Breda, Heusdenhoutseweg 34 - Sint Annakapel
Uit Reliwiki
| Algemene gegevens | |
|---|---|
| Naam object: | Sint Annakapel |
| Genootschap: | Rooms Katholieke Kerk |
| Provincie: | Noord-Brabant |
| Gemeente: | Breda |
| Plaats: | Breda |
| Adres: | Heusdenhoutseweg 34 |
| Postcode: | 4817NC |
| Sonneveld-index: | 07176 |
| Jaar ingebruikname: | 16e eeuw |
| Architect: | Valk, H.W. (restauratie) |
| Huidige bestemming: | kapel |
| Monument status: | Rijksmonument 10375 |
Geschiedenis
Historische kapel met dakruiter en luidklok, in het oosten van Breda. Deze kapel moet omstreeks 1518 zijn gesticht voor de bewoners in de directe omgeving, voor wie de kerkgang naar Breda te bezwaarlijk was. Ze werd zwaar beschadigd tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Het rieten dak werd in 1581 vervangen door een leien dak nadat het beschadigd was tijdens de Furie van Houtepen. In 1595 werd de kapel wederom hersteld.
Nadat de kapel in 1648 door de Hervormden genaast werd, was ze aanvankelijk een Protestantse kerk en deed daarnaast nog dienst als schoolgebouw. Er waren nauwelijks Protestanten en toen het schooltje werd opgeheven is het gebouwtje nog als schuur en als stal in gebruik geweest. In 1921 kwam de kapel in bezit van de parochie van Onze Lieve Vrouw van Goede Raad (Driesprongkerk). Van 1934 tot 1936 werd de kapel gerestaureerd naar plannen van architect Hendrik Willem Valk en weer als kapel in gebruik genomen. Bij de restauratie werden de dakpannen weer vervangen door een rieten dak. De klokkentoren uit 1602 wordt gevormd door de tot boven de voorgeveltop uitstekende steunberen. Van de rijke inventaris, die vóór 1648 aanwezig was, is vrijwel niets meer over.
- (Bron:Wikipedia)
Monumentomschrijving Rijksdienst
St. Annakapel. Laat 16e eeuws, met riet bedekt, kapelletje, gerestaureerd in 1934. Klokketoren in de vorm van tot boven het dak doorgetrokken steunberen aan de voorgevel. Klokkentorentje met klok van H. van den Ghein, 1602, diam. 30 cm.
Gebouwomschrijving SKKN
Kort historisch overzicht De St. Annakapel aan de Heusdenhoutseweg 34 te Breda is een laat 16de eeuws zaalkerkje, met riet gedekt. De steunberen aan de voorgevel (westzijde) zijn boven het dak doorgetrokken en vormen zo een klokkentoren met een vierzijdig dak. Het gehucht Heusdenhout met de kapel behoorde eertijds tot de heerlijheid Ginneken en Bavel, na 1942 de gemeente Nieuw-Ginneken. In 1961 werd Heusdenhout overgedragen aan de gemeente Breda. De kapel behoort thans tot de parochie Breda-Oost en wordt als bijkerk van de Michaëlkerk gebruikt, met naast de gebruikelijke weekvieringen, vooral vieringen rond doop, huwelijk en jubilea. De kapel is omstreeks 1518 gesticht voor de bewoners van het gehucht Heusdenhout omdat de parochiekerk van Ginneken te veraf lag. Kerkbezoek te Breda kon in de toekomst bemoeilijkt worden daar de heer van Breda voornemens was om betere vestingwerken rond de stad te leggen waardoor in de stad komen bemoeilijkt zou worden. Behalve bedehuis voor de parochianen van Ginneken, had de kapel ook een regionale functie als plaats voor de verering van St. Anna. Na de inname van Breda door Prins Maurits in 1590 met behulp van het bekende turfschip werden alle geestelijke bezittingen en goederen in beslag genomen. De kapel van Heusdenhout werd echter vrijgegegeven en de parochianen konden met het herstel van de oorlogsschade beginnen. Mogelijk heeft de teruggave van de kapel te maken met het feit dat deze ook gebruikt werd als schoollokaal. De kapel in haar huidige vorm dateert van omstreeks deze periode.
Van de oorspronkelijke inventaris is weinig over.Uit de literatuur is daarover het volgende bekend:
- twee kandelaars en een 'lavoir' (lavabo) wasbekken (lavaboschaal), in 1581 door de Spanjaarden geroofd en weer teruggekocht
- klok, gekocht te Antwerpen in 1605 (thans nog aanwezig in de toren)
- kazuifel; in 1643 gerepareerd
- missaal; in 1643 gekocht te Antwerpen
- kapittelstok; in 1643 aangekocht
- schilderij H. Man Job; in 1643 gekocht te Antwerpen
- Anna altaar; vervaardigd in 1644 door Adriaan Danus, schrijnwerker en geschilderd door Lambert le Febre.
- schilderij St. Anna; in 1644 gekocht te Antwerpen
- beeld H. Anna; geschilderd en verguld door Lambert le Febre in 1644
De laatste katholieke dienst werd gehouden op 15 juni 1648. In dat jaar kwam de kapel in protestantse handen. De predikant van Ginneken nam de kapel in bezit en hield daar diensten. Op een kwitantie van 5 oktober 1652 wordt melding gemaakt van werkzaamheden aan de preekstoel en klankbord, dooptuin en banken. Ook is toen een driezijdige voet voor de preekstoel geleverd. De kapel werd in protestantse tijd niet druk bezocht en bleef ook in gebruik als schoolgebouw. Na de opheffing van het buurtschooltje is de kapel gebruikt als schuur en stal. Dit is de situatie aan het begin van de 20ste eeuw. J. Kalf besprak reeds in 1912 met G.C.A. Juten de mogelijkheid om de kapel te restaureren. Dit liet echter nog ruim twintig jaar op zich wachten.
In 1925 werd het beheer over de kapel overgedragen aan de nieuw opgerichte parochie O.L.V. van Goede Raad aan de Driesprong. In 1934 werd er begonnen met restauratie naar plannen van architect H.W. Valk uit 's Hertogenbosch. De vensters zijn bij die gelegenheid voorzien van bakstenen traceringen en de dakpannen die in de loop der tijd aangebracht zijn, zijn weer vervangen door riet. Het aanwezige stucplafond werd vervangen door een 'ziende kap'. Op 19 juli 1936 vond de consecratie plaats door Mgr. A.C. Oomen en werd er voor het eerst sinds 1648 weer Eucharistie gevierd.
Ook later is de kerk nog herhaaldelijk onder handen genomen, waaronder als laatste de restauratie van 1984-1998, waarvan de herdenkingsplaquette getuigt. In het interieur hebben diverse voorwerpen toen een andere plaats gekregen. In 1987 zijn de lage kerkstoeltjes, afkomstig uit de kathedraal van Antwerpen, vervangen door gewone kerkstoelen.
Externe links
Afbeeldingen
- Op zoek naar afbeeldingen van het interieur.