Deinum, Tsjerkepaed 3 - Sint Johannes de Doperkerk: verschil tussen versies
Uit Reliwiki
(opmaak) |
(naam) |
||
(14 tussenliggende versies door 4 gebruikers niet weergegeven) | |||
Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Categorie:Object]] | [[Categorie:Object]] | ||
[[Categorie:MetKaart]] | [[Categorie:MetKaart]] | ||
[[Categorie:Rijksmonument]] | |||
[[Categorie:PKNH]] | [[Categorie:PKNH]] | ||
[[Categorie:NH kerkh]] | |||
[[Categorie:Deinum]] | [[Categorie:Deinum]] | ||
[[Categorie:Gemeente | [[Categorie:Gemeente Waadhoeke]] | ||
[[Categorie:Provincie Friesland]] | [[Categorie:Provincie Friesland]] | ||
{{#display_map:53.19274,5.72262|type=hybrid}} | |||
{| | {| | ||
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens | ! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Genootschap : | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam kerk: | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Sint Johannes de Doper | ||
|-valign="top" | |||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap: | |||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | PKN Protestantse gemeente Terpoarte Boksum - Blessum - Deinum | |||
|-valign="top" | |||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie: | |||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Friesland | |||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente : | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente: | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" |Waadhoeke | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats : | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats: | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Deinum | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Deinum | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres : | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres: | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Tsjerkepaed 3 | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Tsjerkepaed 3 | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode: | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 9033WT | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Inventarisatienummer: | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 08826 | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Jaar ingebruikname: | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 12e | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect: | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming: | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | protestantse kerk | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status: | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument {{Rijksmonument|28586}} | ||
|} | |} | ||
Regel 48: | Regel 55: | ||
Hervormde Kerk en toren, op terprest als Kerkhof. Het schip, in oorsprong romaans, is later herhaaldelijk vergroot en gewijzigd. | Hervormde Kerk en toren, op terprest als Kerkhof. Het schip, in oorsprong romaans, is later herhaaldelijk vergroot en gewijzigd. | ||
Deze kerk is door zijn unieke en karakteristieke uivormige torenbekroning zeer bekend in Friesland. In de volksmond staat deze grote ui op de spits bekend als 'de sipel'. De geschiedenis begint tussen 800 en 1000 jaar na Christus. Het eerste kerkje was waarschijnlijk van hout. Tussen 1050 en 1200 stond er een tufstenen kerkje. Later zijn de zijmuren verlengd en is het vijfzijdige koor bijgebouwd. Het is niet bekend of de eerste kerkjes in die tijd een toren hadden. De huidige toren is gebouwd tussen 1550 en 1567. Het is en robuuste laatgotische toren. De geledingen zijn mooi versierd met bewerkte steen. De uivormige torenbekroning is een uiting van renaissance en is in 1589 aangebracht. De toren en de kerk zijn de afgelopen eeuwen een aantal keren gerestaureerd. | |||
Enkele keren leek het erop dat de kerk en toren moesten worden afgebroken. | |||
==Monumentomschrijving Rijksdienst== | ==Monumentomschrijving Rijksdienst== | ||
Regel 54: | Regel 64: | ||
door een grotere: de huidige bakstenen kerk. | door een grotere: de huidige bakstenen kerk. | ||
Aan de westzijde van de kerk bevindt zich de toren. Deze werd in 1550-1557 verbouwd en vergroot en in 1589 | Aan de westzijde van de kerk bevindt zich de toren. Deze werd in 1550-1557 verbouwd en vergroot en in 1589 voorzien van de beroemde Deinumer sipel. Toren 1567. De toren uit drie geledingen bestaand, waarvan de bovenste elk met een enkel spaarveld versierd, is in 1589 bekroond door de sierlijke uivormige spits met vier hoekpinakels. Twee herinneringsstenen inzake de herbouw in de toren. In de toren hangt een klok uit 1544. | ||
voorzien van de beroemde Deinumer sipel. Toren 1567. De toren uit drie geledingen bestaand, waarvan de bovenste elk met een enkel spaarveld versierd, is in 1589 bekroond door de sierlijke uivormige spits met vier hoekpinakels. Twee herinneringsstenen inzake de herbouw in de toren. In de toren hangt een klok uit 1544. | |||
Mechanisch smeedijzeren torenuurwerk, 1589. | Mechanisch smeedijzeren torenuurwerk, 1589. | ||
Klokkenstoel met klok van J. ter Steghe, 1544, diam. 116 cm. | |||
==Interieur== | |||
In de kerk twee 16e eeuwse en twee 17e eeuwse grote zerken met renaissance-ornament, waarvan een toegeschreven aan Vincent Lucas, een door Pyter Dircksz en een door Claes Jelles. | |||
== | ==Klokken== | ||
Mogelijk nog in 2016 keert de 2e klok na 250 jaar terug in de toren van Sint Johannes de Doperkerk in Deinum, zo meldt het Friesch Dagblad van 8 april 2016. Als meer dan 250 jaar hangt in de toren met uivormige spits maar 1 klok. De 2e klok wordt met geld van de Stichting tot behoud van monumenten in Menameradiel aangeschaft. Het luiden van 2 klokken zal de inwoners als muziek in de oren klinken. Deinum heeft dan weer de beschikking over een mannen- en een vrouwenblok (boppeslach). De Deinumerklok geldt als een klankmonument van grote nationale waarde, het unieke is dat hij nooit is gerestaureerd en nog zo in de toren hangt zoals hij in 1544 is gegoten. De Duitsers hebben hem in 1943 uit de toren gehaald om het metaal te gebruiken voor wapens, maar tot omsmelten kwam het niet! De klok werd later teruggevonden op een schip in een Duitse haven. | |||
==Orgel== | ==Orgel== | ||
Orgel met Hoofdwerk en Bovenwerk, in 1867 gemaakt door W.Hardorff uit Leeuwarden. | Orgel met Hoofdwerk en Bovenwerk, in 1867 gemaakt door W.Hardorff uit Leeuwarden. | ||
==Externe links== | |||
*[http://nl.wikipedia.org/wiki/Sint-Johannes_de_Doperkerk_(Deinum) De kerk op Wikipedia] | |||
*[http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Johannes_de_Doperkerk_(Deinum) Nog meer afbeeldingen op Wikimedia] | |||
==Afbeeldingen== | ==Afbeeldingen== | ||
===Exterieur=== | ====Exterieur==== | ||
<gallery> | <gallery> | ||
Bestand:Exterieur naar het noorden - Deinum - 20047927 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1923) | |||
Bestand:Exterieur naar het westen - Deinum - 20047930 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1923) | |||
Bestand:Kerkdeinum3308.jpg | Ansichtkaart 1936 - WG | |||
Bestand:Exterieur - Deinum - 20047939 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1951) | |||
Bestand:Exterieur - Deinum - 20047940 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1951) | |||
Bestand:Exterieur naar het westen - Deinum - 20047933 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1959) | |||
Bestand:Exterieur oost-zijde - Deinum - 20047942 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1970) | |||
Bestand:Exterieur zuid-gevel - Deinum - 20047944 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1970) | |||
Bestand:Zuid-oost gevel - Deinum - 20047969 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1975) | |||
Bestand:Sint Janskerk te Deinum.jpg | |||
Afbeelding:Deinum - NH kerk-1.jpg|ansichtkaart | Afbeelding:Deinum - NH kerk-1.jpg|ansichtkaart | ||
Afbeelding:Deinum - NH kerk.jpg|ansichtkaart | Afbeelding:Deinum - NH kerk.jpg|ansichtkaart | ||
Afbeelding:Deinum nh kerk - Joh den Doper.jpg| | Afbeelding:Deinum nh kerk - Joh den Doper.jpg|ansichtkaart | ||
Afbeelding:08826 Deinum PKN. Hervormd Joh. de doper 12e toren 1567 Tsjerkepaed 3 FR. foto. André van Dijk. Veenendaal (1).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal. | Afbeelding:08826 Deinum PKN. Hervormd Joh. de doper 12e toren 1567 Tsjerkepaed 3 FR. foto. André van Dijk. Veenendaal (1).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal. | ||
Afbeelding:08826 Deinum PKN. Hervormd Joh. de doper 12e toren 1567 Tsjerkepaed 3 FR. foto. André van Dijk. Veenendaal (4).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal. | Afbeelding:08826 Deinum PKN. Hervormd Joh. de doper 12e toren 1567 Tsjerkepaed 3 FR. foto. André van Dijk. Veenendaal (4).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal. | ||
Regel 101: | Regel 125: | ||
</gallery> | </gallery> | ||
====Interieur==== | |||
===Interieur=== | |||
<gallery> | <gallery> | ||
Bestand:Interieur grafzerken tegen de noord wand - Deinum - 20047938 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1923) | |||
Bestand:Interieur naar het noord-oosten - Deinum - 20047937 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1923) | |||
Bestand:Interieur naar het oosten - Deinum - 20047935 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1959) | |||
Bestand:Preekstoel - Deinum - 20047951 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1970) | |||
Bestand:Preekstoel - Deinum - 20047975 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1975) | |||
Afbeelding:Deinum nh kerk-int.jpg|ansichtkaart | Afbeelding:Deinum nh kerk-int.jpg|ansichtkaart | ||
Afbeelding:08826 Deinum PKN. Hervormd Joh. de doper 12e toren 1567 Tsjerkepaed 3 FR. foto. André van Dijk. Veenendaal (5).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal. | Afbeelding:08826 Deinum PKN. Hervormd Joh. de doper 12e toren 1567 Tsjerkepaed 3 FR. foto. André van Dijk. Veenendaal (5).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal. |
Versie van 20 jul 2020 16:11
Algemene gegevens | |
---|---|
Naam kerk: | Sint Johannes de Doper |
Genootschap: | PKN Protestantse gemeente Terpoarte Boksum - Blessum - Deinum |
Provincie: | Friesland |
Gemeente: | Waadhoeke |
Plaats: | Deinum |
Adres: | Tsjerkepaed 3 |
Postcode: | 9033WT |
Inventarisatienummer: | 08826 |
Jaar ingebruikname: | 12e |
Architect: | |
Huidige bestemming: | protestantse kerk |
Monument status: | Rijksmonument 28586 |
Geschiedenis
Hervormde Kerk en toren, op terprest als Kerkhof. Het schip, in oorsprong romaans, is later herhaaldelijk vergroot en gewijzigd.
Deze kerk is door zijn unieke en karakteristieke uivormige torenbekroning zeer bekend in Friesland. In de volksmond staat deze grote ui op de spits bekend als 'de sipel'. De geschiedenis begint tussen 800 en 1000 jaar na Christus. Het eerste kerkje was waarschijnlijk van hout. Tussen 1050 en 1200 stond er een tufstenen kerkje. Later zijn de zijmuren verlengd en is het vijfzijdige koor bijgebouwd. Het is niet bekend of de eerste kerkjes in die tijd een toren hadden. De huidige toren is gebouwd tussen 1550 en 1567. Het is en robuuste laatgotische toren. De geledingen zijn mooi versierd met bewerkte steen. De uivormige torenbekroning is een uiting van renaissance en is in 1589 aangebracht. De toren en de kerk zijn de afgelopen eeuwen een aantal keren gerestaureerd. Enkele keren leek het erop dat de kerk en toren moesten worden afgebroken.
Monumentomschrijving Rijksdienst
Forse dorpskerk met mooie toren, gelegen op een door een ringweg omgeven terp. De kerk is gewijd aan Johannes de Doper. Rond 1050 werd een eenvoudig tufstenen kerkje gebouwd ter vervanging van een houten kerkje uit omstreeks 900. Tussen 1225 1250 werd de tufstenen kerk vervangen door een grotere: de huidige bakstenen kerk.
Aan de westzijde van de kerk bevindt zich de toren. Deze werd in 1550-1557 verbouwd en vergroot en in 1589 voorzien van de beroemde Deinumer sipel. Toren 1567. De toren uit drie geledingen bestaand, waarvan de bovenste elk met een enkel spaarveld versierd, is in 1589 bekroond door de sierlijke uivormige spits met vier hoekpinakels. Twee herinneringsstenen inzake de herbouw in de toren. In de toren hangt een klok uit 1544. Mechanisch smeedijzeren torenuurwerk, 1589.
Klokkenstoel met klok van J. ter Steghe, 1544, diam. 116 cm.
Interieur
In de kerk twee 16e eeuwse en twee 17e eeuwse grote zerken met renaissance-ornament, waarvan een toegeschreven aan Vincent Lucas, een door Pyter Dircksz en een door Claes Jelles.
Klokken
Mogelijk nog in 2016 keert de 2e klok na 250 jaar terug in de toren van Sint Johannes de Doperkerk in Deinum, zo meldt het Friesch Dagblad van 8 april 2016. Als meer dan 250 jaar hangt in de toren met uivormige spits maar 1 klok. De 2e klok wordt met geld van de Stichting tot behoud van monumenten in Menameradiel aangeschaft. Het luiden van 2 klokken zal de inwoners als muziek in de oren klinken. Deinum heeft dan weer de beschikking over een mannen- en een vrouwenblok (boppeslach). De Deinumerklok geldt als een klankmonument van grote nationale waarde, het unieke is dat hij nooit is gerestaureerd en nog zo in de toren hangt zoals hij in 1544 is gegoten. De Duitsers hebben hem in 1943 uit de toren gehaald om het metaal te gebruiken voor wapens, maar tot omsmelten kwam het niet! De klok werd later teruggevonden op een schip in een Duitse haven.
Orgel
Orgel met Hoofdwerk en Bovenwerk, in 1867 gemaakt door W.Hardorff uit Leeuwarden.