald. Ondanks deze wijzigingen heeft het interieur voldoende kwaliteiten behouden om voor bescherming in aanmerking te komen.      

====Omschrijving====
Een in neogotische stijl opgetrokken eenbeukige kruiskerk met vijfhoekige absis, gebouwd in een bruine baksteen op een trasraam van bruine klinkers met schuin aflopende rollaagbeëindiging. Het samengestelde dak is gedekt met leien in maasdekking en wordt omsloten door een zinken goot. Op het dak vijf kleine houten dakkapellen onder een zadeldak met houten luik met vierpasmotief, en op de nok van de absis een pinakel met torenkruis. Aan de voorzijde is een naar boven toe smaller wordende toren geplaatst, vier bouwlagen hoog, met ingesnoerde torenspits met bol en torenkruis en een uitgebouwde, driehoekige traptoren onder een driezijdig schilddakje aan de zuidzijde. De zijgevels en hoeken van het kerkgebouw worden ondersteund door gemetselde steunberen die ook binnenwaarts zijn geplaatst. De gevels worden geleed door spitsboogvensters met tracering, glas-in-lood en hardstenen afzaat.

De hoofdentree bevindt zich in de toren aan de westzijde en bestaat uit een dubbele gelakt houten korfboogvormige deur met decoratieve gehengen onder een eensteens korfboog. Boven de entree, op de tweede bouwlaag, een groot spitsboogvenster met tracering en glas-in-lood met onder de lekdorpel een in vier vakken gemetseld vlak. Aan weerszijden is aan de bovenzijde een rond venstertje met davidster motief geplaatst. De noordgevel heeft op de tweede bouwlaag twee blinde spitsboogvensters en de zuidgevel één. Op de derde bouwlaag hebben noord- en westgevel twee hoge blinde spitsboogvensters met daartussenin twee spitsboogvensters met een rond vlak erboven, dat bij de westgevel in beslag wordt genomen door een wijzerplaat. De zuidgevel heeft dezelfde indeling maar met slechts één blind spitsboogvenster. De vierde verdieping heeft aan alle zijden vier blinde spitsboogvensters met in de middelste twee, houten roosters. De traptoren heeft bovenin drie spitsboogvensters met glas-in-lood en een aantal smalle venstertjes.

De noord- en zuidgevel van het kerkgebouw hebben elk vijf  spitsboogvensters, onderbroken door het transept. Het noorder- en zuider transept hebben beide een tuitgevel met schouders. De gevels worden ingedeeld door een groot spitsboogvenster met tracering en glas-in-lood, geflankeerd door twee blinde spitsboogvensters met erboven twee ronde vensters met davidster motief. Het noorder transept heeft onder het grote venster een dubbele korfboogvormige, gelakte houten deur met ijzeren gehengen en een natuurstenen stoep. In de top van de beide transepten bevindt zich een blind spitsboogvenster met tracering waarbinnen twee kleine glas-in-lood vensters zijn uitgespaard, met aan weerszijden nog twee blinde spitsboogvensters. In de zijgevels van het noorder- en zuider transept is een spitsboogvenster aangebracht, eveneens met tracering en glas-in-lood.       Tussen het zuider transept en de vijfhoekige absis is een lage aanbouw geplaatst onder een met leien bedekt schilddak, met in de oostgevel een spitsboogvenster. Aan de oostzijde van het noorder tansept bevindt zich een driehoekig absidiool met driezijdig tentdak en drie spitsboogvensters.

In het interieur zijn ondermeer vermeldenswaard: het stergewelf, de kleurig betegelde vloer (1934), de veertien kruiswegstaties, het hoofdaltaar in de koorsluiting met de gebrandschilderde ramen waarop de heiligen St. Walfridus en St. Radfridus, St. Willibrordus en St. Ludgerus staan afgebeeld, het Maria-altaar in het absidiool, het zwart marmeren zeshoekige doopvont, de houten kerkbanken, de houten biechtstoel in het zuidelijke transept en de houten orgeltribune. In het voorportaal de tegelvloer en de bakstenen trap naar de toren; (in de toren het uurwerk in een houten kast.)Orgel en orgelkas zijn niet van waarde uit het oogpunt van monumentenzorg.

====Waardering====
Rooms-katholieke kerk van algemeen cultuur- en architectuurhistorisch belang
* als voorbeeld van een evenwichtige neogotische kerk uit de tweede helft van de 19de eeuw
* vanwege de esthetische kwaliteit van het ontwerp
* als voorbeeld van een bescheiden representant van het oeuvre van A. Tepe
* vanwege de hoge mate van gaafheid van het exterieur en een groot deel van het interieur
* vanwege het sobere, maar verzorgde materiaalgebruik
* vanwege de beeldbepalende ligging aan de Grotestraat

==In de media==
; Uit ; '''Dagblad van het Noorden''' d.d. 2 januari 2015
De rooms-katholieken in Bedum wijken het komend halfjaar uit naar de voormalige [[Bedum, Schultingastraat 1 - Goede Herderkerk|gereformeerde Goede Herderkerk]]. De monumentale Maria ten Hemelopneming gaat in de steigers wegens aardbevingsschade. Het gaat vooral om scheuren in de gewelven en het stuukwerk van de uit 1881 daterende kerk. Ook de pastorie en de kerkhofkapel hebben schade opgelopen. Zondag vindt de voorlopig laatste viering plaats in de Maria ten Hemelopneming, volgende week wordt het gebouw leeggehaald en worden er steigers in geplaatst

==Externe links==
* {{Wikipedia|Maria_ten_Hemelopneming_(Bedum)}}
* {{Wikimedia|Maria_ten_Hemelopneming_(Bedum)}}

==Afbeeldingen==
====Exterieur====
<Gallery>
Afbeelding:00243.Bedum.RK.jpg
Afbeelding:Bedum RK kerk Mariahemelvaart.jpg|ansichtkaart 1963
Afbeelding:00243 Bedum RK. Maria Hemelvaart 1881 Grotestraat 47 Gron. opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn (2).JPG|opname 31-05-2008  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:00243 Bedum RK. Maria Hemelvaart 1881 Grotestraat 47 Gron. opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn (6).JPG|opname 31-05-2008  foto. Edward Ippel. Hoorn.
</Gallery>

====Interieur====
<gallery>
Afbeelding:00243 Bedum RK. Maria Hemelvaart 1881 Grotestraat 47 Gron. opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn (10).JPG|opname 31-05-2008  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:00243 Bedum RK. Maria Hemelvaart 1881 Grotestraat 47 Gron. opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn (3).JPG|opname 31-05-2008  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:00243 Bedum RK. Maria Hemelvaart 1881 Grotestraat 47 Gron. opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn (5).JPG|opname 31-05-2008  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:00243 Bedum RK. Maria Hemelvaart 1881 Grotestraat 47 Gron. opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn (7).JPG|opname 31-05-2008  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:00243 Bedum RK. Maria Hemelvaart 1881 Grotestraat 47 Gron. opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.JPG|opname 31-05-2008  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:00243 Bedum RK. Maria Hemelvaart 1881 Grotestraat 47 Gron. opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn (12).JPG|opname 31-05-2008  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:00243 Bedum RK. Maria Hemelvaart 1881 Grotestraat 47 Gron. opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn (15).JPG|opname 31-05-2008  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:00243 Bedum RK. Maria Hemelvaart 1881 Grotestraat 47 Gron. opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn (18).JPG|opname 31-05-2008  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:00243 Bedum RK. Maria Hemelvaart 1881 Grotestraat 47 Gron. opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn (9).JPG|opname 31-05-2008  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:00243 Bedum RK. Maria Hemelvaart 1881 Grotestraat 47 Gron. opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn (13).JPG|opname 31-05-2008  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:00243 Bedum RK. Maria Hemelvaart 1881 Grotestraat 47 Gron. opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn (19).JPG|opname 31-05-2008  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:00243 Bedum RK. Maria Hemelvaart 1881 Grotestraat 47 Gron. opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn (16).JPG|opname 31-05-2008  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:00243 Bedum RK. Maria Hemelvaart 1881 Grotestraat 47 Gron. opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn (17).JPG|opname 31-05-2008  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:00243 Bedum RK. Maria Hemelvaart 1881 Grotestraat 47 Gron. opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn (11).JPG|opname 31-05-2008  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:00243 Bedum RK. Maria Hemelvaart 1881 Grotestraat 47 Gron. opname 31-05-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn (8).JPG|opname 31-05-2008  foto. Edward Ippel. Hoorn.
Afbeelding:00243 Bedum RK. Kapel op begraafplaats Grotestraat 47 Gron. opname 30-11-2005 foto. Leon Bok..jpg|kerkhofkapel; opname 30-11-2005  © Leon Bok
</gallery>