Handelingen

Delfzijl, Singel 50 - Synagoge: verschil tussen versies

Uit Reliwiki

Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
 
(16 tussenliggende versies door een andere gebruiker niet weergegeven)
Regel 39: Regel 39:
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | A. van Dijk (voorgevel, 1930)
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 1888 onbekend; voorgevel 1930: A. van Dijk
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | informatiecentrum
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | logies (planning)
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeentelijk monument
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeentelijk monument
|}
|}
==Geschiedenis==
==Geschiedenis==
De synagoge is in 1888 gebouwd. De huidige voorgevel is het resultaat van een verbouwing door architect A. van Dijk uit 1931.


Voormalige Synagoge, nieuwe voorgevel 1931. Buiten gebruik.  
Delfzijl is een van de oudste vestigingsplaatsen van joden in de provincie Groningen. Reeds in 1655 kregen enige joden afkomstig uit Emden toestemming om zich in Delfzijl te vestigen. Ze verkregen de voor hen noodzakelijke godsdienstige rechten van huwelijk,besnijdenis en begrafenis. Nog in het zelfde jaar werd een begraafplaats ingericht aan de huidige Bredelaan in Farmsum, waar aanvankelijk alle joden uit de streek begraven werden. De begraafplaats werd in 1703 en in 1775 uitgebreid. In de achttiende eeuw waren de joden in Delfzijl werkzaam in de handel in vlees, vee en stoffen. Ook met Emden werd veel handel gedreven. Rond 1800 kwam er een aanzienlijk aantal joden uit Duitsland naar Delfzijl en Farmsum. De economische positie van de joodse inwoners van beide plaatsen was redelijk.
 
In 1821 kreeg Delfzijl de status van Ringsynagoge bij de herindeling van het N.I.K. De synagogediensten werden in die tijd in een voormalige stal van de cavalerie gehouden. Nadat dit gebouw in 1842 door koning Willem II aan de joodse gemeente geschonken was, is het in hetzelfde jaar verkocht en werd er een andere synagogeingewijd. In 1887 werd ook dit gebouw verkocht. Een nieuwe synagoge aan de Singel werd een jaar later ingewijd en is, na een restauratie in 1931, tot in de oorlogsjaren in gebruik geweest.
Van 1982 tot begin jaren 2010 Korpszaal van het Leger des Heils.
 
Op 4 juli 2014 is de synagoge in gebruik genomen als Gemeentelijk informatiecentrum.


In maart 1942 werden de 133 joden uit Delfzijl gedwongen naar Amsterdam te verhuizen. Van daaruit zijn verreweg de meeste van hen naar het Oosten gedeporteerd. 126 Keerden niet terug. In maart 2020 werden ter nagedachtenis aan hen een manshoge menora, vijf zwerfkeien en een namenwand onthuld, genaamd Licht der Zee.
Van de synagoge maakten de Duitsers een kolenopslag. Vanaf 1948 was het gebouw een badhuis en in 1982 werd het verkocht aan het Leger des Heils. De gemeente kocht het in 2012 van het Leger des Heils, waarna het diverse gebruikers had. In december 2020 is het pand verkocht om te worden omgebouwd naar een logies voor groepen van maximaal twaalf mensen. Aan de achterzijde van het gebouw komt een permanente expositieruimte.
==In de media==
==In de media==
<gallery>
<gallery>
Regel 63: Regel 62:
Bestand:Delfzijl Joods 18881012 004SC loterij.jpg|Schiedamsche Courant 12-10-1888
Bestand:Delfzijl Joods 18881012 004SC loterij.jpg|Schiedamsche Courant 12-10-1888
</gallery>
</gallery>
 
* Uit: "Dagblad van het Noorden" 23 december 2020:'''
==Geschiedenis==
De synagoge is in 1888 gebouwd. De huidige voorgevel is het resultaat van een verbouwing door architect A. van Dijk uit 1931. De Joodse gemeenschap van Delfzijl werd in 1942 weggevoerd. Na de Tweede Wereldoorlog werd het statige pand een kolenpakhuis. Vanaf 1948 was het een badhuis en in 1982 werd het verkocht aan het Leger des Heils. De gemeente kocht het gebouw in 2012 van het Leger des Heils, waarna het diverse gebruikers had. In december 2020 is de synagoge verkocht om te worden omgebouwd naar een logies voor groepen van maximaal twaalf mensen.
 
Uit: "Dagblad van het Noorden" 23 december 2020:
 
Burgemeester en wethouders van Delfzijl hebben ingestemd met de verkoop van de voormalige synagoge in Delfzijl. De koper bouwt het pand om tot logies voor groepen van maximaal twaalf mensen, met inachtneming van de cultuurhistorische waarden van het gebouw. De gemeente kocht de voormalige synagoge aan de Singel 50 in 2012 van het Leger des Heils. Sindsdien hebben diverse organisaties kortstondig gebruik gemaakt van het gebouw. Dit jaar is besloten het pand een nieuwe, definitieve bestemming te geven. Werkgroep 4 mei Delfzijl Centrum heeft positief gereageerd op de plannen van de koper. Ook wethouder Hans Ronde is verheugd over de verkoop en de nieuwe bestemming. ‘Dit logies is een mooie toeristische aanvulling voor onze nieuwe gemeente, waarbij het verhaal van de Joodse gemeenschap in Delfzijl blijft voortleven.  Om dit verhaal zichtbaar en toegankelijk te maken, wordt rondom het Enexis gebouw, aan de achterzijde van het gebouw, een cortenstalen wand geplaatst. Deze wand wordt ingericht als permanente expositieruimte, die op elk moment van de dag voor iedereen toegankelijk is. Het monument Licht der Zee aan de voorzijde van het gebouw blijft eigendom van de gemeente.
Burgemeester en wethouders van Delfzijl hebben ingestemd met de verkoop van de voormalige synagoge in Delfzijl. De koper bouwt het pand om tot logies voor groepen van maximaal twaalf mensen, met inachtneming van de cultuurhistorische waarden van het gebouw. De gemeente kocht de voormalige synagoge aan de Singel 50 in 2012 van het Leger des Heils. Sindsdien hebben diverse organisaties kortstondig gebruik gemaakt van het gebouw. Dit jaar is besloten het pand een nieuwe, definitieve bestemming te geven. Werkgroep 4 mei Delfzijl Centrum heeft positief gereageerd op de plannen van de koper. Ook wethouder Hans Ronde is verheugd over de verkoop en de nieuwe bestemming. ‘Dit logies is een mooie toeristische aanvulling voor onze nieuwe gemeente, waarbij het verhaal van de Joodse gemeenschap in Delfzijl blijft voortleven.  Om dit verhaal zichtbaar en toegankelijk te maken, wordt rondom het Enexis gebouw, aan de achterzijde van het gebouw, een cortenstalen wand geplaatst. Deze wand wordt ingericht als permanente expositieruimte, die op elk moment van de dag voor iedereen toegankelijk is. Het monument Licht der Zee aan de voorzijde van het gebouw blijft eigendom van de gemeente.
Om de waarde van het pand zeker te stellen wordt het pand aangewezen als gemeentelijk monument. In de planvorming wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met de karakteristieke en de (gemeentelijk) monumentale waarde
Om de waarde van het pand zeker te stellen wordt het pand aangewezen als gemeentelijk monument. In de planvorming wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met de karakteristieke en de (gemeentelijk) monumentale waarde.


== Afbeeldingen ==
== Afbeeldingen ==
====Exterieur====
====Exterieur====
<Gallery>
<Gallery>
Afbeelding: Delfzijl synagoge 1881-1931.jpg|Het oorspronkelijke gebouw
Afbeelding:00673 + 00696 Delfzijl vm. Synagoge 1888 nu Leger des Heils Singel 50 Gron. foto. J. Sonneveld Leidschendam.jpg|©  Jan Sonneveld Leidschendam
Afbeelding:00673 + 00696 Delfzijl vm. Synagoge 1888 nu Leger des Heils Singel 50 Gron. foto. J. Sonneveld Leidschendam.jpg|©  Jan Sonneveld Leidschendam
Afbeelding:00673 + 00696 Delfzijl vm. Synagoge 1888 nu Leger des Heils Singel 50 Gron. foto. J. Sonneveld Leidschendam (2).JPG|©  Jan Sonneveld Leidschendam
Afbeelding:00673 + 00696 Delfzijl vm. Synagoge 1888 nu Leger des Heils Singel 50 Gron. foto. J. Sonneveld Leidschendam (2).JPG|©  Jan Sonneveld Leidschendam
afbeelding:ID_673_-_Delfzijl_LdH_Singel_vm_Syn_Rol_204_(31).JPG|©  Jan Sonneveld Leidschendam
ID 673 - Delfzijl LdH Singel vm Syn Rol 204 (31) bewerkt.jpg|©  Jan Sonneveld Leidschendam
Synagoge Delfzijl Lobbes 2020 (2).JPG|Foto: GJ Lobbes, 2020
Synagoge Delfzijl Lobbes 2020 (1).JPG|Foto: GJ Lobbes, 2020
</Gallery>
====Interieur====
<Gallery>
Bestand:Interieur - Delfzijl - 20053311 - RCE.jpg |Bron"Wikimedia/RCE  
Bestand:Interieur - Delfzijl - 20053311 - RCE.jpg |Bron"Wikimedia/RCE  
</Gallery>
====Vergunningsaanvraag september 1930====
<Gallery>
Opdracht architect Van Dijk Delfzijl 1931.jpg
</Gallery>
</Gallery>

Huidige versie van 19 apr 2021 om 15:28


Bezig met het laden van de kaart...
Algemene gegevens
Naam object: Synagoge
Genootschap: Israëlitisch
Provincie: Groningen
Gemeente: Eemsdelta
Plaats: Delfzijl
Adres: Singel 50
Postcode: 9932LM
Inventarisatienummer: 00696
Jaar ingebruikname: 1888
Architect: 1888 onbekend; voorgevel 1930: A. van Dijk
Huidige bestemming: logies (planning)
Monument status: Gemeentelijk monument

Geschiedenis

De synagoge is in 1888 gebouwd. De huidige voorgevel is het resultaat van een verbouwing door architect A. van Dijk uit 1931.

Delfzijl is een van de oudste vestigingsplaatsen van joden in de provincie Groningen. Reeds in 1655 kregen enige joden afkomstig uit Emden toestemming om zich in Delfzijl te vestigen. Ze verkregen de voor hen noodzakelijke godsdienstige rechten van huwelijk,besnijdenis en begrafenis. Nog in het zelfde jaar werd een begraafplaats ingericht aan de huidige Bredelaan in Farmsum, waar aanvankelijk alle joden uit de streek begraven werden. De begraafplaats werd in 1703 en in 1775 uitgebreid. In de achttiende eeuw waren de joden in Delfzijl werkzaam in de handel in vlees, vee en stoffen. Ook met Emden werd veel handel gedreven. Rond 1800 kwam er een aanzienlijk aantal joden uit Duitsland naar Delfzijl en Farmsum. De economische positie van de joodse inwoners van beide plaatsen was redelijk. In 1821 kreeg Delfzijl de status van Ringsynagoge bij de herindeling van het N.I.K. De synagogediensten werden in die tijd in een voormalige stal van de cavalerie gehouden. Nadat dit gebouw in 1842 door koning Willem II aan de joodse gemeente geschonken was, is het in hetzelfde jaar verkocht en werd er een andere synagogeingewijd. In 1887 werd ook dit gebouw verkocht. Een nieuwe synagoge aan de Singel werd een jaar later ingewijd en is, na een restauratie in 1931, tot in de oorlogsjaren in gebruik geweest.

In maart 1942 werden de 133 joden uit Delfzijl gedwongen naar Amsterdam te verhuizen. Van daaruit zijn verreweg de meeste van hen naar het Oosten gedeporteerd. 126 Keerden niet terug. In maart 2020 werden ter nagedachtenis aan hen een manshoge menora, vijf zwerfkeien en een namenwand onthuld, genaamd Licht der Zee.

Van de synagoge maakten de Duitsers een kolenopslag. Vanaf 1948 was het gebouw een badhuis en in 1982 werd het verkocht aan het Leger des Heils. De gemeente kocht het in 2012 van het Leger des Heils, waarna het diverse gebruikers had. In december 2020 is het pand verkocht om te worden omgebouwd naar een logies voor groepen van maximaal twaalf mensen. Aan de achterzijde van het gebouw komt een permanente expositieruimte.

In de media

  • Uit: "Dagblad van het Noorden" 23 december 2020:

Burgemeester en wethouders van Delfzijl hebben ingestemd met de verkoop van de voormalige synagoge in Delfzijl. De koper bouwt het pand om tot logies voor groepen van maximaal twaalf mensen, met inachtneming van de cultuurhistorische waarden van het gebouw. De gemeente kocht de voormalige synagoge aan de Singel 50 in 2012 van het Leger des Heils. Sindsdien hebben diverse organisaties kortstondig gebruik gemaakt van het gebouw. Dit jaar is besloten het pand een nieuwe, definitieve bestemming te geven. Werkgroep 4 mei Delfzijl Centrum heeft positief gereageerd op de plannen van de koper. Ook wethouder Hans Ronde is verheugd over de verkoop en de nieuwe bestemming. ‘Dit logies is een mooie toeristische aanvulling voor onze nieuwe gemeente, waarbij het verhaal van de Joodse gemeenschap in Delfzijl blijft voortleven. Om dit verhaal zichtbaar en toegankelijk te maken, wordt rondom het Enexis gebouw, aan de achterzijde van het gebouw, een cortenstalen wand geplaatst. Deze wand wordt ingericht als permanente expositieruimte, die op elk moment van de dag voor iedereen toegankelijk is. Het monument Licht der Zee aan de voorzijde van het gebouw blijft eigendom van de gemeente. Om de waarde van het pand zeker te stellen wordt het pand aangewezen als gemeentelijk monument. In de planvorming wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met de karakteristieke en de (gemeentelijk) monumentale waarde.

Afbeeldingen

Exterieur

Interieur

Vergunningsaanvraag september 1930