Handelingen

Halsteren, Hoofdlaan 4-18 - De Ark

Uit Reliwiki


Bezig met het laden van de kaart...
Algemene gegevens
Naam kerk: De Ark
Genootschap: PKN Ned. Hervormd
Provincie: Noord-Brabant
Gemeente: Bergen op Zoom
Plaats: Halsteren
Adres: Hoofdlaan 4-18
Postcode: 4661AA
Jaar ingebruikname: 1923
Architect: Rothuizen, F.G.C.
Huidige bestemming: kerk
Monument status: geen
Sonneveld-index: 07601

Geschiedenis

Kapel / kerk met toren op terrein Psychiatrisch Ziekenhuis Vrederust. Aanzienlijke verbouwing en modernisering in 1950. Sober maar interessant interieur.

Oorspronkelijk lagen hier twee particuliere landgoederen, Buitenlust genaamd, die in 1906 werden aangekocht door de Vereeniging tot Christelijke Verzorging van Krankzinnigen in Zeeland, opgericht in 1904. Het betrof dus een in Zeeland gevestigde stichting van protestantsen huize. Deze wenste een bosrijke plaats voor een inrichting, waar schoon drinkwater voorhanden was. Door de opvattingen van die tijd, voor het behandelen van geesteszieken, werd een bosrijke omgeving als heilzaam gezien, voor de normen van die tijd voldeed er geen grond in Zeeland. Aldus kwam men op een plaats buiten de eigen provincie terecht, goed bereikbaar uit alle hoeken van de provincie, het was maar 30 minuten lopen van het spoorwegstation (in die tijd niet ver).

De naam Vrederust was oorspronkelijk de naam van een buiten op Walcheren dat men had willen aankopen, maar dat niet voldeed aan de eisen. Op 5 mei 1909 werd Vrederust officieel geopend en op 7 mei 1909 arriveerden de eerste patiënten. In 1926 waren er 6 paviljoens voor mannen aan de linker kant van de Hoofdlaan en 6 paviljoens voor vrouwen aan de rechterkant van de Hoofdlaan. Al deze paviljoens zijn nu afgebroken behalve paviljoen 1, nu De Schorre genoemd. Dit paviljoen was samen met paviljoen 2 in 1931 uitgebreid met ieder een vleugel ontworpen door architect Boeyinga in Amsterdamse School stijl. In 1931 is ook het Hoofdgebouw gebouwd, ook ontworpen door Boeyinga. Dit gebouw is nog steeds in gebruik. In 1923 werd er een protestantse kerk op het terrein gebouwd, zaalkerkje met een vierkante toren. Architect was F.G.C. Rothuizen. Ongeveer in 1970 werd de kerk verbouwd en wit geschilderd, en kreeg toen de naam "De Ark". In 1908 werd een watertoren gebouwd, onder architectuur van E. Knevel. Deze toren was nodig om het terrein van drinkwater te voorzien. De toren was 31 meter hoog. In 1994 werd ze afgebroken.

Aldus ontstond temidden van het Brabantse land een protestantse, Zeeuwse, enclave.

Van juni 1940 tot en met oktober 1944 was het in gebruik als Marine lazaret van de Duitsers. Steeds wilden de Duitsers meer gebouwen; uiteindelijk hadden zij 9 van de 12 paviljoens gevorderd en enige villa's aan de hoofdlaan. De centrale keuken en wasserij werden gezamenlijk gebruikt, maar er was Duits en Nederlands personeel dat werkte voor de eigen mensen. De patiënten van Vrederust waren voor een klein deel met personeel naar andere inrichtingen gebracht. Op het terrein zelf werden noodvoorzieningen getroffen, zo werd het oude kantoor, de oude houten kerk in gebruik genomen om patiënten onder te brengen, tevens werden nog enige barakken aangekocht. Vrederust heeft ook in en buiten Bergen op Zoom ruimte kunnen huren om patiënten onder te brengen: Villa Meilust, aan de Zandstraat, het Protestantse - en Katholieke Weeshuis in de Blauwe Handstraat, de St. Jozefgezellenvereniging in de Burg. van Hasseltstraat, Huize Lievenshove aan de Balsebaan (is afgebroken en nu staat er sporthal Gageldonk), Huize Lievensberg en de Jeugdherberg Klavervelden (niet het huidige gebouw, dat van later datum is) ook aan de Balsebaan, nu Balsedreef. De patiënten van Huize Lievenshove en Klavervelden werkten in de bossen rondom deze gebouwen. Half oktober 1944 konden alle patiënten terugkeren naar Vrederust. waar ook evacués waren van Tholen en Schouwen-Duiveland, deze eilanden waren onder water gezet tijdens de bevrijding van Bergen op Zoom 27-10-1944 en Vrederust 30-10-1944 kwamen er nog vluchtelingen bij uit de directe omgeving. Vrederust heeft ook schade opgelopen tijdens de bevrijding, maar er waren geen doden te betreuren, wel gewonden. Bron : Wikipedia.

MIP omschrijving (MIP nummer: ZB045-000614)

  • Naam monument: De Ark
  • Bouwperiode: Van: 1922 tot: 1922
  • Gevels en materialen: Baksteen geverfd.
  • Vensters en deuren: Grote rondboogramen.
  • Dak en bedekking: Zadeldak, verbeterde hollandse pan. Toren met spits, leisteen en haan op top.
  • Omschrijving: Kleine zaalkerk en vierkante toren met kleine dwarsbeuken.

Orgel

Het orgel is in de zomer van 1971 in gebruik genomen met een bespeling door Piet van Egmond. In het orgel is al het pijpwerk van het vorige instrument verwerkt.

Afbeeldingen

  • Op zoek naar afbeeldingen van het interieur.