Handelingen

Deventer, Bergkerkplein 14 - Bergkerk

Uit Reliwiki

Versie door JvN (overleg | bijdragen) op 7 apr 2012 om 03:10 (Ongebruikte afbeelding geplaatst)
(wijz) ← Oudere versie | Huidige versie (wijz) | Nieuwere versie → (wijz)


Algemene gegevens
Genootschap : Ned. Hervormde kerk
Gemeente : Deventer
Plaats : Deventer
Adres : Bergkerkplein 14
Provincie : Overijssel
Jaar ingebruikname : 13 e
Huidige bestemming : cultureel centrum
Naam kerk : Bergkerk
Architect :
Monument-status : Rijksmonument
Inventarisatienummer : 10006

Geschiedenis

De St. Nicolaaskerk is sinds mensenheugenis beter bekend als Bergkerk, en is al bijna acht eeuwen onderdeel van het silhouet van de stad Deventer.De bijnaam dankt de kerk aan zijn ligging op een hoog rivierduin aan de zuidoostkant van de oude stadskern. De kerk is ontstaan rond 1200 op initiatief van de Norbertijnen van het Duitse klooster Varlar bij Coesfeld. De kerk werd in 1206 ingewijd door de bisschop van de Letse stad Riga. De kerk werd toegewijd aan Sint Nicolaas, schutspatroon van kooplieden en schippers.

In 1580 maakten Calvinisten zich meester van de Bergkerk. Een echte beeldenstorm is er nooit geweest, maar de altaarstenen werden gebruikt voor grafstenen en de afbeeldingen in de kerk werden weggekalkt.


De Bergkerk, eertijds St. Nicolaaskerk. Gotische basiliek; koor en omgang XV A, schip en zijbeuken XVB. De beide twee traveeën diepe kapellen aan noord- en zuidzijde (circa 1500) liggen in het verlengde van wat het transept was der romaanse kerk van omstreeks 1200. Van deze romaanse kruisbasiliek resteren o.a. de beide uiterste oostelijke hoeken van het transept; hierin nissen met XIIIa schilderingen. De wanden ontpleisterd en gesausd, met uitzondering van delen met muurschilderingen, bij de restauratie 1915-1924. Inventaris: preekstoel (XVId). Acht koperen kaarsenkronen (XVII) en vijftien koperen wandluchters. Orgel met Hoofdwerk, Rugwerk en aangehangen Pedaal, in 1843 gemaakt door J.H. Holtgräve.


opname 1961 © AvD.


Torens

Twee torens, elk met vier tufstenen romaanse geledingen, van gotische verhoging van baksteen en als bekroning een slanke, met leien gedekte spits. De vlakken geleed door lisenen en rijen van togen. De vierde torengeleding heeft aan elke zijde gekoppelde galmgaten; de bakstenen topgeleding enkele, daarboven dubbele galmgaten. Klokkenstoel met klok van G. Schimmel, 1694, diam.112 cm. In de koekoek hangt tevens een klok.

Gebouwomschrijving SKKN

De Bergkerk is een vijftiende eeuwse, laatgotische driebeukige basilicale kerk. Voor die tijd stond op deze plaats een romaanse kruisbasiliek waarvan alleen de torens zijn overgebleven. Deze kerk was gewijd aan St. Nicolaas. In de eerste helft van de 15de eeuw werd het huidige gotische koor met kooromgang gebouwd. Later in die eeuw bouwde men het basilicale schip met de brede zijbeuken, waaraan de jaartallen 1463 en 1466 op de gewelven nog herinneren. In die tijd zijn ook de twee torens verhoogd en voorzien van de huidige spitse bekroningen. Het Calvinisme kreeg vaste voet in Deventer nadat Rennenberg de stad in 1578 veroverd had. In 1579 kregen de Calvinisten de beschikking over de Broederenkerk, waar op 4 oktober van dat jaar voor het eerst avondmaal werd gevierd. Na een beeldenstorm in 1580 werden alle kerkgebouwen aan de Protestanten toegewezen. De preekstoel dateert uit die periode, nl. 1582-1583. In 1587 kwam Deventer weer in handen van de Spanjaarden en werden de kerken teruggegeven aan de Katholieken tot 1591 toen de kerken definitief in handen van de Calvinisten kwamen. Een restauratie van het exterieur vond plaats in de jaren 1908-1915 onder leiding van W. te Riele, gevolgd door een interne restauratie van 1915-1924 waarbij de wanden ontpleisterd werden, behalve die stukken waar muurschilderingen werden gevonden. Met de restauratie van 1971-1972 zijn de wanden opnieuw gepleisterd. In 1967 heeft de Hervormde Gemeente afstand gedaan van het gebouw en het verkocht aan de gemeente Deventer. Het orgel, de preekstoel en de kroonluchters zijn eigendom gebleven van de Hervormde Gemeente. De meeste overige roerende goederen zijn toen uit de kerk verwijderd en overgebracht naar andere locaties zoals de Grote Kerk, de Gemeentemusea Deventer (voorheen museum 'De Waag') en het archief. In mei 1983 zijn voor alle locaties aparte inventarislijsten opgemaakt.

Vanaf 1 januari 2006 wordt de kerk commercieel geëxploiteerd. Tot 31 december is er de laatste tentoonstelling: De Kerk gaat uit. (54-05)

KLIK voor informatie in andere SITES (Koppellink)

Afbeeldingen

Exterieur
Interieur