Groningen, Folkingestraat 60 - Synagoge

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Genootschap:	Israëlitisch
Provincie:	Groningen
Gemeente:	Groningen
Plaats:	Groningen
Adres:	Folkingestraat 60
Postcode:	9711JW
Jaar ingebruikname:	1906
Architect:	Tjeerd Kuipers (1857 - 1942)
Huidige bestemming:	synagoge, expositieruimte
Monument status:	Rijksmonument 18452
Inventarisnummer :	00847

Geschiedenis 1

Prachtige synagoge. Verving een eerdere synagoge uit 1756.

Uitzonderlijk belangrijk gebouw in Moorse stijl, als zodanig zeldzaam werk in het oeuvre van architect Tjeerd Kuipers (1857-1942), die vooral bekend is van het ontwerpen van Gereformeerde kerkgebouwen. Tevens is dit één der belangrijkste en grootste - nog bestaande - Nederlandse synagogen uit het begin van de 20e eeuw.

In de Tweede Wereldoorlog is de synagoge door de bezetter in gebruik genomen als opslagplaats. De synagoge werd in 1952 verkocht aan een stomerij/ververij. Dit bedrijf kwam in 1973 in financiële problemen en moest het inmiddels zwaar gehavende gebouw verkopen. Van 1953 tot 1973 is het gebouw ook gebruikt door het Apostolisch Genootschap.

Sedert 1981 na restauratie weer in gebruik als synagoge. Omdat het gebouw veel te groot is voor de kleine joodse gemeenschap wordt slechts een deel van het gebouw gebruikt als synagoge. De rest van het gebouw wordt gebruikt als museum en expositieruimte. Ook vinden er soms concerten plaats. Sinds 2009 is het gebouw eigendom van de Stichting Oude Groninger Kerken.

Geschiedenis 2

De Synagoge aan de Folkingestraat 60 is in 1906 gebouwd door architect Tjeerd Kuipers. Na de Tweede Wereldoorlog woonden er bijna geen Joden meer in de stad. Er vestigde zich een wasserij in de synagoge. In 1976 kocht de burgerlijke gemeente het gebouw. Er werd gerestaureerd. En vanaf 1981 werden er weer diensten gehouden. Najaar 2008 heeft de Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK) het gebouw overgenomen, officieel met ingang van het jaar 2009. De know-how van deze stichting kan van groot belang zijn voor de restauratie en de instandhouding van het gebouw. Aan de religieuze functie van het gebouw verandert niets. De orthodox Joodse gemeente, aangesloten bij het Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap, blijft er gewoon elke sabbat bijeen komen.(56-06/61-09)

Monumentomschrijving Rijksdienst

Voormalige SYNAGOGE in 1906 gebouwd naar ontwerp in oriëntaliserende stijl van Tjeerd Kuipers, in samenwerking met J. van de Veen. Pand met kruisvormige, basilicale grondvorm, opgetrokken in baksteen met onderdelen en decoraties in natuursteen.

Brede monumentale westgevel met drie portalen. Boven de uitspringende zijportalen bordessen met forse balustraden en daarachter zware van vierkant naar achtkant afgeschuinde hoektorens, bekroond met koepel (3/4 bol) boven een open lantaren. Boven het hoofdportaal een puntgevel, waarin een rond venster met zespuntige ster.

Inwendig langs noord-, west- en zuidzijde vlakgedekte gaanderijen, waarboven de vrouwengalerijen. In de oostgevel een uitgebouwde, halfronde nis voor de Arke.

Middenschip en dwarsschip overwelfd met houten tongewelf, opgedeeld in gewelfvakken en samengesteld uit decoratief beschilderde houten latten. Hoefijzervormige vensters, arkadebogen en portalen. Gebrandschilderde glazen in met name de vensters van de lichtbeuk, van de vrouwengalerijen en de eindgevels van het dwarsschip. Lambrizering in kleurig geglazuurde tegels.

In de media

Uit Reformatorisch Dagblad, 24 januari 2006.

Jubileum synagoge

Op 23 maart 1906 wijdde opperrabbijn Hamburger de synagoge van Groningen in. De synagoge viert dit jaar niet alleen het honderdjarig bestaan, maar staat ook stil bij het feit dat het gebouw 25 jaar geleden na een grondige restauratie opnieuw werd ingewijd. De Stichting Folkingestraat Synagoge (SFS) organiseert rond het dubbele jubileum een lezingenserie, een expositie en een concert.

Van 1 tot en met 22 maart is er in het gebouw een expositie van fotograaf Robert Mulder te zien met indrukken van modern joods leven in Groningen. Ook wordt, in samenwerking met de Stichting Historie Joods Groningen, op 1 maart het boek ”Honderd Jaar Synagoge Folkingestraat” van de historicus Stefan van der Poel gepresenteerd. De auteur verzorgt na de presentatie een voordracht over de Groningse joodse geschiedenis. Ook later die maand worden er in de synagoge lezingen gehouden.

Uit Reformatorisch Dagblad, 2 mei 2006.

De honderd jaar oude synagoge aan de Folkingestraat in Groningen wordt mogelijk verkocht aan de Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK). Dat meldt de digitale nieuwsbrief Joods.nl.

De synagoge wordt een „vreemde eend in de bijt van de stichting” als het gebouw van de gemeente Groningen wordt aangekocht, aldus de SOGK in de nieuwsbrief. „Vreemd omdat een synagoge ten onrechte wordt aangeduid als kerk, die wordt gebruikt voor openbare christelijke godsdienstbeoefening. Synagoge en kerk hebben in wezen niets met elkaar gemeen. Door assimilatie in taalgebruik is het begrip ”kerk” doorgedrongen in Joods Groningen, maar het geeft een onjuist beeld van de werkelijkheid.”

Volgens voorzitter Gert van Bremen zal de functie van de synagoge onveranderd blijven. Een deel wordt als culturele ruimte gebruikt, het andere deel als synagoge voor de Joodse gemeente. „Op de achtergrond is een stagiair aan het onderzoeken hoe de functie van de synagoge kan worden uitgebreid en hoe het gebouw interessant kan worden gemaakt voor een groter publiek.”

De Stichting Folkingestraat Synagoge, de huidige beheerder en exploitant van de synagoge, wil in het gebouw blijven en met gemeenschapsgeld en de steun van haar ongeveer 500 donateurs zelf activiteiten organiseren. „Zij juicht de verkoop aan de SOGK toe, omdat het om een professionele organisatie gaat, die weet hoe met oude gebouwen om te gaan”, aldus Joods.nl.

De gesprekken met de gemeente Groningen zijn nog gaande en ook de contractbesprekingen met de Joodse gemeente zijn nog niet afgerond.