Handelingen

Harlingen, Kerkpad 3 - Grote Kerk: verschil tussen versies

Uit Reliwiki

Geen bewerkingssamenvatting
 
kGeen bewerkingssamenvatting
(31 tussenliggende versies door 9 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
[[Categorie:Object]]
[[Categorie:Object]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:MetKaart]]
[[Categorie:PKNH]]
[[Categorie:Rijksmonument]]
[[Categorie:PKN]]
[[Categorie:Harlingen]]
[[Categorie:Harlingen]]
[[Categorie:Gemeente Harlingen]]
[[Categorie:Gemeente Harlingen]]
[[Categorie:Provincie Friesland]]
[[Categorie:Provincie Friesland]]


{{#display_map:53.17291,5.42203|type=hybrid}}


{|  
{|  
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Genootschap :
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam kerk:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | PKN Ned Hervormd
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Grote Kerk
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Protestantse Gemeente Harlingen/Midlum
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Friesland
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente :
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Harlingen
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Harlingen
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats :
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Harlingen
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Harlingen
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres :
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Kerkpad 3
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Kerkpad 3
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie :
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Friesland
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 8861ES
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Sonneveld-index:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 09017
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Jaar ingebruikname:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 1775, toren ca 1200
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Jaar ingebruikname :
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | 1775
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Douwes, W. (kerk)
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming:
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | kerk
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | kerk
|-valign="top"
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Naam kerk :
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Grote Kerk / Michael
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument {{Rijksmonument|20447}} (kerk); {{Rijksmonument|20446}} (toren)
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Architect :
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" |
|-valign="top"
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument-status:
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument
|}
|}
[[Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. opname 03-02-2007 (1).jpg|thumb|150px|opname 03-02-2007.]]
[[Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. opname 03-02-2007 (2).jpg|thumb|150px|opname 03-02-2007.]]
[[Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. opname 14-04-2007 (4).jpg|thumb|150px|opname 14-04-2007.]]
[[Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. opname 03-02-2007 (3).jpg|thumb|150px|opname 03-02-2007.]]
==Geschiedenis==
Buitengewoon belangrijke, goed bewaarde, kruisvormige classicistische kerk met oudere toren. Ook wel Sint Michaëlskerk of Dom van Almenum genaamd. Qua ontwerp en indeling is deze kerk in diverse opzichten vergelijkbaar met de Noorderkerk in Amsterdam en de Nieuwe Kerk in Groningen.


; Geschiedenis
==Monumentomschrijving Rijksdienst==
::
Hervormde Kerk. De Hervormde Kerk is in 1772-1776 opgetrokken op kruisvormig grondplan, ter vervanging van een romaanse kerk, waarvan de rijzige tufstenen toren behouden bleef. Drie natuurstenen ingangsomlijstingen. Interieur geheel gestuct naar ontwerp van J.O.Husley; in een der wanden bovenaan een door stucwerk omlijste wijzerplaat. Omlopende galerij op gemarmerde zuilen; op de hoeken bankengroepen. Orgel met Hoofdwerk, Rugwerk en vrij Pedaal, in 1776 gemaakt door A.A. Hinsz op galerij met bijbehorende kansel eronder, alles met snijwerk door J.G. Hempel. Vele grafzerken.
 
; Toren van de Hervormde Kerk. De achthoekige toren op natuurstenen basement is bekroond door een open spits en bevat een mooi gemetselde spiltrap. Boven de ingang een gevelsteen met St.Michael, afkomstig van de v.m.Westerkerk. Klokkenstoel met klok van H. Kemper, 1724, diam. 133 cm. Mechanisch smeedijzeren torenuurwerk, 17de eeuw, is buiten gebruik gesteld.
 
 


Toren van de Hervormde Kerk. De achthoekige toren op natuurstenen basement is bekroond door een open spits en bevat een mooi gemetselde spiltrap. Boven de ingang een gevelsteen met St. Michaël, afkomstig van de voormalige Westerkerk. Klokkenstoel met klok van H. Kemper, 1724, diam. 133 cm. Het mechanisch smeedijzeren torenuurwerk, 17de eeuw, is buiten gebruik gesteld.
==Orgel==
De kerk in Harlingen is op 1 januari 1775 in gebruik genomen. Hinsz begon als snel daarna met de bouw van het orgel. De eerste pijp werd geplaatst op 11 september 1775. Op 30 april 1776 was het gereed. Het orgel bleef lange tijd ongewijzigd. Het onderhoud werd o.a. verricht door Albertus van Gruisen, de firma Van Dam en Hardorff. In 1864 was een restauratie dringend noodzakelijk. Van Oeckelen voerde deze uit. De dispositie werd hierbij ingrijpend gewijzigd. Hij verving alle tongwerken door nieuwe met doorslaande tongen. In 1915 voerde Pieter van Dam enkele reparaties uit. Ook plaatste hij twee nieuwe stemmen: een Cello 8' op de plaats van de Quint 6' op het hoofdwerk en een Vox Celeste 8' discant in de plaats van de Flageolet 1' op het rugwerk. Bij een restauratie door de firma J. de Koff & Zn. in 1938/1939 werd opnieuw veel gewijzigd aan de dispositie. Zo werden onder andere de tongwerken van het hoofdwerk en het pedaal wederom vernieuwd.
De firma Flentrop voerde in 1971 een restauratie uit. In 1983 restaureerden zij de rugwerklade. Adviseur bij het werk was Maarten Vente. Op 5 juni 1983 werd het rugwerk weer in gebruik genomen. Vervolgens zijn in 1984 de frontpijpen hersteld. Een volgende fase van de restauratie van het instrument werd in 2001 afgerond. Hierbij is de mechaniek weer in de originele staat teruggebracht. Ook werd al het pijpwerk geïnventariseerd en opgemeten. In 2010 startte Flentrop een reconstructie van het orgel, waarbij de situatie van 1776 geheel werd hersteld. Adviseur bij de werkzaamheden was Cees van der Poel. Op 1 oktober 2011 is het orgel weer in gebruik genomen. Het orgel is daarbij bespeeld door Cees van der Poel en de organisten van de kerk, Eeuwe Zijlstra en Jan Luth.
* (Bron:[http://www.orgbase.nl/scripts/ogb.exe?database=ob2&%250=1000928&LGE=EN&LIJST=lang Orgeldatabase])


==Externe links==
*[http://www.grotekerkharlingen.nl/ Website kerkelijke gemeente]
*[http://nl.wikipedia.org/wiki/Grote_Kerk_(Harlingen) De kerk op Wikipedia]
*[http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Grote_Kerk_(Harlingen) Meer afbeeldingen op Wikimedia]
* {{Wikidata|Q2029199}}


==Afbeeldingen==
====Exterieur====
<gallery>
Bestand:Kerkharl3387.jpg | Ansichtkaart 1936 - WG
Afbeelding:Harlingen - NH kerk.jpg | ansichtkaart
Bestand:Exterieur naar het noord-westen - Harlingen - 20101626 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1955)
Bestand:Exterieur oostgevel - Harlingen - 20101637 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1974)
Bestand:Exterieur zuidgevel - Harlingen - 20101635 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1974)
Bestand:Exterieur zuid-oost gevel - Harlingen - 20101634 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1974)


Afbeelding:Ned.Herv.kerk.JPG
Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd Grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. foto. André van Dijk. Veenendaal (7).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal.
Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd Grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. foto. André van Dijk. Veenendaal (14).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal.
Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd Grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. foto. André van Dijk. Veenendaal (15).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal.
Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd Grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. foto. André van Dijk. Veenendaal (6).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal.
Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd Grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. foto. André van Dijk. Veenendaal (18).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal.
Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd Grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. foto. André van Dijk. Veenendaal (2).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal.
Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd Grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. foto. André van Dijk. Veenendaal (16).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal.
Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd Grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. foto. André van Dijk. Veenendaal (5).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal.
Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd Grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. foto. André van Dijk. Veenendaal (3).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal.
Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd Grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. foto. André van Dijk. Veenendaal (1).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal.
</gallery>
====Interieur====
<gallery>
Bestand:Interieur - Harlingen - 20101632 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1960)
Bestand:Interieur - Harlingen - 20101633 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1960)
Bestand:Interieur naar het westen - Harlingen - 20101640 - RCE.jpg|Bron:Wikimedia/RCE (1974)
Bestand:HarlingenNH2.jpg|Ansichtkaart
Afbeelding:OrgelNHK.jpg
Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd Grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. foto. André van Dijk. Veenendaal (8).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal.
Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd Grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. foto. André van Dijk. Veenendaal (4).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal.
Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd Grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. foto. André van Dijk. Veenendaal (9).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal.
Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd Grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. foto. André van Dijk. Veenendaal (10).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal.
Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd Grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. foto. André van Dijk. Veenendaal (12).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal.
Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd Grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. foto. André van Dijk. Veenendaal (11).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal.
Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd Grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. foto. André van Dijk. Veenendaal (13).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal.
Afbeelding:09017 Harlingen PKN. Hervormd Grote kerk 1775 Kerkpad 3 Fr. foto. André van Dijk. Veenendaal (17).jpg|foto. André van Dijk. Veenendaal.
</gallery>

Versie van 24 sep 2021 09:38


Bezig met het laden van de kaart...
Algemene gegevens
Naam kerk: Grote Kerk
Genootschap: Protestantse Gemeente Harlingen/Midlum
Provincie: Friesland
Gemeente: Harlingen
Plaats: Harlingen
Adres: Kerkpad 3
Postcode: 8861ES
Sonneveld-index: 09017
Jaar ingebruikname: 1775, toren ca 1200
Architect: Douwes, W. (kerk)
Huidige bestemming: kerk
Monument status: Rijksmonument 20447 (kerk); 20446 (toren)
opname 03-02-2007.
opname 03-02-2007.
opname 14-04-2007.
opname 03-02-2007.

Geschiedenis

Buitengewoon belangrijke, goed bewaarde, kruisvormige classicistische kerk met oudere toren. Ook wel Sint Michaëlskerk of Dom van Almenum genaamd. Qua ontwerp en indeling is deze kerk in diverse opzichten vergelijkbaar met de Noorderkerk in Amsterdam en de Nieuwe Kerk in Groningen.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Hervormde Kerk. De Hervormde Kerk is in 1772-1776 opgetrokken op kruisvormig grondplan, ter vervanging van een romaanse kerk, waarvan de rijzige tufstenen toren behouden bleef. Drie natuurstenen ingangsomlijstingen. Interieur geheel gestuct naar ontwerp van J.O.Husley; in een der wanden bovenaan een door stucwerk omlijste wijzerplaat. Omlopende galerij op gemarmerde zuilen; op de hoeken bankengroepen. Orgel met Hoofdwerk, Rugwerk en vrij Pedaal, in 1776 gemaakt door A.A. Hinsz op galerij met bijbehorende kansel eronder, alles met snijwerk door J.G. Hempel. Vele grafzerken.

Toren van de Hervormde Kerk. De achthoekige toren op natuurstenen basement is bekroond door een open spits en bevat een mooi gemetselde spiltrap. Boven de ingang een gevelsteen met St. Michaël, afkomstig van de voormalige Westerkerk. Klokkenstoel met klok van H. Kemper, 1724, diam. 133 cm. Het mechanisch smeedijzeren torenuurwerk, 17de eeuw, is buiten gebruik gesteld.

Orgel

De kerk in Harlingen is op 1 januari 1775 in gebruik genomen. Hinsz begon als snel daarna met de bouw van het orgel. De eerste pijp werd geplaatst op 11 september 1775. Op 30 april 1776 was het gereed. Het orgel bleef lange tijd ongewijzigd. Het onderhoud werd o.a. verricht door Albertus van Gruisen, de firma Van Dam en Hardorff. In 1864 was een restauratie dringend noodzakelijk. Van Oeckelen voerde deze uit. De dispositie werd hierbij ingrijpend gewijzigd. Hij verving alle tongwerken door nieuwe met doorslaande tongen. In 1915 voerde Pieter van Dam enkele reparaties uit. Ook plaatste hij twee nieuwe stemmen: een Cello 8' op de plaats van de Quint 6' op het hoofdwerk en een Vox Celeste 8' discant in de plaats van de Flageolet 1' op het rugwerk. Bij een restauratie door de firma J. de Koff & Zn. in 1938/1939 werd opnieuw veel gewijzigd aan de dispositie. Zo werden onder andere de tongwerken van het hoofdwerk en het pedaal wederom vernieuwd. De firma Flentrop voerde in 1971 een restauratie uit. In 1983 restaureerden zij de rugwerklade. Adviseur bij het werk was Maarten Vente. Op 5 juni 1983 werd het rugwerk weer in gebruik genomen. Vervolgens zijn in 1984 de frontpijpen hersteld. Een volgende fase van de restauratie van het instrument werd in 2001 afgerond. Hierbij is de mechaniek weer in de originele staat teruggebracht. Ook werd al het pijpwerk geïnventariseerd en opgemeten. In 2010 startte Flentrop een reconstructie van het orgel, waarbij de situatie van 1776 geheel werd hersteld. Adviseur bij de werkzaamheden was Cees van der Poel. Op 1 oktober 2011 is het orgel weer in gebruik genomen. Het orgel is daarbij bespeeld door Cees van der Poel en de organisten van de kerk, Eeuwe Zijlstra en Jan Luth.

Externe links

Afbeeldingen

Exterieur

Interieur